Đó là chia sẻ của Bộ trưởng NN-PTNT Lê Minh Hoan khi đề cập tới vấn đề giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa trong xây dựng nông thôn mới - thêm một góc nhìn về một nông thôn đáng sống tại hội thảo Văn hóa 2022, ngày 17/12.
Theo Bộ trưởng Hoan, qua hơn 10 năm triển khai, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được đánh giá đã đạt được thành tựu “to lớn, toàn diện và có tính lịch sử”. Bộ mặt nông thôn ngày càng khang trang, tiện ích xã hội được nâng lên, thu nhập người dân cải thiện dần. Người dân nông thôn hớn hở đón chào ngày khánh thành những công trình mới, háo hức trước quang cảnh mới, hoà vào nhịp sống mới.
"Đi xa lâu ngày trở về, bỗng thấy lạ mà hình như quen, ngỡ quen mà hình như sao thấy lạ. Bên cạnh những xã nông thôn mới tạo dựng được “cốt” mới, nhưng vẫn giữ được “hồn” cũ; nhiều nơi được hiện đại hơn, nhưng dường như thô ráp, vô hồn vì những khối bê tông “đồng phục hoá”. Nhiều công trình hoàng tráng lạc lõng với khung cảnh làng quê. Những hàng cây xanh mát vệ đường, luỹ tre làng ngày nào, bị thay thế một cách khiên cưỡng, làm mất đi hình ảnh nông thôn sinh thái", ông nói.
Bộ trưởng nhấn mạnh, kiến trúc truyền thống, một phần văn hoá vật thể, dựa vào phong thổ và văn hoá bản địa. Mỗi địa phương có điều kiện thiên nhiên, địa lý riêng biệt. Mỗi dân tộc anh em trầm tích những bản sắc văn hoá độc đáo. Tất cả tạo ra sự phong phú, đa dạng. Song ông thấy trăn trở trước sự “sao chép”, “vay mượn” thiếu chọn lọc.
Nhà mái bằng, phố hình ống, đường làng, hàng rào bê tông hoá, vắng bóng những hàng cây xanh, mảng xanh. Đường hoá phố, phố trong làng, thiếu hài hoà, vui mừng xen lẫn tiếc nuối. Làng cao lên, làng to ra, nhưng con người lại dần xa nhau.
Nông thôn không chỉ là nơi sản xuất nông nghiệp, mà còn là nơi cân bằng cảm xúc. Nông thôn là không gian mở, con người sống hài hoà với nhau, hài hoà với môi trường thiên nhiên. Những con đường làng quanh co, rộng thoáng, "cây chen lá, đá chen hoa”. Những mương nước trong veo, những tường rào gỗ mộc mạc phủ mảng dây leo. Ao làng vừa lưu giữ truyền dấu tích một thời ngày xưa, vừa cân bằng nhiệt độ, không khí, môi trường sống cũng dễ chịu, trong lành hơn.
Con người hạnh phúc khi sinh hoạt và lao động trong không gian tràn đầy cảm xúc, với những hình ảnh quen thuộc như thế, Bộ trưởng Hoan chia sẻ.
Cũng theo ông, quá trình hình thành nên làng xã nhờ vào tính cố kết cộng đồng. Văn hoá giúp cân bằng cảm xúc, tạo ra cảm xúc tích cực, hạn chế cảm xúc tiêu cực. Cảm xúc tích cực giúp tạo ra xã hội nông thôn hài hoà. Nông thôn không chỉ là nơi diễn ra hoạt động kinh tế mà còn là không gian văn hoá.
Nông thôn không chỉ là không gian vật chất, mà còn là tài nguyên phát triển. Ông cho rằng, việc giữ gìn và phát huy các giá trị nông thôn nhằm để người làng quê trân quý những giá trị truyền thống cha ông để lại. Đồng thời, để nông thôn trở thành tài nguyên phục vụ phát triển, du lịch nông nghiệp, nông thôn. Làng quê giàu bản sắc, đậm chất văn hóa, sẽ là sức hút khách phương xa tìm đến khám phát những nét tinh hoa.
Hình ảnh làng quê dân dã, giàu bản sắc, đậm chất văn hoá, tràn đầy sức sống, cộng đồng hài hoà thân thiện do chính người làng tạo lập. Hình ảnh ấy sẽ là sức hút người xa làng quay trở về nhiều hơn, khách phương xa tìm đến trải nghiệm khám phát nét tinh hoa.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan đề xuất, cần có Chương trình Mục tiêu Quốc gia về "Gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa nông thôn trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước". Chương trình huy động sức mạnh, nguồn lực xã hội cùng tham gia hành động vì một Việt Nam hùng cường, giàu bản sắc, tự tin đóng góp cho kho tàng văn hoá nhân loại.
Người đứng đầu ngành Nông nghiệp nhấn mạnh, cần có những chương trình giảng dạy văn hoá nông thôn trong các đoàn thể, tổ chức xã hội, chú trọng nhóm đối tượng học sinh là thế hệ tiếp nối, giữ gìn cho dòng chảy văn hoá dân tộc liên tục.
Với ý nghĩa và tầm quan trọng của văn hoá nông thôn, cần đến tư duy hệ thống và hành động hệ thống. Văn hoá không thể áp đặt một cách khiên cưỡng. Cần xây dựng những tiêu chí về văn hoá nông thôn có thể đo lường được. cần trao quyền cho người dân trong sứ mạng giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá.
.svg){kind=icon}
