Tổng thống Mỹ có nhiều quyền hạn rộng lớn để hành động trong một tình huống khủng hoảng, nhưng những quyền đó không phải là vô giới hạn. Và những người chỉ trích khuyến cáo ông Trump hãy cẩn trọng nếu dùng đến chúng trong hoàn cảnh này.

{keywords}
Tổng thống Donald Trump hôm 6/1 chấp nhận dựng rào thép, thay vì xây tường bê tông ngăn biên giới với Mexico để thuyết phục Quốc hội chi tiền cho dự án này.

Hãng tin NPR nêu ra 5 thực tế về các quyền khẩn cấp của Tổng thống Donald Trump và bức tường biên giới.

Các quyền khẩn cấp của Tổng thống là gì?

Có hàng chục điều luật cho Tổng thống các đặc quyền để hành động trong một tình huống khẩn cấp. Ví dụ, ông được phép đổi hướng dòng tiền vào các dự án xây dựng quân sự mà có thể hiểu là bao gồm cả bức tường biên giới.

"Tuyên bố tình trạng khẩn cấp là khá dễ dàng", NPR dẫn lời Elizabeth Goitein, đồng giám đốc Chương trình An ninh quốc gia và Tự do thuộc Trung tâm Tư pháp Brennan. "Thẳng thắn mà nói, không có nhiều giới hạn pháp luật đối với khả năng ông làm điều đó, kể cả không có tình trạng khẩn cấp thực sự xảy ra".

Quốc hội sẽ hành động ra sao?

Hồi giữa thập niên 1970, Quốc hội Mỹ đã thông qua một luật được xây dựng để quy định một số kiểm soát đối với quyền của Tổng thống trong khi vẫn đảm bảo sự linh hoạt hành động trong một trường hợp khẩn cấp.

Luật Quốc gia về tình trạng khẩn cấp yêu cầu Tổng thống phải thông báo cho Quốc hội khi một tình trạng khẩn cấp được ban bố và liệt kê các quyền sẽ được viện đến. Luật này cũng quy định chính quyền phải cập nhật thường xuyên cho Quốc hội, và cho phép các nhà lập pháp chấm dứt một tình trạng khẩn cấp nếu cả Hạ viện và Thượng viện bỏ phiếu nhất trí.

Phe phản đối ở Quốc hội phản ứng thế nào?

Quốc hội có thể bác bỏ tuyên bố tình trạng khẩn cấp của Tổng thống bằng một cuộc bỏ phiếu ở cả Hạ viện và Thượng viện. Nhưng Thượng viện do phe Cộng hòa kiểm soát nhiều khả năng sẽ không làm như vậy. Những người phản đối có lẽ sẽ theo đuổi một thách thức pháp lý.

Elizabeth Goitein cảnh báo, việc dùng đến các quyền khẩn cấp trong tình hình hiện nay - giữa lúc bế tắc với các nhà lập pháp khiến chính phủ phải đóng cửa một phần - được coi là một sự lạm dụng quyền lực của Tổng thống.

"Các quyền khẩn cấp được dành sử dụng cho các tình huống khẩn cấp, chứ không phải để giải quyết các bất đồng hoặc cắt ngắn tiến trình chính trị", bà  Goitein lý giải thêm.

Tình trạng khẩn cấp là gì?

Tổng thống Trump mô tả tình hình quanh biên giới Mỹ - Mexico là một cuộc khủng hoảng cả về nhân đạo lẫn an ninh quốc gia.

"Chúng ta có những tên tội phạm đang lẻn vào", ông Trump nói hôm 6/1. "Chúng ta có những kẻ buôn người đang thâm nhập. Chúng ta thấy thuốc phiện đổ đến. Chính quyền cũng đã nêu lo ngại về bọn khủng bố vượt qua biên giới, dù nhiều trong số những tuyên bố này bị thổi phồng".

"Những gì xảy ra ở biên giới trong những tháng gần đây là một làn sóng các gia đình Trung Mỹ tìm cách tị nạn. Luật pháp và các mệnh lệnh của tòa án Mỹ đang gây khó cho việc trục xuất nhanh chóng những gia đình đó hoặc giữ họ trong thời gian lâu hơn trong khi các đơn xin tị nạn của họ được xem xét. Chúng ta có nhiều điều đang xảy ra mà các bạn không hề muốn biết".

Bức tường sẽ giúp ích?

Tổng thống Trump khẳng định kể từ chiến dịch tranh cử năm 2016 rằng, một bức tường hữu hình dọc biên giới Mỹ với Mexico là giải pháp cho những gì ông coi là một cuộc khủng hoảng.

"Các bức tường có tác dụng", Tổng thống Trump viết trong một lá thư gửi tới các nhà lập pháp tuần trước. "Đó là lý do những người giàu có, quyền lực và thành công đều xây chúng quanh nhà của họ. Mọi người dân Mỹ xứng đáng được bảo vệ tương tự".

Những người chỉ trích cho rằng, niềm tin của Tổng thống vào một bức tường bị đặt sai chỗ.

"Đó là một ý tưởng cực tệ, hoàn toàn lãng phí tiền của", nghị sĩ Dân chủ Adam Smith của bang Washington hiện đang là Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Hạ viện, khẳng định với NPR. "Tình trạng khẩn cấp duy nhất mà chúng ta đang có ở biên giới lúc này là những người xin tị nạn. Và người xin tị nạn không có ý định lẻn vào. Họ tự trình diện và xin một buổi phỏng vấn".

Thanh Hảo