Nguyên nhân làm gia tăng tai nạn giao thông liên quan học sinh

Thời gian qua, tình hình tai nạn giao thông (TNGT) liên quan học sinh có nhiều diễn biến phức tạp. Từ đầu năm 2023 đến nay, cả nước xảy ra 881 vụ TNGT liên quan học sinh (chiếm 8,96% số vụ TNGT toàn quốc). Trong số này có 737 vụ do thiếu niên, học sinh dưới 18 tuổi trực tiếp điều khiển phương tiện hoặc đi bộ bị tai nạn, làm chết 378 người, bị thương 658 người.

10 tháng đầu năm 2023, CSGT toàn quốc đã phát hiện, xử lý hơn 64.000 trường hợp học sinh vi phạm trật tự, an toàn giao thông (chiếm 2,31% tổng trường hợp vi phạm). Theo phân loại, lỗi vi phạm chưa đủ tuổi điều khiển xe mô tô, xe gắn máy chiếm tỷ lệ cao nhất với 47,59%; không đội mũ bảo hiểm chiếm 42,9%; không có giấy phép lái xe chiếm 7,38%.

Đáng chú ý, cảnh sát còn phát hiện học sinh vi phạm nồng độ cồn, sử dụng ma túy, đua xe trái phép, tụ tập chạy xe phóng nhanh, lạng lách. Ngoài tạm giữ 395 đối tượng trong lứa tuổi học sinh gây mất trật tự công cộng, cơ quan chức năng bắt giữ 16 trường hợp chống người thi hành công vụ.

Để phòng chống tai nạn giao thông cho trẻ em, tránh những thương tích và hậu quả nghiêm trọng, các bộ, ngành, cấp uỷ đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị - xã hội đã triển khai nhiều giải pháp, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị và toàn dân trong công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông. Thực hiện chương trình phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Giáo dục & Đào tạo, lực lượng công an đã tổ chức tuyên truyền, giáo dục pháp luật và ký cam kết về trật tự ATGT cho học sinh tại 18.000 cơ sở giáo dục với khoảng 9 triệu lượt học sinh tham gia.

Tuy nhiên, tình trạng học sinh vi phạm pháp luật về an toàn giao thông vẫn phổ biến. Lực lượng chức năng đã chỉ ra các nguyên nhân sau.

Trước tiên là việc hiện tượng học sinh THCS, THPT không có giấy phép lái xe nhưng vẫn đi học bằng xe máy điện, xe máy, xe mô tô vi phạm Luật giao thông vẫn diễn ra khá phổ biến, làm gia tăng nguy cơ tai nạn giao thông.

Bên cạnh đó, việc tổ chức giao thông tại khu vực cổng trường học đang còn nhiều vấn đề như ùn tắc giao thông vào giờ đến trường, tan học; nhiều trường học nằm gần các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, gần khu họp chợ. Còn phụ huynh đưa, đón con đến trường cũng vi phạm quy định của pháp luật về trật tự, an toàn giao thông. Điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ dẫn đến các vụ tai nạn giao thông, gây nguy hiểm cho những người tham gia giao thông và cho bản thân các em học sinh.

Cơ quan chức năng đánh giá việc phối hợp giữa nhà trường - gia đình - xã hội để quản lý, giáo dục học sinh chấp hành pháp luật về TTATGT chưa hiệu quả. Các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật còn chung chung, hình thức chưa thực sự tác động hiệu quả đến đối tượng đặc thù là học sinh. 

Công tác giáo dục an toàn giao thông đã được các cơ sở giáo dục lồng ghép vào trong chương trình chính khóa nhưng chưa có khung chương trình chuẩn cho từng cấp học; các nội dung học về an toàn giao thông chưa được thể hiện rõ nét trong nội dung thi và kiểm tra đánh giá. Các nội dung giảng dạy trong trường học cơ bản giới hạn ở phần lý thuyết, khối lượng thực hành còn hạn chế vì không có điều kiện để thực hiện. Phần thực hành kỹ năng tham gia giao thông và điều khiển các phương tiện của học sinh chủ yếu phụ thuộc vào việc quan tâm giảng dạy của cha mẹ học sinh, người giám hộ, trong khi nhiều học sinh tự tìm hiểu, tự thực hành dẫn tới thiếu kỹ năng.

Một nguyên nhân khác là không ít phụ huynh thiếu trách nhiệm trong quản lý con cái, giao xe cho học sinh điều khiển không đúng quy định và chưa nêu gương trong chấp hành nghiêm các quy định về TTATGT khi tham gia giao thông. Một số địa phương buông lỏng quản lý hoạt động vận chuyển, đưa đón học sinh dẫn tới các vụ TNGT liên quan tới dịch vụ đưa đón học sinh.

Việc xử lý vi phạm khi phát hiện hành vi vi phạm với học sinh còn gặp khó khăn, do công tác phối hợp giữa lực lượng chức năng với nhà trường (chưa có các quy định rõ ràng về đầu mối tiếp nhận thông tin vi phạm TTATGT của học sinh, chưa có quy trình xử lý trong nhà trường...).

Ngoài ra, mặt trái của internet và các trang mạng xã hội cũng tác động tiêu cực đến nhận thức, hành vi của giới trẻ hiện nay. Trong khi, nhiều người trưởng thành, thậm chí người nổi tiếng, người có ảnh hưởng trong xã hội có những hành vi không chuẩn mực, quay clip đua xe, bốc đầu, đánh võng đăng tải lên mạng xã hội đã ảnh hưởng không tốt đến giới trẻ.