
Một trong số ít quốc gia tiên phong luật hóa các cam kết quốc tế
Theo Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ trong công tác phòng chống bạo lực gia đình (PCBLGĐ) thông qua việc luật hóa các hành vi liên quan đến bạo lực gia đình và được quy định tại các văn bản pháp luật.
Cụ thể, năm 1985, Bộ luật Hình sự đầu tiên của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã dành 1 chương quy định về các tội xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình như: Tội cưỡng ép kết hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện tiến bộ (Điều 143); Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng (Điều 144); Tội tổ chức tảo hôn, tội tảo hôn (Điều 145); Tội ngược đãi nghiêm trọng hoặc hành hạ cha, mẹ, vợ chồng, con cái (Điều 147).
Đến nay, sau 6 lần sửa đổi, bổ sung (năm 1989, 1991, 1992, 1997, 1999, 2015) và 2 lần ban hành thay thế (năm 1999 và năm 2015), các quy định nêu trên không những tiếp tục được duy trì mà còn bổ sung thêm những tội danh mới liên quan đến bạo lực gia đình.
Theo đó, Bộ Luật hình sự năm 2015 đã bổ sung “Tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng” (Điều 186).
Bên cạnh Bộ Luật hình sự, Bộ Luật dân sự và Luật Hôn nhân và Gia đình cũng quy định những hành vi liên quan đến bạo lực gia đình. Tại Điều 12 Luật Hôn nhân và Gia đình (1959) quy định “Trong gia đình, vợ chồng đều bình đẳng về mọi mặt”, Điều 13 quy định “Vợ chồng có nghĩa vụ thương yêu, quý trọng, săn sóc nhau, giúp đỡ nhau tiến bộ, nuôi dạy con cái, lao động sản xuất, xây dựng gia đình hòa thuận, hạnh phúc”.
Để tiếp tục cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam về bảo vệ quyền con người, năm 2007, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ban hành đạo luật chuyên biệt điều chỉnh toàn diện, bảo vệ các quyền cơ bản của con người ngay tại gia đình.
“Việc ban hành đạo luật riêng về PCBLGĐ đã đưa Việt Nam trở thành một trong số ít quốc gia tiên phong luật hóa các cam kết quốc tế, đặc biệt là các nguyên tắc của Công ước về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ (CEDAW) và Công ước về Quyền trẻ em (CRC)”, đại diện Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện cho hay.

Xây dựng hệ thống pháp luật toàn diện, đồng bộ
Trên cơ sở đánh giá tổng kết thực tiễn, năm 2022, Quốc hội thông qua Luật PCBLGĐ, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2023 không chỉ khắc phục được những bất cập của Luật PCBLGĐ 2007 mà còn bổ sung nhiều quy định mới, có giá trị nhân văn, được các tổ chức quốc tế đánh giá cao.
Những điểm mới của Luật PCBLGĐ 2022 như: xác định rõ nguyên tắc lấy người bị bạo lực gia đình làm trung tâm để xây dựng các biện pháp phòng ngừa, can thiệp, hỗ trợ và xử lý vi phạm; bổ sung hành vi được xác định là hành vi bạo lực gia đình; bổ sung địa chỉ tiếp nhận tin báo, tố giác hành vi bạo lực gia đình (đặc biệt là lần đầu tiên có quy định về Tổng đài điện thoại quốc gia về PCBLGĐ)…
Để triển khai thi hành Luật PCBLGĐ 2022, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quy định chi tiết và chỉ đạo điều hành. Các bộ, ngành, địa phương cũng đã ban hành kế hoạch triển khai Luật PCBLGĐ 2022 và các nhiệm vụ liên quan đến công tác gia đình, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tiễn tại địa phương.
Đáng chú ý, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền một số văn bản quan trọng như: Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam, Chương trình giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình, Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình, Mô hình gia đình đồng hành cùng trẻ em, Mô hình giáo dục kiến thức, kỹ năng cho nam nữ trước khi kết hôn, triển khai thí điểm Bộ tiêu chí gia đình hạnh phúc… có nội dung gắn chặt công tác PCBLGĐ.
“Với sự nỗ lực của Việt Nam trong nhiều năm qua, đến nay Việt Nam đã có hệ thống các văn bản pháp luật về PCBLGĐ toàn diện và đồng bộ, góp phần quan trọng đưa Luật PCBLGĐ 2022 vào thực tiễn đời sống, đồng thời bảo đảm phù hợp với các cam kết quốc tế về quyền con người mà Việt Nam là thành viên và với quy định của pháp luật hiện hành”, đại diện Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện nhấn mạnh.


