Sáng 23/12, mạng xã hội lan truyền câu chuyện về một vận động viên chạy (runner) đột ngột qua đời, khiến cộng đồng chạy bộ không khỏi bàng hoàng. Trước đó, người đàn ông này vừa tham gia một giải marathon, xuất hiện trên đường chạy với hình ảnh khỏe mạnh, đầy quyết tâm.

Trong bài chia sẻ cuối cùng trên mạng xã hội, anh cho biết không thể hoàn thành cự ly đã đăng ký do nhịp tim tăng nhanh bất thường. Tối qua (22/12), bạn bè cho biết anh đột tử tại nhà.

Theo những người quen biết, runner này đã có nhiều năm gắn bó với chạy bộ, tập luyện đều đặn và được đánh giá có thể trạng tốt. Chính vì vậy, sự ra đi đột ngột của anh không chỉ gây xót xa mà còn làm dấy lên nhiều câu hỏi và lo lắng: Vì sao một người tập thể dục thường xuyên vẫn có thể đột tử?

nguoi dan ong dot ngot tu vong khi dang chay bo bac si canh bao 263.jpeg
Hoạt động thể thao quá sức có thể gây hại lớn cho sức khỏe. Ảnh minh họa: Shutterstock

Trao đổi về vấn đề này, Phó giáo sư, Tiến sĩ Võ Tường Kha - Trưởng Bộ môn Y học Thể thao, Trường Đại học Y Dược (ĐHQG Hà Nội), cho biết đột tử khi chơi thể thao hoặc sau buổi tập không hiếm gặp.

Sức khỏe con người không phải là một trạng thái “bền vững mãi mãi”. Ở mỗi giai đoạn khác nhau của cuộc đời, cơ thể đều có những thay đổi nhất định. Tuổi 20 sẽ khác tuổi 30 hay 40, cả về khả năng thích nghi lẫn sức chịu đựng của các cơ quan.

Trong quá trình sinh hoạt và tập luyện, mỗi người đều âm thầm tích lũy các vấn đề sức khỏe như bệnh chuyển hóa, bệnh xương khớp hoặc những tổn thương do khối lượng vận động lớn gây ra.

Phó giáo sư Kha ví cơ thể con người giống như một chiếc xe: Khi còn mới, mọi bộ phận vận hành trơn tru nhưng theo thời gian sử dụng, hao mòn và hỏng hóc là điều không thể tránh khỏi. Vì vậy, không thể mặc định rằng hôm nay khỏe thì ngày mai hay vài năm sau, vẫn sẽ khỏe như vậy.

Hầu hết các trường hợp đột tử khi chơi thể thao liên quan đến bệnh lý tim mạch. Nguyên nhân có thể là rối loạn nhịp tim (tăng nhịp kịch phát) do tăng hoạt động giao cảm, tăng huyết áp đột ngột gây thiếu máu não, xuất huyết não hoặc tim hoạt động quá tải dẫn đến thiếu máu cơ tim và ngừng tim.

Tập luyện, thi đấu cường độ cao trong môi trường nắng, nóng kéo dài gây sốc nhiệt, gây rối loạn trung tâm điều hòa nhiệt, rối loạn thần kinh thực vật gây hôn mê, co giật, ngừng tim, ngừng thở. Ngoài ra, kho dự trữ năng lượng bị cạn kiệt sẽ làm tụt đường huyết, não, tim bị “đói đường, đói oxy” gây hôn mê, đột tử. 

Phó giáo sư Kha cho rằng mỗi người cần học cách lắng nghe cơ thể mình, không nên xem nhẹ ngay cả một dấu hiệu bất thường nhỏ. 

Phó giáo sư Nguyễn Huy Thắng - Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM, cho biết với người bình thường, việc tập luyện chỉ nên dừng ở mức vừa phải. Mỗi buổi chạy từ 5-10km đã đủ để nâng cao sức khỏe, không nên lạm dụng việc tham gia các giải marathon hay chạy siêu dài khi chưa được đánh giá đầy đủ về thể lực.

Theo phó giáo sư Thắng, trái tim của mỗi người đều có một ngưỡng chịu đựng nhất định. Khi bị buộc phải hoạt động ở cường độ quá cao, vượt xa khả năng đáp ứng bình thường thậm chí lên tới 200% công suất trong thời gian dài, trái tim có thể kiệt sức và đột ngột ngừng hoạt động, khiến cơ hội sống sót gần như không còn.

Vì vậy, ông nhấn mạnh việc tập luyện cần được thực hiện theo chương trình bài bản, có huấn luyện viên hướng dẫn, có bác sĩ theo dõi, đi kèm các đợt khám sức khỏe định kỳ và chế độ dinh dưỡng hợp lý. Ngược lại, việc chạy những cự ly dài như 42km hay thậm chí 100km trong cộng đồng, nếu thiếu sự chuẩn bị và giám sát chuyên môn, luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe.

Các chuyên gia khuyến cáo, trước khi tham gia các giải thể thao, đặc biệt là những môn có cường độ cao như marathon, mỗi người nên đi khám sức khỏe tổng quát. Việc này giúp đánh giá tình trạng toàn thân, phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn, nhất là bệnh tim mạch. Theo khuyến cáo, người tập luyện nên được kiểm tra gắng sức tim phổi; chỉ khi các chỉ số đảm bảo an toàn mới nên tham gia thi đấu.