Nắm lấy công nghệ là điều kiện tiên quyết để thành công trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bất cứ cái gì tung ra thì ta cũng phải nắm lấy.

Sau "thí điểm" là gì?

Sở GD TP HCM vừa cho ra mắt bản đề án trị giá 4.000 tỷ đồng, thí điểm phổ cập việc sử dụng máy tính bảng cho HS tiểu học trên toàn thành phố. Đón đầu công nghệ là nỗ lực đáng ghi nhận, và biết đâu đề án như thế có thể giải quyết được nhiều việc.

Nhưng ý định tốt phải đi kèm với kế hoạch hành động cụ thể, cẩn trọng, chu đáo, đặc biệt khi đây là những "đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục tiểu học" như sở GD TP HCM hứa hẹn.

Về quy mô, thí điểm có nghĩa là chọn một số mẫu làm trước. Kết quả khả quan sẽ áp dụng đại trà. Tôi không hiểu vì sao gọi đây là chương trình "thí điểm" trong khi toàn bộ các trường tiểu học thành phố đều tham gia?

Sở GD TP HCM có thể rất tự tin với đề án "số hóa" tiểu học, nhưng kết quả ra sao nếu nó thất bại?

{keywords}{keywords}

Máy tính bảng trong trường học, ít cơ sở, nhiều băn khoăn. Ảnh: The Guardian

Ngay cả ở cường quốc số một về CNTT là Hoa Kỳ, máy tính bảng cũng chưa được dùng tràn lan trong nhà trường. Các trường sẽ thực hiện đề án trong 1-5 năm, thí điểm một số trường. Tùy vào kết quả, sẽ quyết định có phổ biến hay không (1).

Chương trình cũng không áp dụng "toàn diện", mà chỉ cho một số môn học mang tính ứng dụng cao như toán, địa lý. Người Mỹ chưa dám chắc việc cho HS dùng máy tính bảng đạt hiệu quả đến đâu. Họ không dám liều "thí nghiệm" đại trà. Có vẻ ở xứ ta thì gan dạ và tự tin hơn.

Chiếc áo không làm nên thầy tu, những chiếc máy tính bảng hiện đại không thể tự nó "thay đổi căn bản và toàn diện" giáo dục tiểu học, nếu những vấn đề căn bản hơn như chất lượng giáo viên, nội dung chương trình học chưa được giải quyết.

Điều này dẫn chúng ta đến lo ngại thứ hai về đề án  này: hiệu quả?

"SGK điện tử" có điểm gì nổi trội? Hay nó chỉ đơn giản giảm "áp lực mang vác" cho HS như một lãnh đạo TP HCM phát biểu (2)? Nếu có sự khác biệt, các HS sẽ phải "tái hòa nhập" như thế nào sau khi dừng thí điểm?

"Số hóa" tiểu học không chỉ đơn giản là cấp cho mỗi em một máy tính bảng là xong. Cả hệ thống, từ giáo viên, cơ sở hạ tầng, cho đến cách đánh giá kết quả, thi cử, đều phải được thay đổi để thích nghi.

TP HCM đã sẵn sàng để thay đổi toàn hệ thống chưa?

Vấn đề "đầu tiên"

Lo ngại thứ ba là chi phí. Khoan chưa bàn đến khoản đầu tư chóng mặt cho việc đào tạo cán bộ và xây dựng cơ sở hạ tầng (thoạt nghe ai cũng thấy vô lý: 250 triệu đào tạo hiệu trưởng, 36 triệu cho camera giám sát mỗi phòng học, hay 25 triệu tiền hệ thống âm thanh), số tiền chi ra để mua máy tính bảng sẽ là việc của từng nhà.

Theo ước tính của Sở GD TP HCM, giá của một chiếc máy tính bảng là 3 - 5 triệu đồng. Đây là một khoản tiền lớn với nhiều phụ huynh, đặc biệt là trong bối cảnh họ đã phải gánh trên vai nhiều chi phí khác.

Với các em ở tuổi nhỏ, việc nghịch ngợm, làm hỏng, hay đánh mất máy là điều đương nhiên. Ai sẽ chịu trách nhiệm sửa chữa hay mua máy mới trong tình huống đó?

Thêm vào đó, để một HS tiểu học lớp 1-3 (tức mới chỉ 6 đến 9 tuổi) sở hữu một tài sản có giá trị cao như thế, liệu có an toàn cho các em? Đến ngay cả người lớn cũng bị cướp giật điện thoại trên phố, có gì đảm bảo cho việc hơn 300 nghìn em HS sẽ không phải là mục tiêu của bọn trộm cướp?

Con người là trung tâm

Không ai tiếc chi tiền cho con em nếu chương trình chất lượng, hiệu quả. Nhưng cũng không ai muốn các HS chỉ dưới 10 tuổi đã phải thành vật thí nghiệm cho một đề án còn nhiều câu hỏi lớn.

Các chương trình máy tính bảng của một số trường ở Mỹ chỉ áp dụng cho học sinh lớp lớn, khi các em có khả năng nhận thức cao hơn cũng như việc ảnh hưởng đến sự phát triển thị giác được hạn chế (3).

Tôi rùng mình khi nghĩ đến chuyện các em nhìn chăm chăm vào màn hình Led hơn 10 tiếng mỗi ngày (8 tiếng trên lớp cùng ít nhất 2 tiếng làm bài tập về nhà). Và điều đáng sợ không kém là tác động đến tâm lý trẻ nhỏ. Thử tưởng tượng một lớp học mà tất cả đều chúi mũi vào iPad, thay vì cô giáo. Đề án này có thể tạo ra một thế hệ rô-bốt mới thay cho những con người mới như sở GD mong đợi.

"Chúng ta không nên quá tập trung vào công nghệ mà quên đi tầm quan trọng của mối quan hệ giữa người với người, vốn là một phần của quá trình học tập. Và trung tâm trong quá trình đó vẫn là giáo viên," Tricia Kelleher, hiệu trưởng một trường thí điểm sử dụng máy tính bảng ở Anh Quốc chia sẻ (4).

Chiếc áo không làm nên thầy tu, máy tính bảng hiện đại không thể tự nó "thay đổi căn bản và toàn diện" giáo dục tiểu học, nếu những vấn đề căn bản hơn như chất lượng giáo viên, nội dung chương trình học chưa được giải quyết.

Lấy ví dụ như Phần Lan, nơi có nền giáo dục luôn đứng đầu trong các bảng xếp hạng quốc tế, họ đầu tư xây dựng đội ngũ giáo viên xuất sắc thay vì cấp máy tính bảng cho học sinh. Đầu vào ngành sư phạm là rất khắt khe, trong khi giáo viên được đãi ngộ đặc biệt (3).

Nắm lấy công nghệ là điều kiện tiên quyết để thành công trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bất cứ cái gì tung ra thì ta cũng phải nắm lấy.

  • Nguyễn Khắc Giang

Tài liệu tham khảo

1.      Joel Mathis (2013). iPads in schools: The right way to do it. MacWorld.

http://www.macworld.com/article/2065460/ipads-in-schools-the-right-way-to-do-it.html

2.      Người Lao động (2014). SGK điện tử gây tranh cãi.

http://nld.com.vn/giao-duc-khoa-hoc/sgk-dien-tu-gay-tranh-cai-2014071823092442.htm

3.      Carlo Rotella (2013). No Child Left Untableted. The New York Times.

http://www.nytimes.com/2013/09/15/magazine/no-child-left-untableted.html?pagewanted=6&_r=0

4.      Stuart Dredge (2014). Tablets in schools: coding, creativity and the importance of teachers. The Guardian.

http://www.theguardian.com/technology/2014/jan/27/tablets-schools-coding-kids-education-ipad?commentpage=1

Bài cùng tác giả:

 

Giàu để làm gì, nếu cuộc sống không chất lượng hơn

Nhiều năm qua, chúng ta chấp nhận hy sinh môi trường để phát triển. Với Hà Nội và nhiều thành phố khác, đô thị hóa đồng nghĩa với việc không gian xanh trở nên ít dần đi.

Nhiều người đang mở toang toác 'nhà' mình?

Với những thứ vô hình, sự cẩn trọng dường như biến mất. Nhiều người như đang mở "toang toác" cánh cửa nhà mình với các "tài sản số" trên mạng internet, trên điện thoại di động...

Chờ 'tiền lệ', bao giờ mới có ô tô, điện thoại

Khoa học phát triển là nhờ những thứ “không có tiền lệ”. Nếu chờ “tiền lệ,” liệu bao giờ loài người mới có ô tô, điện thoại, hay thậm chí là biết được trái đất có hình tròn thay vì hình dẹt?

Nếu Kennedy còn sống, chiến tranh Việt Nam sẽ khác?

Nửa thế kỉ sau ngày vị tổng thống thứ 35 của Hoa Kỳ bị ám sát, nhiều giả thuyết cho rằng John F. Kennedy đã có ý định rút quân Mỹ ra khỏi Việt Nam.