“Đại học Phật giáo” giữa núi rừng

Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội được thành lập vào năm 1981, cùng thời điểm ra đời của Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Khởi đầu tại chùa Quán Sứ, khóa đầu tiên của Học viện chỉ có khoảng 43 tăng ni sinh. Đây là giai đoạn sơ khai, đặt nền móng cho chiến lược đào tạo tăng tài lâu dài của Giáo hội.

Năm 2006 đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi Học viện chuyển về cơ sở mới tại thôn Vệ Linh, xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn (nay là xã Sóc Sơn, Hà Nội). Cơ sở mới có diện tích khoảng 106.515 m², được quy hoạch đồng bộ với giảng đường, nội viện, thư viện, thiền đường, khu hành lễ và ký túc xá. 

Kiến trúc tại đây vừa hiện đại, vừa đậm dấu ấn truyền thống, tạo nên một quần thể thiền môn trang nghiêm nhưng vẫn gần gũi với thiên nhiên. Khuôn viên này được đánh giá như “một đại học Phật giáo giữa núi rừng”.

Khoảng 20 năm qua, Học viện từ một cơ sở nhỏ bé đã trở thành trung tâm đào tạo Phật học có hệ thống, đáp ứng nhu cầu tu học. Nơi đây không chỉ là quần thể thiền môn mà còn là mái nhà chung của hàng trăm tăng ni sinh đang từng ngày nuôi dưỡng trí tuệ, rèn luyện đạo hạnh, tiếp nối truyền thống hoằng pháp.

Tính đến lễ khai giảng năm học 2025–2026, Học viện đã cấp bằng cho gần 1.800 cử nhân Phật học, 34 thạc sĩ và 1 tiến sĩ. Hiện Học viện có 855 học viên theo học ở bốn hệ: Cao đẳng, Cử nhân, Thạc sĩ, và Tiến sĩ; và đang đào tạo 57 nghiên cứu sinh.

Học để tu, tu để học

Điểm nhấn làm nên bản sắc của Học viện là mô hình giáo dục “học để tu, tu để học”, nơi tri thức và tu hành được song hành. Tất cả tăng ni sinh đều nội trú 100%, tuân thủ thời khóa nghiêm ngặt. Sự tu tập được đưa vào từng khoảnh khắc sống hàng ngày.

W-Một ngày của Tăng Ni HVPGVN 1.jpg
Nhịp sống thiền môn bắt đầu từ 4h sáng. Sau khi thực hành khóa lễ sáng, các tăng ni sinh cùng nhau tập thể dục.
W-Một ngày của Tăng Ni HVPGVN 2.jpg
Mỗi bữa ăn sẽ được một nhóm tăng ni sinh luân phiên chuẩn bị theo sự phân công.
W-Một ngày của Tăng Ni HVPGVN 3.jpg
Trước mỗi bữa ăn, tăng ni sinh đều phải thực hiện nghi lễ trì chú.

Một ngày tại Học viện bắt đầu lúc 4h30 sáng. Tiếng chuông bảng vang lên, khởi đầu thời khóa thiền định và tụng kinh.

W-Một ngày của Tăng Ni HVPGVN 4.jpg
Quản chúng cầm thiền trượng để chỉnh sửa tư thế ngồi thiền đúng cách cho các tăng ni sinh.

Thiền đường lớn nằm tại trung tâm khuôn viên là trái tim tâm linh của Học viện. Trong không gian tĩnh lặng, tiếng mõ, tiếng chuông vang lên, cũng là lúc các hành giả trẻ nương vào chánh niệm để khởi đầu một ngày mới.

W-Một ngày của Tăng Ni HVPGVN 5.jpg
Từ 6h45 sáng, tăng ni sinh lên giảng đường học đến 11h15.

Sau bữa sáng, các lớp học bắt đầu lúc 7h30, bao gồm các môn trọng tâm như Kinh – Luật – Luận, Triết học Phật giáo, Pali – Sanskrit, và các môn xã hội.

W-Một ngày của Tăng Ni HVPGVN 6.jpg
Sau bữa ăn trưa, tăng ni sinh về phòng ký túc xá nghỉ ngơi, trước khi ngủ trưa sẽ thực hành thiền định.

Buổi chiều là thời gian thực hành tu tập, tĩnh tọa, tụng kinh hoặc tham gia lao động công quả (quét sân, chăm sóc cây cảnh, dọn dẹp thiền đường). Những công việc này giúp tăng ni thực hành chánh niệm trong từng hành động.

W-Một ngày của Tăng Ni HVPGVN 7.jpg
Kết thúc ca học buổi chiều, các tăng ni sinh tham gia hoạt động thể thao.
W-Một ngày của Tăng Ni HVPGVN 8.jpg
Các ni sinh thường chơi cầu lông.

Tối đến, tăng ni sinh dành thời gian tự học, đọc sách, viết luận, nghiên cứu kinh văn. Thư viện Học viện với hàng vạn đầu sách trở thành kho tàng quý giá để tăng ni trẻ phát triển tri thức Phật học chuyên sâu.

W-Một ngày của Tăng Ni HVPGVN 10.jpg
Các tăng ni sinh nghỉ ngơi, tự học tại phòng ký túc xá.

Nhằm đảm bảo sự phát triển toàn diện của tăng ni sinh, nhịp sống thiền môn còn có nhiều hoạt động thể chất và văn hóa như đá bóng (với chư tăng), chơi cầu lông (với chư ni), các hoạt động văn hóa, âm nhạc…

W-Một ngày của Tăng Ni HVPGVN 9.jpg
Một nhóm ni sinh tập luyện nhạc cụ truyền thống.

Sứ mệnh kết nối tri thức Phật giáo hiện đại

Sứ mệnh của Học viện không chỉ là đào tạo tu sĩ có học vấn cao mà còn hướng tới hình thành đội ngũ học giả Phật học trẻ, có đủ năng lực nghiên cứu chuyên sâu, hoằng pháp, và đối thoại tôn giáo.

Đặc biệt chú trọng việc hợp tác học thuật, Học viện thường xuyên phối hợp với viện nghiên cứu chuyên ngành tôn giáo học để mở các chương trình nghiên cứu liên ngành phối hợp. Qua đó mở rộng tầm ảnh hưởng của tri thức Phật giáo trong nghiên cứu tôn giáo học hiện đại, giúp tăng ni sinh kết nối học thuật Phật giáo với các chuyên ngành khác như nhân học, văn hóa học…

Với một không gian tu học nghiêm mật, hệ thống đào tạo bài bản cùng tầm nhìn học thuật rộng mở, Học viện Phật giáo Việt Nam tại Sóc Sơn tiếp tục khẳng định vị thế là trung tâm quan trọng, là điểm tựa tinh thần và tri thức của hàng nghìn tăng ni sinh trên con đường phụng sự đạo pháp và dân tộc.