'Đã đến lúc tin tưởng vào những người trẻ'

Người đứng đầu ngành Khoa học Công nghệ (KHCN) cho rằng, đã đến lúc phải tin tưởng vào những người trẻ tham gia vào hoạt động KHCN.

Sáng thứ Sáu, 11/9 tới, Thủ tướng Chính phủ sẽ có buổi gặp mặt các nhà khoa học trẻ tiêu biểu năm 2015. Đây là lần đầu tiên Bộ KHCN tổ chức sự kiện này.

Báo VietNamNet có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Quân về những đóng góp của những người trẻ trong KHCN những năm qua.

Bộ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Quân. Ảnh: Lê Văn

Phóng viên: Là tư lệnh ngành, ông đánh giá thế nào về sự sáng tạo của giới trẻ nói chung cũng như sự đóng góp của thế hệ trẻ với KHCN của đất nước?

Bộ trưởng Nguyễn Quân: Có thể nói giới trẻ là lực lượng tiềm năng của KHCN. Các bạn trẻ của Việt Nam rất trí tuệ đáp ứng được các nhu cầu trong giai đoạn phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước. Trong những vừa qua chúng ta đã có nhiều nhà khoa học trẻ có tên tuổi ở khu vực và thế giới.

Chẳng hạn như nhà khoa học Đặng Thanh Sơn, Vũ Hà Văn, đã rất thành công ở Hoa Kỳ, nhóm các bạn trẻ có sản phẩm được đánh giá là 1 trong 10 sản phẩm công nghệ hàng đầu của nước Mỹ trong năm 2013 hiện nay cũng đang làm việc ở thung lũng silicon. Các nhà khoa học trẻ trong nước như các nhà khoa học trẻ ở Đại học Bách Khoa Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam, các nhà khoa học trẻ trong các doanh nghiệp... Có thể nói là họ đã có những sản phẩm rất tốt.

- Mặc dù là lực lượng tiềm năng của KHCN, song nhiều nhà khoa học trẻ tài năng đã không được trọng dụng tại các tổ chức KHCN trong nước, thưa Bộ trưởng?

- Trong nhiều năm qua, do điều kiện phát triển kinh tế của chúng ta nhiều bạn trẻ đã không tìm thấy vị trí của mình trong hệ thống các tổ chức KHCN của nhà nước và nhiều khi là phải tìm đến những địa chỉ ở khu vực tư nhân, thậm chí là ở nước ngoài để có thể có điều kiện thuận lợi nhất trong hoạt động sáng tạo của mình.

Tuy nhiên, giờ đây, đã đến lúc chúng ta tin tưởng ở các bạn trẻ tham gia vào hoạt động KH&CN. Chúng ta đã vượt qua ngưỡng của một nước có thu nhập thấp, chúng ta cũng đang có rất nhiều chính sách đổi mới xây dựng nhiều cơ sở nghiên cứu mới, có điều kiện làm việc tốt nhất. Chúng tôi hi vọng các nhà khoa học trẻ của chúng ta sẽ tiếp tục có những đóng góp to lớn cho sự phát triển của đất nước.

- Hiện nay, cơ chế đãi ngộ cho các nhà khoa học trẻ đã thay đổi như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Trong thời gian gần đây, trong Luật KH&CN năm 2013, cũng như trong Nghị định 40 của Chính phủ tạo ra một số cơ chế chính sách mới cho các nhà khoa học trẻ. Các nhà khoa học trẻ là 1 trong 3 đối tượng và được trọng và ưu đãi trong hoạt động KHCN, họ sẽ được hưởng các cơ chế chính sách phù hợp và được nhà nước tạo điều kiện tự chủ cao nhất trong hoạt động nghiên cứu.

"Đã đến lúc chúng ta tin tưởng vào những người trẻ làm KHCN" - Bộ trưởng Nguyễn Quân.

Chúng tôi cũng đã kiến nghị với Chính phủ cho thành lập Quỹ phát triển KHCN Quốc gia (NAFOSTED). Đây là nơi mà các nhà khoa học trẻ tìm đến để có thể nộp hồ sơ để đăng kí được giao các nhiệm vụ về KHCN cấp nhà nước, điều mà trước đây các nhà khoa học trẻ thường rất khó có thể đạt được bởi vì theo cơ chế cũ, việc giao nhiệm vụ cho các nhà khoa học thường là rơi vào các nhà khoa học đầu ngành, các nhà khoa học có chức danh, có học vị.

Trong 5 năm vừa qua, hầu hết các nhà khoa học trẻ đều dành được vị trí xứng đáng, chủ nhiệm các đề tài cấp nhà nước trong nghiên cứu cơ bản. Khoảng 70% công bố quốc tế của Quỹ NAFOSTED là của các nhà khoa học trẻ. Và thông qua đó có rất nhiều cơ hội khi đã thành công ở các đề tài nghiên cứu cơ bản họ có đủ điều kiện để đăng ký các đề tài lớn hơn, có tên tuổi trong các diễn đàn trong nước và thế giới.

- Như vậy, cơ chế cho các những người trẻ tham gia chủ trì các đề tài nghiên cứu đã thông thoáng hơn. Tuy nhiên, việc thương mại hóa các nghiên cứu này vẫn gặp nhiều khó khăn, thưa Bộ trưởng?

Để thương mại hóa các kết quả nghiên cứu phải có sự tham gia của doanh nghiệp. Doanh nghiệp phải là nơi ứng dụng kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học. Họ phải đầu tư để thương mại hóa và tạo ra sản phẩm hàng hóa. Tất nhiên Nhà nước sẽ tiếp tục hỗ trợ nhưng đã đến lúc doanh nghiệp phải vào cuộc.

- Bộ trưởng có lời khuyên nào dành cho những nhà khoa học trẻ hiện nay?

- Nếu phải nói 1 lời với các nhà khoa học trẻ, tôi sẽ nói rằng các bạn hãy dũng cảm hơn, mạnh dạn hơn trong việc tiếp cận các nguồn lực của Nhà nước, đồng thời phải tự tin hơn trong việc tiến hành các hoạt động nghiên cứu. Bởi vì đã đến lúc Nhà nước cũng đã tạo điều kiện thuận lợi tối đa, tạo ra những môi trường làm việc tốt nhất cho các nhà khoa học trẻ và chúng ta nên tận dụng thời cơ này để có thể cống hiến tài năng và trí tuệ của mình cho đất nước.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!

Lê Văn (ghi)