Một báo cáo mới đây của Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cho thấy, bức tranh sinh động về vai trò ngày càng rõ nét của phụ nữ nông thôn trong phát triển kinh tế, đặc biệt thông qua Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Họ không chỉ là lực lượng lao động chủ lực, chiếm hơn 60% lao động nông thôn, mà còn là người gìn giữ văn hóa bản địa và là chủ thể sáng tạo trong chuỗi giá trị nông nghiệp – du lịch tại cộng đồng.
Sự tham gia của phụ nữ vào OCOP xuất phát từ nền tảng lao động truyền thống, nơi họ vừa sản xuất nông nghiệp, vừa phát triển nghề thủ công, vừa duy trì nếp sống văn hóa. Khi các chương trình mục tiêu quốc gia được triển khai sâu rộng, nhiều phụ nữ mạnh dạn chuyển đổi mô hình sản xuất, mở rộng dịch vụ, tham gia kinh tế tập thể và từng bước khẳng định năng lực quản trị kinh doanh. Nhiều hợp tác xã, tổ hợp tác do phụ nữ quản lý đã tạo việc làm tại chỗ, giúp thoát nghèo bền vững và nâng cao thu nhập cho gia đình.
Theo báo cáo, một điểm sáng nổi bật là 40% chủ thể OCOP toàn quốc là phụ nữ, cho thấy sự hiện diện mạnh mẽ của họ trong các sản phẩm mang dấu ấn địa phương. Ở nhiều vùng miền, tỷ lệ này còn cao vượt trội: miền núi Bắc Trung Bộ đạt 50,6%, miền núi phía Bắc 43,4% và Tây Nguyên 45,2%. Những con số này không chỉ phản ánh nỗ lực cá nhân mà còn khẳng định năng lực tổ chức của phụ nữ trong xây dựng chuỗi giá trị nông sản, tiểu thủ công và dịch vụ du lịch nông thôn.
Các cấp Hội Phụ nữ đã đóng vai trò quan trọng trong sự chuyển mình đó. Báo cáo cho biết, nhiều hoạt động hỗ trợ đã được thực hiện theo hướng “có điều kiện” và “có đối ứng”, giúp phụ nữ tham gia mô hình sinh kế tại vùng khó khăn, tiếp cận tư vấn tài chính, hướng nghiệp và phát triển theo chuỗi giá trị. Hội cũng đẩy mạnh hỗ trợ phụ nữ tham gia OCOP, phát triển tiểu thủ mỹ nghệ và liên kết với du lịch nông thôn, qua đó hơn 174.000 phụ nữ đã thoát nghèo đa chiều trong thời gian qua.
Song hành cùng OCOP, phong trào phụ nữ khởi nghiệp trở thành điểm nhấn quan trọng. Trong khuôn khổ Đề án “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017–2025”, hơn 118.000 phụ nữ được hỗ trợ khởi sự kinh doanh, 130.000 lượt phụ nữ được tư vấn thành lập doanh nghiệp. Nhiều mô hình từ cuộc thi “Phụ nữ khởi nghiệp” đã trở thành sản phẩm OCOP, tạo việc làm mới và lan tỏa cảm hứng kinh tế ở các vùng quê.
Sự phát triển của kinh tế tập thể cũng ghi nhận dấu ấn lớn của phụ nữ. Từ năm 2022 đến giữa 2025, các cấp Hội đã hỗ trợ thành lập 666 hợp tác xã (HTX), nâng tổng số HTX do phụ nữ tham gia quản lý lên hơn 1.600 đơn vị, cùng hơn 10.000 tổ hợp tác đang duy trì hoạt động. Nhiều HTX trong số này có sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3–4 sao và tạo nguồn thu ổn định cho địa phương.
Tuy nhiên, báo cáo cũng nêu những khó khăn đặt lên vai phụ nữ nông thôn. Thiếu vốn, khó tiếp cận tín dụng, quy mô sản xuất nhỏ lẻ và hạn chế trong chuyển đổi số khiến nhiều sản phẩm chưa đạt khả năng cạnh tranh cao. Bên cạnh đó, gánh nặng kép giữa gia đình và sản xuất cũng thu hẹp thời gian của phụ nữ trong việc tiếp cận khóa đào tạo hay hoạt động xúc tiến thương mại.
Dù vậy, OCOP vẫn được xem là “cầu nối” then chốt giúp phụ nữ khẳng định quyền năng kinh tế. Nhờ chương trình, họ có điều kiện chuẩn hóa sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu và tiếp cận thị trường rộng mở hơn. Đồng thời, phát triển du lịch nông thôn cũng giúp phụ nữ có thêm sinh kế tại chỗ, góp phần hạn chế di cư lao động và giữ gìn bản sắc địa phương.
Báo cáo nhấn mạnh rằng, để phụ nữ nông thôn thực sự trở thành chủ thể phát triển, cần tiếp tục hoàn thiện các đề án hỗ trợ khởi nghiệp, thúc đẩy chuyển đổi số, tăng khả năng tiếp cận tín dụng, nâng cao chất lượng hệ thống HTX và mở rộng truyền thông về những điển hình phụ nữ thành công với OCOP.
.svg){kind=icon}
