Tan Hooi Ling, một trong hai nhà sáng lập kiêm Giám đốc vận hành (COO) của Grab, đã có buổi trò chuyện với một số phóng viên Việt Nam bên lề sự kiện Startup Việt 2018 do báo VnExpress tổ chức hồi giữa tháng 11. Khác với Anthony Tan - CEO của Grab - được biết nhiều trên truyền thông, bà Tan Hooi Ling chịu trách nhiệm về điều hành nội bộ và phát triển chiến lược cho công ty, do đó ít xuất hiện trước công chúng hơn. Bà Tan Hooi Ling năm nay 34 tuổi, thua người bạn thời học Havard của mình là Anthony Tan 2 tuổi.

Bà Tan Hooi Ling tại buổi phỏng vấn - Ảnh: H.Đ

Nói về lý do tài trợ cho một sự kiện khởi nghiệp tại Việt Nam, bà Tan Hooi Ling cho biết Grab quan tâm đến việc thúc đẩy cộng đồng startup phát triển, điều mà 6 - 7 năm trước Grab không nhận được hỗ trợ kiểu này.

“Grab muốn góp một phần công sức, kể cả chia sẻ những sai lầm chúng tôi đã mắc phải để các startup mới tránh lặp lại, hay chia sẻ nền tảng Grab để họ có tiếp cận khách hàng và công nghệ, hay chương trình Grab Ventures.

“Grab mong muốn Việt Nam và Đông Nam Á có thể tiếp tục phát triển cùng nhau. Chúng ta càng chung sức làm việc thì cuộc sống của mọi người càng tốt hơn”, đồng sáng lập Grab chia sẻ.

Dưới đây là phần trả lời của bà Tan Hooi Ling với phóng viên VnExpress, Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Zing, ICTnews, VTV.

Sẽ chỉ tập trung vào thị trường Đông Nam Á

Bà có nhắc đến việc “phát triển cùng nhau”. Tại sao? Bà có thể giải thích thêm không?

Định hướng của Grab là cố gắng tìm ra cách phục vụ khách hàng tốt hơn (chúng tôi tiếp cận với hơn 600 - 700 triệu người ở Đông Nam Á) với công nghệ mới, hình thức kinh doanh mới, những cách tiếp cận và giải quyết vấn đề đổi mới mà chúng ta phải gặp hằng ngày.

Những vật dụng và hoạ tiết đậm chất Đông Nam Á tại trụ sở Grab ở Singapore - Ảnh: H.Đ

Về từ “cùng nhau”, hiện nay nhiều công ty giải quyết vấn đề của họ bằng các cách khác nhau, công ty mới sẽ có giải pháp cách tân, ngay cả các công ty lớn cũng tìm kiếm những giải pháp cách tân. Chúng ta đều tìm cách giải quyết những vấn đề của khách hàng và nếu ta cùng nhau hợp tác để cải thiện cách quyết vấn đề.

Thực tế, đôi khi một số công ty có cách tiếp cận vấn đề khác nhau và không đồng tình với cách của người khác. Điều này hoàn toàn tốt. Chúng tôi muốn tìm kiếm những đối tác hiểu cách tiếp cận của Grab: Nền tảng công nghệ, ưu tiên sự cách tân, luôn coi khách hàng và người tiêu dùng là số 1. Đây là những yếu tố sẽ giúp Việt Nam tiến vào kỉ nguyên 4.0 nhanh hơn so với nếu chỉ tập trung vào các cách làm việc truyền thống.

Tại sao lại là Việt Nam?

Tại sao không phải Việt Nam? Tôi sẽ nói về những gì Grab có và tiếp theo là Việt Nam.

Anthony Tan và tôi sáng lập ra Grab từ lâu, và chúng tôi biết rõ sẽ tập trung vào thị trường Đông Nam Á (ĐNA). Bởi vì tôi đã dành rất nhiều thời gian làm việc tại các công ty toàn cầu, không công ty nào ưu tiên thị trường ĐNA, họ luôn cho rằng ĐNA quá nhỏ, quá khó để cố gắng.

Tôi nghĩ rằng dân số trong độ tuổi làm việc của Việt Nam là ít hơn 45%. Vì các lý do này, họ sẽ cởi mở hơn với các dịch vụ cách tân.

Còn chúng tôi thì nghĩ khác, có hơn 600 triệu người ở ĐNA, đông hơn tổng dân số của Bắc Mỹ, đông hơn EU, và là dân số trẻ hơn rất nhiều. Tôi nghĩ rằng dân số trong độ tuổi làm việc của Việt Nam là ít hơn 45%. Vì các lý do này, họ sẽ cởi mở hơn với các dịch vụ cách tân, cởi mở để đón nhận công nghệ mới, công nghệ di động và cởi mở với việc quên đi quá khứ và tập trung vào tương lai.

Dân số Việt Nam phát triển cùng với công nghệ hiện đại, nhiều công ty lớn đã đến đây và mở dịch vụ (IT, kỹ sư…), chúng tôi đã nhận ra tiềm năng trước đó, và Grab đã mở trung tâm R&D (Nghiên cứu và Phát triển) tại TP. Hồ Chí Minh.

Để trả lời “Tại sao là Việt Nam?”: Một là chúng tôi quan tâm đến ĐNA và Việt Nam là 1 phần quan trọng của ĐNA. Hai là vì dân số, sự cởi mở với sự cách tân, mong muốn giải quyết vấn đề cùng nhau của Việt Nam. Đó là một hành trình tốt cho chúng tôi.

Bà nói nhiều về ĐNA, vậy có bao giờ bà nghĩ về việc mở rộng ra toàn cầu?

Chúng tôi đã được hỏi nhiều lần về vấn đề này. Chúng tôi thường nhận được đề nghị hãy tới Mỹ, tới Nhật, hoặc Úc... Nhiều nước khác nữa. Rất nhiều người từ chính phủ, khách hàng, đối tác đã đề nghị Grab tới giúp họ phát triển.

Nhưng hiện tại, câu trả lời là “Không”. Chúng tôi có niềm tin mạnh mẽ rằng ĐNA có nhiều cơ hội hơn để tăng trưởng. Chúng tôi bắt đầu ở ĐNA vì chính nó. Và chúng tôi vẫn quan tâm rất nhiều về thị trường này.

Một trong những lý do Grab đã có thể phát triển rất nhiều trong vài năm này bởi vì chúng tôi quan tâm đến nơi này. Chúng tôi thuê những người tuyệt vời hiểu được nhu cầu địa phương ở các quốc gia và các thành phố mà chúng tôi phục vụ.

Có quá nhiều đối thủ, cần môi trường cạnh tranh công bằng

Bà có thể kể đối thủ cạnh tranh trong ĐNA?

Quá nhiều.

Bà nghĩ sao về sự xung đột giữa Grab và doanh nghiệp taxi Việt Nam? Như vụ việc gần đây với Vinasun.

Một nhóm tài xế GrabBike, Go-Viet cùng taxi Vinasun chờ khách dưới một trung tâm thương mại - Ảnh: H.Đ

Tôi chia sẻ một chút về môi trường kinh doanh, việc Grab muốn đạt được điều gì, và tại sao lại có ý kiến khác nhau.

Việt Nam có rất nhiều cơ hội đầu tư vào Cách mạng công nghiệp 4.0, Thủ tướng và Chính phủ đang cố gắng thúc đẩy đưa đất nước vào kỉ nguyên số và công nghệ.

Grab đã cố gắng làm điều tương tự từ 6-7 năm trước đây. Làm cách nào để chúng tôi xây dựng nền tảng công nghệ mở có thể giúp khách hàng tiếp cận với những gì họ cần, họ muốn nhanh hơn, tốt hơn. Đó là nơi chúng tôi bắt đầu.

Và nếu bạn nghĩ về vận tải và taxi. Cách chúng tôi làm là cố gắng cung cấp nền tảng công nghệ đó cho nhiều đối tác nhất có thể.

Các công ty vận tải, hợp tác xã taxi nhiều người trong số họ vẫn làm việc với chúng tôi ngày hôm nay. Và chúng tôi tiếp tục liên hệ để xem những người khác chúng tôi có thể trợ giúp.

Bên cạnh đó, không phải ai cũng đồng ý với cách tiếp cận này. Một số bên vẫn muốn làm việc theo kiểu cũ và muốn bảo vệ mình. Là một công ty đổi mới thực sự, chúng tôi không tin vào các mô hình bảo hộ. Chúng tôi muốn khuyến khích một môi trường cạnh tranh công bằng, nơi khách hàng cuối cùng sẽ chọn những gì tốt nhất cho họ.

Và hãy để càng nhiều tùy chọn cho khách hàng càng tốt mà không cần điều chỉnh bất kỳ trường hợp sử dụng cụ thể nào. Đó là cơ bản những gì chúng tôi quan tâm về môi trường chúng tôi đang hoạt động, tôn trọng mọi khác biệt và những gì Grab cần để tối ưu hóa.

Ngày đầu khởi nghiệp, họ nói chúng tôi “điên”

Những khó khăn ban đầu của Grab khi khởi nghiệp là gì?

Khi Grab bắt đầu, mọi người thấy khó hiểu khi Grab cứ tập trung vào ĐNA. Chúng tôi làm việc cật lực để tìm ra các đối tác tốt hơn, giúp họ hiểu ra tiềm năng.

Các đối tác phản ứng thế nào?

Họ nói chúng tôi “điên và ngu ngốc”, “không”, “không bao giờ”, “tạm biệt”. Chúng tôi thường bị từ chối. Nhưng Grab vẫn tin vào những gì chúng tôi đang làm từ đầu và chứng minh rằng đây không phải là những ý tưởng trong đầu mà là điều khách hàng thật sự muốn, và có thể thực hiện được.

Chúng tôi có Softbank, Microsoft, Toyota, Huyndai… và nhiều đối tác tuyệt vời khác. Rất nhiều trong số này đã thấy được quan điểm của Grab và họ cũng tập trung vào nó. Nhưng trước đó thì hoàn toàn ngược lại.

Bây giờ, các công ty đến và trở thành đối tác chiến lược. Họ liên tục gõ cửa và hỏi về hợp tác. Ngày trước thì toàn những câu như “Không”, “Tại sao?”, “Anh là ai?”, “ĐNA là gì?”. Bạn có thể thấy Grab luôn tin tưởng vào điều mình làm và nó giúp Grab có được vị trí hiện tại. Grab tạo ra sự thấu hiểu, tạo ra sự quan tâm và bây giờ Grab muốn giúp lại các startup mới.

Bức ảnh Tan Hooi Ling và Anthony Tan, hai nhà đồng sáng lập Grab, treo cùng các ảnh khác tại trụ sở Grab ở Singapore - Ảnh: H.Đ

Mặc dù chúng tôi rất may mắn khi phát triển nhanh chóng và có tầm ảnh hưởng, Grab có 125 triệu USD để ứng dụng có mặt trung bình trên 1/4 lượng smartphone cần thiết. Nghĩa là vẫn còn 3/4 thị phần ngoài kia. Tôi hi vọng như thế. Và chúng tôi không bao giờ muốn làm điều đó 1 mình.

Có 2 điều mà chúng tôi tìm kiếm ở đối tác của mình. Đầu tiên, đối tác hiểu những gì Grab muốn đạt được. Tin vào chúng. Sẵn lòng và mong muốn làm việc theo những cách tương tự như Grab, một sự tin tưởng tuyệt đối.

Thứ hai là cần phải đóng góp cho đối tác. Chúng tôi đóng góp và họ cũng phải góp phần. 1 + 1 = 3.

Đó là những gì chúng tôi may mắn làm được ở các cấp độ địa phương, khu vực và toàn cầu.

Khi đã xác định đường đi, phải tin vào những gì mình đang làm

Trong lĩnh vực công nghệ, phụ nữ thường bị áp đảo bởi đàn ông. Bà gặp những khó khăn gì khi bắt đầu Grab?

Mọi người hỏi tôi có điên không hay tôi đang làm cái gì vậy, “đừng làm vậy”.

Bố mẹ tôi rất quan tâm tới vấn đề này. Trước đó tôi may mắn có được một công việc rất tốt, một nhà tư vấn tại công ty McKinsey, nhưng đã bỏ nó. Bố mẹ tôi hỏi tại sao lại bỏ một công việc đáng nể, được trả lương hậu hĩnh, có thời gian nghỉ ngơi.

Startup thì chẳng được gì. Việc dành thời gian nói chuyện với lái xe taxi ở Malaysia hồi trước không phải một công việc đáng được tôn trọng cho lắm. Nhưng chúng tôi không chán nản vì điều đó, chúng tôi tin rằng mình có thể thay đổi gì đó. Và bố mẹ đã cho tôi cơ hội mặc dù họ phản đối. Tôi đã thử và bây giờ tôi có thể nói rằng đó là một rủi ro đáng xứng đáng.

Bà làm thế nào để thuyết phục họ?

Tôi nghĩ rằng chúng ta có những mối quan hệ khác nhau với phụ huynh của mỗi người. Thực tế bố mẹ là lý do tôi có ý tưởng về Grab vì họ thường lo lắng mỗi khi tôi đi taxi. Mẹ tôi rất lo lắng mỗi khi tôi đi taxi vào buổi tối.

Chúng ta đã có GPS trước khi nó được tích hợp vào điện thoại. Ý tưởng ngồi trên xe và quan sát được hành trình của mình, nhìn thấy được vị trí theo thời gian thực của mình (dựa trên GPS) là rất đúng đắn. Nhưng để biến những ý tưởng này thành hiện thực cần có sự táo bạo lớn, hãy thử và giải quyết vấn đề.

Với một ý tưởng mới giúp ích rất nhiều người trên thế giới, bạn chỉ cần bước tới, bạn chỉ cần tin vào những gì bạn đang làm. Đừng bận tâm vì bạn sẽ nhận được rất nhiều sự từ chối điên rồ, nhưng hãy mạnh mẽ tin vào nó và cho nó một cơ hội.

Thực tế cực kỳ nhiều ý tưởng kinh doanh sẽ không thành công. 6 trên 7 ý tưởng sẽ không thành công. Nhưng sẽ có một ý tưởng thành công. Và nó phụ thuộc vào cách bạn xác định thành công. Chúng tôi đã giúp cải thiện khả năng thành công của chúng tôi.

Bạn đã hỏi tôi về phụ nữ làm việc trong môi trường công nghệ cao? Thành thật mà nói tôi không bao giờ cảm thấy bất kỳ sự khác biệt nào bởi vì tôi có một người đồng sáng lập, người giống tôi không quan tâm đến những khác biệt giới tính, chỉ quan tâm đến công việc.

Bức ảnh Tan Hooi Ling và Anthony Tan, hai nhà đồng sáng lập Grab, treo cùng các ảnh khác tại trụ sở Grab ở Singapore - Ảnh: H.Đ

Chúng tôi luôn cố gắng xây dựng một đội ngũ đa dạng vì Grab muốn đội ngũ của mình đại diện cho các khách hàng. Hơn 600 triệu người dùng là rất đa dạng về mọi mặt. Chúng tôi luôn nhận được nhận ý kiến trái chiều từ khách hàng. Và để đưa ra quyết định, bạn cần phải nghe các tùy chọn mâu thuẫn khác nhau. Đó là những gì chúng tôi đang cố gắng làm.

Ở Grab chúng tôi có nhân viên từ 49 quốc gia khác nhau. Với một startup 6 tuổi, tôi không biết làm thế nào mà Grab đạt được điều này. Những gì chúng tôi quan tâm là phát triển một nền văn hóa mở mang tính cộng tác có lợi cho có tất cả quốc tịch tham gia với chúng tôi.

Nhân viên mọi quốc tịch trong giờ ăn trưa tại văn phòng Grab ở Singapore - Ảnh: H.Đ

Bà đã từng nghĩ rằng mình sẽ trở thành một doanh nhân, một tỷ phú?

Tôi chưa từng nghĩ mình sẽ trở thành doanh nhân. Lúc đầu, tôi đã gợi ý Grab cho người khác nhưng sau khi suy nghĩ kỹ, tôi thấy sẽ tự mình bỏ công sức cho nó. Chúng tôi chưa bao giờ nghĩ mình có được vị trí hiện tại. Chưa bao giờ.

Lúc đầu, chúng tôi muốn xây dựng hệ thống taxi an toàn cho ĐNA. Việc giải quyết vấn đề ở riêng Malaysia thôi đã là một cột mốc đáng nhớ, trong khoảng một năm rưỡi. Điều đó giúp thành viên trong ban quản trị hiểu rằng chúng tôi có thể làm được. Hãy mở rộng nó.

Với sức mạnh và trách nhiệm hiện có, làm sao để cải thiện cuộc sống của khách hàng. Câu nói yêu thích của tôi là “Sức mạnh càng lớn thì trách nhiệm càng nặng nề” - Spiderman hoặc là ai đó đã nói vậy. Nhưng nó đúng với điều này và mỗi khi chúng tôi đạt được một cột mốc mới, chúng tôi nghĩ làm thế nào Grab có thể giúp đỡ mọi thứ tốt nhất.

Bà làm gì khi gặp khó khăn trong những thời điểm quan trọng? Bà có hình mẫu lý tưởng nào để noi theo không?

Thực tế ai cũng có khó khăn phải đối mặt hàng ngày. Chúng chỉ thay đổi về hình thức khi mà công ty bắt đầu thay đổi.

Thực sự mà nói tôi không có một hình mẫu lý tưởng để noi theo. Tôi nhìn vào từng vị lãnh đạo và học hỏi một số điểm từ họ chứ không chỉ một người duy nhất vì tôi nghĩ rằng không có ai là hoàn hảo. Ở Grab, chúng tôi luôn học hỏi và phát triển từng ngày. Bạn không cần phải là lãnh đạo ở công ty khác mới có thể trở thành lãnh đạo của Grab.

Đặt mình vào tình huống buộc phải mạnh mẽ

Bà nói chỉ coi mình là thợ hàn chứ không phải là sếp. Tại sao?

Tất cả chỉ là một chức danh. Nếu bạn nhìn kỹ về toà nhà này (bà Tan Hooi Ling nói về toà nhà nơi diễn ra cuộc phỏng vấn - PV). Toà nhà đẹp, có nhiều thiết kế ánh sáng nổi bật, nhưng bạn sẽ không thấy đường dây điện đặt sâu bên trong - phần quan trọng để mọi thứ tốt đẹp. Nếu không có những sợi cáp bên trong thì không thể có ánh sáng. Tương tự, có những điều tốt mà bạn không thể thấy. Tôi muốn trở thành người làm điều đó. Tôi thích làm việc với nhân viên nội bộ để giúp công ty tập trung vào khách hàng.

Bà có thể nói rõ hơn là làm gì?

Ví dụ như chắc chắn khách hàng được phục vụ chu đáo, hỗ trợ trải nghiệm khách hàng, chiến lược, vấn đề nội bộ để chúng tôi hỗ trợ khách hàng tốt hơn.

Bà là một người hướng nội và có vẻ như bà phải bước ra khỏi vùng an toàn của mình khá nhiều. Đó có phải là vấn đề đối với bà?

Đúng, tôi là người hướng nội. Mọi doanh nhân hướng nội đều có thể làm việc nhóm và đóng góp. Vì thế sự đa dạng là cần thiết. Về việc ra khỏi vùng an toàn, tôi không nghĩ đó là vấn đề của riêng người hướng nội. Đây là điều quan trọng cần làm để bạn có thể phát triển.

Về việc ra khỏi vùng an toàn, tôi không nghĩ đó là vấn đề của riêng người hướng nội.

Bạn cần phải làm một cái gì đó mới mẻ, hẳn nhiên bạn sẽ không cảm thấy thoải mái. Nó giống với Grab. Nếu muốn chúng tôi có thể vui vẻ tiếp tục làm những việc cũ mà không cần mở rộng sang giao thức ăn hay lĩnh vực khác. Mong muốn tiếp tục phát triển và cá nhân tôi trong trường hợp này ví dụ mạnh mẽ tin vào việc đặt mình vào tình huống mà bạn buộc phải mạnh mẽ.

Xin cảm ơn bà