Những năm gần đây, công nghệ chuỗi khối (blockchain) đã trở thành công nghệ tiên phong và ngày càng phổ biến nhờ vừa chống giả mạo, vừa minh bạch và phi tập trung. Đây là những điều kiện vô cùng thuận lợi cho việc tạo ra các digital twin (sinh đôi số) trong thời đại chuyển đổi số toàn diện. Blockchain đang tạo ra những bước đột phá trong nhiều ngành.. Nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam đã nhận ra tiềm năng của công nghệ này và tìm cách áp dụng vào các lĩnh vực vận tải, logistic, y tế, giáo dục.... và đặc biệt là tài chính, ngân hàng.
Các DN Fintech tham gia cung ứng dịch vụ trên thị trường Việt Nam tăng gần 4 lần
Theo Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) Nguyễn Quốc Hùng, với đặc tính phi tập trung, công nghệ blockchain (chuỗi khối) đã giải quyết được nhiều vấn đề nan giải về lòng tin, tính bảo mật…
"Nếu như năm 2021 được xem là một năm thảm hoạ cho nền kinh tế thế giới khi phải đối mặt với dịch bệnh COVID-19 thì đây lại là năm bùng nổ của lĩnh vực blockchain. Trong năm qua, các chỉ số blockchain trên thế giới đều tăng trưởng mạnh. Theo CB Insights, lượng tiền tài trợ cho lĩnh vực này cũng tăng gấp 4 lần chỉ trong một năm, từ 3,1 tỷ USD trong cả năm 2020 lên thành 15 tỷ USD chỉ trong 9 tháng đầu của năm 2021", TS. Nguyễn Quốc Hùng nói tại hội thảo “Cơ hội, thách thức ứng dụng blockchain vào vận hành trong ngành tài chính ngân hàng” vừa tổ chức hôm 26/10.
Tại Việt Nam, blockchain được ưu tiên nghiên cứu, phát triển và ứng dụng để chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 theo Quyết định số 2117/QĐ-TTg ngày 16/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã phê duyệt Chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm cấp quốc gia giai đoạn đến năm 2025, trong đó công nghệ blockchain được xếp thứ hai sau trí tuệ nhân tạo (AI) trong loạt các công nghệ chủ chốt.
Blockchain đã và đang dần trở thành cột trụ cho công nghệ ở Việt Nam với nhiều ứng dụng khá hấp dẫn như nền tảng lưu trữ văn bằng trong lĩnh vực đào tạo; thư tín dụng, bảo lãnh hợp đồng, thanh toán trong lĩnh vực ngân hàng… Chính vì thế, blockchain đang dần được thấu hiểu đó chính là công nghệ, không phải bitcoin hay tiền điện tử như lầm tưởng trước đây…
Theo Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước), số lượng các doanh nghiệp Fintech tham gia cung ứng dịch vụ trên thị trường Việt Nam hiện nay đã tăng gần 4 lần, từ 40 doanh nghiệp tại thời điểm cuối năm 2016, đến cuối năm 2021 đã tăng lên hơn 150 doanh nghiệp, trải rộng trên nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó, doanh nghiệp Bitcoin/Blockchain chiếm 7,895%.
Trong lĩnh vực ngân hàng, BIDV tiên phong ứng dụng Blockchain trong tài trợ thương mại, trở thành ngân hàng Việt Nam đầu tiên ứng dụng thành công công nghệ Blockchain trong giao dịch phát hành thư tín dụng tới một ngân hàng thông báo ngoài hệ thống. MB, VPBank, Vietcombank... đã công bố ứng dụng Blockchain trong giao dịch tài chính.
Blockchain cũng đang được một số doanh nghiệp trong lĩnh vực khác ứng dụng, ví như: Viettel ứng dụng vào hồ sơ bệnh án điện tử; Misa phát triển hóa đơn điện tử. Một số doanh nghiệp khác ứng dụng thành công Blockchain vào kinh doanh, như Masan Group; Bảo Việt; AIA,…
Còn nhiều thách thức ứng dụng blockchain
Chia sẻ tại hội thảo “Cơ hội, thách thức ứng dụng blockchain vào vận hành trong ngành tài chính ngân hàng”, ông Nguyễn Quốc Hùng cho hay, hiện tại, blockchain mới chỉ ứng dụng chủ yếu trong lĩnh vực tài chính, đặc biệt là tài sản số, tiền số. Ngoài một vài dự án tiền mã hóa (crypto) và blockchain Việt Nam nổi bật như Axie Infinity, Coin98, Kyber Network, TomoChain, KardiaChain… thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này, thì phần lớn các ứng dụng blockchain tại thị trường Việt Nam vẫn chưa đạt được thành công nổi bật. Những tiềm năng khác của công nghệ blockchain như truy xuất nguồn gốc trong nông nghiệp, logistics, y tế, giáo dục,… chưa được ứng dụng nhiều.
Mặt khác, việc phát triển công nghệ blockchain ở Việt Nam cũng đang gặp nhiều thách thức do Việt Nam không có nhiều chuyên gia về blockchain, mức độ am hiểu của người dân về công nghệ này rất hạn chế, cơ sở hạ tầng chưa bảo đảm và cho đến hiện tại, Việt Nam vẫn chưa có bất kì một hành lang pháp lý cụ thể nào cho công nghệ này.
Thị trường bockchain Việt Nam cũng đang xảy ra các sự vụ tiêu cực, ảnh hưởng lớn đến lòng tin của dư luận đối với lĩnh vực công nghệ chuỗi khối này, từ những tác hại của việc đào bitcoin, những người nổi tiếng sẵn sàng vì tư lợi mà quảng cáo cho những đồng tiền điện tử nhiều rủi ro hay những vụ lừa đảo, dụ dỗ những người thiếu hiểu biết về blockchain tham gia vào sàn tiền ảo…
Về phía các ngân hàng, đại diện Vietcombank cho biết rào cản với các ngân hàng khi áp dụng công nghệ blockchain gồm chi phí nghiên cứu, đầu tư hạ tầng cao; yêu cầu tích hợp, chuyển đổi đồng bộ với các hệ thống, cơ sở hạ tầng khác đòi hỏi yêu cầu thời gian chỉnh sửa hệ thống.
Cũng theo đại diện Vietcombank, việc triển khai công nghệ blockchain tại các ngân hàng thương mại vẫn mang tính chất thí điểm do Việt Nam chưa có khung pháp lý hoàn chỉnh cho các sản phẩm và dịch vụ ngân hàng ứng dụng công nghệ blockchain nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia giao dịch, hạn chế những rủi ro, tranh chấp phát sinh trong quá trình vận hành.
Còn đại diện TPBank cho biết ngân hàng cần cơ thế thử nghiệm (sandbox) để ứng dụng và phát triển công nghệ blockchain, nhưng cơ chế này vẫn còn nhiều vướng mắc. Vì vậy, đại diện ngân hàng kiến nghị cơ quan quản lý tham khảo các ngân hàng trong khu vực, tư vấn quốc tế để xây dựng hành lang pháp lý ổn định trong dài hạn.
Đồng quan điểm, ông Vũ Công Hùng, đại diện Cục Công nghệ thông tin (CNTT) thuộc Ngân hàng Nhà nước (NHNN), cho biết việc ứng dụng công nghệ blockchain vẫn còn khó khăn, thách thức về nhiều mặt như chi phí băng thông, lưu trữ cao; năng lực xử lý chậm; rủi ro an ninh bảo mật, mất khóa bí mật, thiếu tính riêng tư; thiếu quy định pháp lý, tiêu chuẩn kỹ thuật và thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao.
Còn đại diện Hiệp hội blockchain cho rằng, tại một số diễn dàn vấn đề thiếu cơ sở pháp lý đã được nêu ra như là một trở ngại chính cho việc ứng dụng công nghệ blockchain. Mặc dù vậy, có rất ít ý kiến nêu được cụ thể trở ngại pháp lý đối với ứng dụng công nghệ blockchain là gì và sửa đổi thế nào để tạo điều kiện cho việc ứng dụng công nghệ Blockchain.
Phần lớn các ý tưởng ứng dụng công nghệ blockchain đang tập trung vào các lĩnh vực tài sản số, tiền số, huy động vốn. Đây là các lĩnh vực có rủi ro rất cao, vì vậy, cần xây dựng cơ chế Sandbox để thử nghiệm.
Về mặt này Chính phủ đã giao Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, Ngân hàng Nhà nước phối hợp nghiên cứu, đề xuất, triển khai. Nhưng do có độ rủi ro cao, các cơ quan này đều đang tiến hành rất thận trọng.
Ngoài lĩnh vực nói trên, thực tế, một số ứng dụng blockchain tại Việt Nam đã được triển khai mà chưa đòi hỏi phải có thay đổi lớn về quy định pháp lý như các ứng dụng truy xuất nguồn gốc nông sản, ứng dụng giao dịch thư tín dụng (LC), bệnh án điện tử, hóa đơn điện tử.
Blockchain là một công nghệ chung khi áp dụng vào mỗi lĩnh vực cụ thể sẽ có thể có các vướng mắc riêng về quy định, pháp lý ứng với từng lĩnh vực. Vì vậy khó có giải pháp chung hỗ trợ cho việc ứng dụng công nghệ Blockchain mà cần có các ý tưởng, đề xuất cụ thể cho từng lĩnh vực riêng biệt.
Đồng quan điểm, nhiều diễn giả tại Hội thảo cũng cho rằng, để thị trường công nghệ blockchain phát triển đúng hướng, lành mạnh, phát huy được tiềm năng, cần nâng cao nhận thức, bổ sung các cơ chế, chính sách, thúc đẩy và nâng cao năng lực của các doanh nghiệp công nghệ, phát triển cơ sở hạ tầng, cũng như chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao…
Ngọc Dũng, Thu Hiền, Thảo Hiền
.svg){kind=icon}
