Sáng nay, với 437/440 đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Báo chí sửa đổi. Luật mới được thông qua gồm 4 chương, 51 điều và sẽ có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.

Luật quy định các loại hình báo chí trong bối cảnh mới; bổ sung các chính sách phát triển báo chí và bảo đảm nguồn lực thực hiện, từ cơ chế tài chính đến đầu tư hạ tầng và ưu đãi thuế theo hướng khả thi hơn. Luật cũng làm rõ điều kiện hoạt động báo chí, cơ chế cấp phép và tổ chức bộ máy; xác định cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú.

Về cơ quan báo chí, luật quy định cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng phê duyệt. Cơ quan báo và phát thanh, truyền hình thuộc tỉnh ủy, thành ủy có nhiều loại hình báo chí, sản phẩm báo chí.

z61_4704.jpg
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình. Ảnh: Quốc hội

Trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh đã trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo luật. Trong đó, về cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo, chỉnh lý cụm từ "cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện" thành "cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện" để bảo đảm tính chính xác và phù hợp với phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật.

Báo cáo giải trình, tiếp thu đầy đủ nêu một số ý kiến đề nghị thí điểm mô hình tổ hợp hoặc tập đoàn báo chí chủ lực đa phương tiện tại thủ đô Hà Nội và TPHCM.

Về nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin tiếp thu và báo cáo, hiện nay, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổng kết quy hoạch phát triển và quản lý báo chí, dự kiến đề nghị cấp có thẩm quyền tiếp tục triển khai một số quan điểm của quy hoạch và bổ sung quan điểm mới trong đó có nội dung về việc Hà Nội và TPHCM được thành lập cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện. 

Phải học lớp nghiệp vụ báo chí mới được cấp thẻ nhà báo lần đầu

Đáng chú ý, luật mới quy định trường hợp cấp thẻ nhà báo lần đầu phải có thời gian công tác liên tục tại cơ quan báo chí đề nghị cấp thẻ từ 2 năm trở lên tính đến thời điểm xét cấp thẻ và đã qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, đạo đức nghề nghiệp. Lãnh đạo các cơ quan báo chí đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có văn bản đồng ý bổ nhiệm thì không phải áp dụng điều kiện này.

Trước đó, có ý kiến đề nghị quy định người có bằng cử nhân báo chí trở lên được miễn học lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí khi cấp thẻ lần đầu.

Giải trình vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, hiện nay một bộ phận phóng viên, nhà báo vi phạm nghiêm trọng về đạo đức nghề nghiệp, ảnh hưởng uy tín của nghề báo, gây bức xúc trong xã hội, điều này xuất phát từ sự buông lỏng quản lý và suy thoái đạo đức, lối sống của một bộ phận nhà báo.

Để chuẩn hóa nghề nghiệp, bảo vệ uy tín và tạo hành trang vững vàng cho phóng viên trẻ, dự thảo luật quy định người được cấp thẻ nhà báo lần đầu dù học chuyên ngành báo chí hay không đều phải tham gia lớp bồi dưỡng nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp.

Về đối tượng được cấp thẻ nhà báo, luật mới đã loại trừ trường hợp người làm việc tại cơ quan tạp chí khoa học.

Có ý kiến đề nghị không loại trừ việc cấp thẻ nhà báo cho người làm việc tại cơ quan tạp chí khoa học vì sẽ gây bất bình đẳng, ảnh hưởng đến khả năng tác nghiệp của họ. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, những người làm việc tại cơ quan tạp chí khoa học chỉ thực hiện biên tập, phản biện bài báo khoa học, không tham gia hoạt động tác nghiệp báo chí, do đó không cần cấp thẻ nhà báo.

Dự thảo luật cũng đã xác định rõ cơ quan tạp chí khoa học hoạt động khoa học, không tác nghiệp báo chí. Tại Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, các tổ chức khoa học và công nghệ được hình thành các tạp chí khoa học, theo đó hiện có khoảng 5.200 tổ chức khoa học và công nghệ được phép hình thành tạp chí khoa học, mỗi tạp chí có hội đồng biên tập gồm các nhà khoa học nhưng không thực hiện hoạt động báo chí.

Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng việc không cấp thẻ nhà báo không ảnh hưởng đến hoạt động chuyên môn của tạp chí khoa học.

Luật mới cũng quy định cơ quan báo chí và nhà báo có quyền và nghĩa vụ không tiết lộ người cung cấp thông tin, trừ trường hợp có yêu cầu bằng văn bản của Viện trưởng VKSND, Chánh án TAND cấp tỉnh và tương đương trở lên, Thủ trưởng Cơ quan điều tra Bộ Công an, Thủ trưởng Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh phục vụ cho công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm.