Khả năng lãnh đạo - tài năng hay kết quả rèn luyện?

Quan điểm 1: Lãnh đạo là khả năng bẩm sinh

Thuyết Gã khổng lồ (The Great Man Theory) và thuyết Tính cách (Trait Theory) tin rằng, có một số người được thừa hưởng những phẩm chất và đặc điểm nhất định khiến họ phù hợp với việc lãnh đạo. Nhà triết học Thomas Carlyle cho rằng: “Nếu cho rằng các nhà lãnh đạo khi xuất hiện không mang những phẩm chất phi thường, tức là ngụ ý rằng: mọi người trên thế giới này đều được sinh ra với năng lực và tài nghệ như nhau.”.

Có những tính cách bẩm sinh nhất định khiến một số người được định sẵn sẽ trở thành lãnh đạo và luôn có sự khác biệt đáng kể giữa “học một kỹ năng” và “thông thạo một kỹ năng”. Như việc có vài người được sinh ra với năng khiếu âm nhạc hoặc thể thao đặc biệt. Họ sẽ nổi bật một cách tự nhiên ở lĩnh vực đó, trong khi những người khác phải vất vả mới có thể đạt được vị trí tương tự.

(Nguồn hình: Freepik)

Theo đó, những nhà lãnh đạo bẩm sinh (tự nhiên) khác với những nhà lãnh đạo được tạo ra (sau quá trình rèn luyện).

Quan điểm 2: Khả năng lãnh đạo được hình thành qua rèn luyện

Thuyết Hành vi (Behavioral Theory) thì lại cho rằng, con người có thể trở thành lãnh đạo sau quá trình học hỏi và quan sát. Lãnh đạo là một tập hợp kỹ năng có thể học được thông qua huấn luyện, nhận thức, luyện tập và trải nghiệm theo thời gian. Học kỹ năng lãnh đạo là quá trình học tập suốt đời. Những nhà lãnh đạo giỏi luôn biết tìm kiếm và nắm bắt cơ hội phát triển để giúp họ học thêm nhiều kỹ năng mới. Quân đội cũng cho thấy họ ủng hộ học thuyết này, bằng chứng là các chương trình huấn luyện khả năng lãnh đạo của họ.

Tuy nhiên, các kỹ năng mềm có thể được truyền đạt cho mọi người thông qua việc giảng giải, nhưng không thể tự “cắm rễ”. Khả năng chia sẻ tầm nhìn của bạn đến người nghe cần nhiều điều hơn là một bài thuyết trình PowerPoint kỳ công hay các cụm từ “thật kêu” trên hàng loạt tấm danh thiếp khổ 4x6.

Bất cứ ai cũng có thể học những điều cơ bản về lãnh đạo, nhưng nhiều kỹ năng quan trọng khác lại không thể học được. Một vài người sẽ làm rất tốt, trong khi số khác lại nhận ra rằng vì trang bị kém nên mình chỉ có thể tạo ra những kết quả xoàng xĩnh.

Lãnh đạo là nghệ thuật

Lãnh đạo là nghệ thuật chứ không phải khoa học. Đó là một tập hợp những đặc điểm bẩm sinh được tôi luyện và hoàn thiện theo thời gian nhờ giáo dục, đào tạo và trải nghiệm. Ngoài ra, còn có một khía cạnh quan trọng khác nữa là ở đúng nơi vào đúng thời điểm. Bạn có thể là một lãnh đạo giỏi, nhưng vấn đề là bạn có đang ở vào đúng vị trí để tài năng được dịp toả sáng hay không.

Để trở thành lãnh đạo trong môi trường có cấu trúc, người đó cần được đào tạo bài bản. Hầu hết mọi người có thể học cách quản lý, khởi nghiệp, hay dẫn dắt dự án nhờ vào khái niệm quản lý dựa trên quy tắc có thể học và làm chủ được.

Lãnh đạo thường là một lựa chọn. Nhà lãnh đạo là người dám bước lên đón nhận thử thách. Nếu cá nhân nào đó có thể vượt lên trên giữa một đám đông thì người đó đã bắt đầu là lãnh đạo. Còn nếu một người được nuôi dưỡng, huấn luyện kỹ lưỡng và trao cho cơ hội tốt nhất nhưng lại muốn giấu mình trong đám đông, như một kẻ bất đắc dĩ phải tham gia… thì hoàn toàn không thể là lãnh đạo.

Cùng với đó, phong cách lãnh đạo thay đổi đa dạng theo độ trưởng thành, phụ thuộc vào những người đi theo và tình huống. Kết quả nghiên cứu của chương trình GLOBE được thực hiện tại 60 quốc gia đã chỉ ra, các thuộc tính của một nhà lãnh đạo là: Liêm chính, sức hút, truyền cảm hứng, có tầm nhìn, khích lệ, tích cực, tự tin, năng động, nhìn xa trông rộng, xây dựng đội ngũ hiệu quả, giao tiếp tốt, giỏi phối hợp, quyết đoán, thông minh và biết cách giải quyết vấn đề để đôi bên đều có lợi.

Những thuộc tính này là sự kết hợp của nhân phẩm, tính cách, kỹ năng, khả năng giao tiếp và trí thông minh cảm xúc. Do đó, có thể nói một lãnh đạo sẽ được sinh ra, phát triển, rèn luyện kỹ năng giao tiếp và trau dồi khả năng qua những trải nghiệm cuộc sống. Nghiên cứu cũng đưa ra con số ước tính là khả năng lãnh đạo có 1/3 do trời sinh và 2/3  từ sự rèn luyện.

Tất cả phụ thuộc vào cách người ta định nghĩa về lãnh đạo. Cách nhìn nhận nào cũng có khả năng. Tùy vào định nghĩa mà bất kỳ ai cũng có thể có khả năng dẫn dắt và trở thành nhà lãnh đạo.

(Nguồn: CareerBuilder.vn)