Đề xuất thành lập chi nhánh của Trung tâm Trợ giúp pháp lý

Theo Dự thảo Tờ trình Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật trợ giúp pháp lý, hệ thống tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý đã được hình thành trên toàn quốc với 63 Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước trực thuộc Sở Tư pháp, 202 Chi nhánh của Trung tâm ở cấp huyện và liên huyện, 364 tổ chức tham gia trợ giúp pháp lý. 

Đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý được củng cố với 595 Trợ giúp viên pháp lý, 1.239 cộng tác viên trợ giúp pháp lý là luật sư, 10.632 cộng tác viên khác tham gia trợ giúp pháp lý.

Tuy nhiên, đứng trước yêu cầu phát triển mới của đất nước, hoạt động trợ giúp pháp lý đã bộc lộ những hạn chế, bất cập. Trong đó, diện người được trợ giúp pháp lý còn chưa đầy đủ, chưa được quan tâm đúng mức…

Những tồn tại, hạn chế trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó quan trọng nhất là các quy định của Luật trợ giúp pháp lý bộc lộ những bất cập, thiếu đồng bộ; thiếu cơ chế bảo đảm để các quy định về quyền được trợ giúp pháp lý được thực thi đầy đủ.

Trong bối cảnh đó, cùng với việc triển khai thực hiện Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý giai đoạn 2015 - 2025 thì việc nghiên cứu, sửa đổi Luật trợ giúp pháp lý là cần thiết.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật trợ giúp pháp lý đã sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 11 như sau: “Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước có thể có Chi nhánh. Chi nhánh là đơn vị phụ thuộc của Trung tâm trợ trợ giúp pháp lý nhà nước. 

Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của Chi nhánh. Căn cứ nhu cầu và điều kiện thực tế tại địa phương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thành lập Chi nhánh của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước”.

Nhất trí với đề xuất Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước có thể có Chi nhánh, Phó chủ tịch Liên đoàn luật sư Việt Nam Đào Ngọc Chuyền cho rằng, nên quy định cụ thể mỗi tỉnh, thành phố chỉ có duy nhất 1 Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước. Tuy nhiên, cần xem xét đầy đủ điều kiện thực tiễn về địa bàn hành chính sau khi sáp nhập.

Theo ông Đào Ngọc Chuyền, tại nhiều địa phương, diện tích tự nhiên và khoảng cách địa lý giữa các khu vực dân cư rất lớn, người dân thuộc đối tượng yếu thế, người nghèo, lao động nhập cư hoặc người có hoàn cảnh khó khăn thường phải di chuyển từ 100-200 km để tiếp cận Trung tâm. Điều này không chỉ gây tốn kém thời gian, chi phí mà còn làm giảm khả năng tiếp cận trợ giúp pháp lý của người dân, đi ngược lại mục tiêu bảo đảm quyền được bảo vệ pháp lý của các nhóm dễ bị tổn thương.

Vì vậy, mặc dù việc thống nhất mỗi tỉnh có một Trung tâm là cần thiết để tinh gọn bộ máy, nhưng để bảo đảm tính kịp thời, hiệu quả và phù hợp với đặc thù địa bàn, Trung tâm TGPL Nhà nước cần được phép thành lập các Chi nhánh phân bố hợp lý theo nhu cầu và điều kiện của từng địa phương.

Về quyền hạn của cộng tác viên TGPL, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam cho biết, Khoản 1 Điều 31 Luật TGPL hiện hành được sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định “cộng tác viên TGPL ” được “tham gia tố tụng với tư cách là người bào chữa hoặc người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được TGPL”. Ông Chuyền đề nghị cân nhắc quy định này, vì tiêu chuẩn đối với “cộng tác viên TGPL” khác với tiêu chuẩn của trợ giúp viên pháp lý.

“Theo chúng tôi, để bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của người được TGPL, bảo đảm sự bình đẳng, công bằng trong TGPL có thể phân biệt trường hợp luật sư làm cộng tác viên TGPL thì được giao “tham gia tố tụng với tư cách là người bào chữa hoặc người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được TGPL”, các cộng tác viên khác thì không nên quy định được tham gia tố tụng", Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam nói.

Đồng quan điểm Trung tâm TGPL Nhà nước có chi nhánh, ông Nguyễn Khánh Lâm, Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Tuyên Quang đề xuất cần quy định cụ thể các tỉnh, thành phố được thành lập bao nhiêu Chi nhánh.

Theo Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Tuyên Quang, cần mở rộng hơn nữa đối tượng, lĩnh vực TGPL. Chúng ta cần đặt mình vào người dân để làm việc. Do đó, đề nghị sửa triệt để Luật, trong đó tính đến chuyện Trung tâm TGPL có nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức thực hiện trợ giúp cho tất cả các đối tượng được TGPL theo Luật ở tất cả các lĩnh vực theo yêu cầu. Làm được việc này thì những người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn sẽ được hỗ trợ kịp thời, thuận lợi…