Ba năm trở lại đây, nhiều vùng nông thôn Việt Nam đã đổi thay không chỉ bởi những con đường bê tông hay nhà mới khang trang, mà còn nhờ một hướng phát triển mới – du lịch nông thôn. Những chuyến xe đưa khách đến thăm ruộng bậc thang, làng nghề, vườn cây ăn trái hay homestay cộng đồng giờ đã trở nên quen thuộc, minh chứng cho một mô hình kinh tế đang dần bén rễ ở nông thôn.
Chuyển mình từ “làm nông” sang “làm du lịch”
Báo cáo Kết quả phát triển sản phẩm OCOP và Du lịch nông thôn giai đoạn 2021–2025, định hướng 2026–2030 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025 đã tạo chuyển biến rõ rệt trong nhận thức và tư duy phát triển kinh tế ở nông thôn. Ở nhiều địa phương, người dân đã chuyển từ sản xuất nông nghiệp đơn giá trị sang phát triển kinh tế tích hợp đa giá trị, kết hợp giữa nông nghiệp, văn hóa, sinh thái và dịch vụ.
Điểm nổi bật của giai đoạn này là công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch được triển khai rộng khắp. Hơn 13.000 lượt cán bộ, chủ thể và lao động du lịch đã được tập huấn, trang bị kiến thức về quản lý, xây dựng sản phẩm, phục vụ du khách. Cùng với đó, nhiều ấn phẩm, chuyên đề, fanpage “Du lịch nông thôn Việt Nam” hay các clip quảng bá trên TikTok đã góp phần lan tỏa hình ảnh vùng quê Việt hiện đại, thân thiện và giàu trải nghiệm.
Từ miền núi phía Bắc đến đồng bằng sông Cửu Long, hơn 600 mô hình du lịch nông thôn đã được hình thành và hoạt động hiệu quả, tăng 1,64 lần so với năm 2021. Mỗi nơi lại kể một câu chuyện riêng: bản Nậm Hồng (Tuyên Quang) níu chân du khách với homestay người Dao đỏ và ruộng bậc thang; Hello Mù Cang Chải (Lào Cai) cho khách tự tay gặt lúa nếp Tan; còn làng Thái Hải (Thái Nguyên) thì mời trà shan tuyết giữa không gian nhà sàn của người Tày.
Ở đồng bằng sông Hồng, du lịch sinh thái gắn làng nghề và di sản được đẩy mạnh. Mô hình Ecohost Hải Hậu (Nam Định) kết hợp dịch vụ homestay với trải nghiệm nghề thủ công, ẩm thực địa phương; vùng nhãn lồng Hưng Yên mở tour trải nghiệm làm nông, làm bánh; còn Tràng An (Ninh Bình) là điểm đến tiêu biểu cho du lịch nông nghiệp – di sản.
Miền Trung và Tây Nguyên ghi dấu với du lịch cộng đồng và sinh thái nông nghiệp: làng rau Trà Quế, làng gốm Thanh Hà (Quảng Nam), làng văn hóa Kon Kơ Tu (Kon Tum) hay mô hình du lịch cà phê hữu cơ ở Cư Kuin (Đắk Lắk). Trong khi đó, miền Tây Nam Bộ và Đông Nam Bộ lại nổi bật với du lịch vườn, sông nước, làng nghề, như Hoa Sa Đéc (Đồng Tháp), U Minh Hạ (Cà Mau) hay du lịch ven biển Xuyên Mộc (Bà Rịa – Vũng Tàu).
Tính đến nay, gần 400 điểm du lịch nông thôn đã được công nhận theo Luật Du lịch, trong đó hơn 200 sản phẩm và điểm du lịch đạt từ 3 sao OCOP trở lên, tăng 5,5 lần so với năm 2021. Đặc biệt, đã có hai sản phẩm du lịch nông thôn đạt chuẩn 5 sao OCOP, khẳng định chất lượng và tính đặc trưng vùng miền.
Sinh kế mới từ quê hương
Du lịch nông thôn không chỉ giúp làng quê thêm rộn ràng, mà còn mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Theo báo cáo, tại nhiều mô hình ở Tuyên Quang, Phú Thọ, Lâm Đồng, Đồng Tháp, thu nhập bình quân của người dân tăng từ 25% đến 40% nhờ các dịch vụ lưu trú, ăn uống, hướng dẫn, bán đặc sản địa phương.
Ở những nơi như Lào Cai, Ninh Bình, An Giang, mô hình liên kết du lịch – nông nghiệp – OCOP – văn hóa đã hình thành, tạo ra giá trị kinh tế tổng hợp và giữ chân lao động trẻ ở lại quê. Người dân không chỉ canh tác mà còn trở thành hướng dẫn viên, đầu bếp, nghệ nhân truyền thống – góp phần bảo tồn tri thức bản địa và xây dựng hình ảnh nông thôn năng động.
Du lịch nông thôn cũng làm thay đổi ý thức cộng đồng. Làng quê giờ đây chú trọng hơn đến cảnh quan, vệ sinh, bảo tồn lễ hội, khôi phục nghề cũ. Từ đó, nhiều nơi trở thành “miền quê đáng sống”, nơi văn hóa, kinh tế và môi trường cùng phát triển hài hòa.
Công tác quảng bá, xúc tiến là chìa khóa giúp du lịch nông thôn lan tỏa
Năm 2023, du lịch nông thôn lần đầu tiên được đưa vào Hội chợ Du lịch quốc tế TP.HCM, cùng các không gian trưng bày tại Triển lãm Sắc màu di sản văn hóa và sản phẩm thủ công Việt Nam. Nhiều tỉnh như Tuyên Quang, Lào Cai, Phú Thọ, Đồng Tháp, An Giang, Cần Thơ tổ chức lễ hội, sự kiện quảng bá điểm đến gắn với sản phẩm OCOP.
Theo định hướng của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giai đoạn tới, du lịch nông thôn sẽ được phát triển theo hướng xanh, đa giá trị, bền vững, gắn với lợi thế từng vùng. Các địa phương sẽ tập trung chuẩn hóa mô hình du lịch chất lượng cao, đào tạo nhân lực, xây dựng tour tuyến liên vùng, đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số trong quảng bá và xúc tiến du lịch nông nghiệp – nông thôn.
.svg){kind=icon}
