Đích ngắm số một của tội phạm công nghệ
Tại hội thảo Internet Day 2025 diễn ra mới đây, ông Nguyễn Hữu Cường, Quản lý sản phẩm an toàn thông tin cá nhân, VNPT Cyber Immunity, đưa ra một nhận định gây sốc: “Nếu là hacker, chắc chắn tôi sẽ nhắm vào người cao tuổi đầu tiên”.
Hai lý do được đại diện VNPT nhắc đến là nhận thức của người già về công nghệ yếu hơn thế hệ lớn lên cùng Internet và họ có tích lũy từ lương hưu, tiền phụng dưỡng của con cháu.
Đây cũng là quan điểm của nhiều diễn giả có mặt tại chương trình. Ông Lâm Thanh, Tổng Giám đốc TikTok Việt Nam, cho rằng “người già là nhóm người yếu thế nhất chứ không phải người trẻ” vì họ cô đơn, khó thay đổi định kiến và đặc biệt thường ngại hỏi con cháu khi tiếp cận với các thông tin xấu độc trên mạng.
Số liệu thực tế cũng cho thấy mức độ rủi ro cực lớn đối với nhóm tuổi này. Một nghiên cứu nêu khả năng tiếp cận tin giả của những người từ 60 tuổi trở lên cao gấp 6 lần người dùng bình thường. Niềm tin cố chấp của người già đôi khi khiến lực lượng chức năng cũng bất lực. Chẳng hạn, một số trường hợp người nổi tiếng trên mạng xã hội như Hoàng Hường bị bắt giữ nhưng người già vẫn tin chỉ là hiểu nhầm.
Không chỉ dừng lại ở việc mất tài sản, các nạn nhân lớn tuổi còn chịu chấn động nặng nề, có thể dẫn đến tâm lý bài trừ công nghệ. Ông Thân Văn Dũng, Quản lý sản phẩm cho các giải pháp An toàn Thông tin, Viettel Cyber Security, kể về người bà hơn 80 tuổi của mình: "Cụ cực kỳ phản đối chuyện chuyển khoản và hỏi tại sao sinh ra 'cái này' để lừa đảo lẫn nhau”.
Theo ông Dũng, một người chưa bao giờ tiếp xúc với lừa đảo nhưng nghe quá nhiều câu chuyện sẽ dẫn tới có hành vi phản ứng về những công nghệ đã trở thành tiêu chuẩn cuộc sống.
Thực tế đã ghi nhận những vụ việc đau lòng, như trường hợp một cụ bà gần 80 tuổi tại Hà Tĩnh kiên quyết mang 2 tỷ đồng đi chuyển cho kẻ lừa đảo vì tin con trai đang bị tai nạn, bất chấp sự ngăn cản của nhân viên ngân hàng cho đến khi công an phải can thiệp hồi đầu tháng 12.
Giải pháp nào để bảo vệ người cao tuổi?
Việt Nam đang có khoảng 19 triệu người cao tuổi và dự kiến tăng lên 25 triệu vào năm 2030, chiếm 1/4 dân số. Đây là con số khổng lồ, trong khi người già đang bị khai thác, lừa đảo ngày càng nhiều.
Các chuyên gia chỉ ra cần tăng cường các chiến dịch truyền thông và nâng cao kỹ năng an toàn thông tin, an ninh mạng để Internet thực sự là một không gian đáng tin cậy cho mọi lứa tuổi, bao gồm cả người già.
Trước thực trạng này, bà Liên Nguyễn, phụ trách các vấn đề Chính phủ và Chính sách công thị trường Việt Nam, Google Châu Á - Thái Bình Dương, cho biết công ty đã triển khai các công cụ chuyên biệt như Cẩm nang chống lừa đảo, lên mạng an toàn cho người lớn tuổi tại Singapore hay phối hợp với các cơ quan tại Việt Nam thực hiện các chiến dịch nhận diện lừa đảo trực tuyến dành riêng cho người cao tuổi.
Dưới góc độ hạ tầng, các nhà mạng Việt Nam đang nỗ lực xây dựng các "lớp giáp" tự động như giải pháp tích hợp trực tiếp vào modem Wi-Fi: chỉ cần cài một ứng dụng duy nhất và sau đó quản lý tất cả thiết bị kết nối mạng như camera, tivi, điện thoại.
Trong khi đó, đại diện Viettel đề xuất mô hình tương tự ScamShield của Singapore, với sự tham gia của các tổ chức tài chính, nhà mạng, người dân. Tại đây, các tổ chức tài chính có trách nhiệm phát hiện gian lận tài chính, ngăn chặn và xóa bỏ dòng tiền lưu thông của các đối tượng lừa đảo, đồng thời bắt buộc triển khai các giải pháp đảm bảo an toàn cho người dân; nhà mạng cảnh báo sớm và ngăn chặn các cuộc gọi, tin nhắn và website lừa đảo đến người dân; còn người dân chia sẻ thông tin cho các cơ quan, tổ chức.
“Với một quốc gia đông dân như Việt Nam, nếu có sự chung tay của nhà mạng, cơ quan chức năng, ngân hàng và người dân, chúng ta hoàn toàn có thể tạo ra những kết quả rất tích cực trong phòng chống lừa đảo”, ông Thân Văn Dũng nói.
.svg){kind=icon}
