Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều viết: "Đấy là những giáo sư, nhà văn, nhà thơ cựu binh Mỹ. Họ là những người đã nỗ lực truyền bá văn học Việt Nam tới bạn đọc Mỹ trong suốt gần 40 năm qua. Nhà thơ Hữu Thỉnh luôn nói về họ: Những nhà văn cựu binh Mỹ là những người bạn trung thực và chân thành nhất của Hội Nhà văn Việt Nam kể từ năm 1975 đến giờ''.
Họ đã giới thiệu các tác phẩm văn học của nhiều nhà văn Việt Nam vào Mỹ bằng nhiều hình thức: Nguyễn Khải, Nguyên Ngọc, Nguyễn Quang Sáng, Lê Lựu, Nguyễn Duy, Ý Nhi, Chu Lai, Nguyễn Khoa Điềm, Tô Nhuận Vỹ, Thanh Thảo, Đỗ Chu, Hữu Thỉnh, Lê Minh Khuê, Lâm Thị Mỹ Dạ, Trung Trung Đỉnh...
Thời gian mấy chục năm trôi đi. Họ đã già và bệnh tật. Nhưng ký ức về Việt Nam và về những nhà văn Việt Nam vẫn ngập tràn trong họ. Và có những người đã mất như tiểu thuyết gia Larry Heinemann (Giải sách quốc gia Mỹ), người đã yêu mảnh đất Việt Nam trong vật vã đau đớn và đầy những cơn mộng mị.
Trong buổi tối ấm áp, tất cả nói về những kỷ niệm không thể quên với con người và mảnh đất Việt Nam. Họ là những người đấu tranh không mệt mỏi cho việc xoá bỏ cấm vận và bình thường hoá quan hệ với Việt Nam từ những năm tháng vô cùng khó khăn và không ít đe doạ.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cũng bày tỏ mong muốn: "Tôi nghĩ mình sẽ phải viết một cuốn sách về họ, về những năm tháng các nhà văn cựu binh của hai nước đã tìm đến với nhau sau chiến tranh để nói với nhau về sự thật của cuộc chiến tranh đó và về một nền hoà bình mà họ phải đi tới".
"Tôi thấy quyết định của mình về chuyến đi này để gặp họ là hoàn toàn đúng. Bởi nếu không, chỉ một ngày nào đó thôi họ chỉ còn là những ký ức", ông nhấn mạnh.
Thiên Di
Ảnh: FBNV