Kiểm soát thuốc lá mới có trách nhiệm

Ngày 5/7, Hội thảo “Kiểm soát thuốc lá mới có trách nhiệm” do Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức diễn ra tại Hà Nội. Hội thảo cập nhật những trao đổi mới nhất giữa các bộ ngành liên quan về chính sách kiểm soát hiệu quả các sản phẩm thuốc lá mới trên cơ sở pháp lý, nhằm ngăn chặn việc sử dụng của giới trẻ, hài hòa lợi ích của các chủ thể liên quan, cũng như phù hợp với chủ trương của Chính phủ sau Quyết định số 568/QĐ-TTg. 

Tại hội thảo, đại diện các bộ, ngành tập trung trao đổi về tính cấp thiết của việc cần quản lý những sản phẩm thuốc lá mới đã phù hợp với Luật Phòng chống tác hại thuốc lá hiện hành, và định hướng hợp pháp hóa có trách nhiệm trên cơ sở bảo vệ giới trẻ, cộng đồng.  

Ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp cho biết: "Theo khuyến nghị của WHO, thuốc lá làm nóng cần quản lý theo luật hiện hành đang áp dụng cho thuốc lá điếu thông thường. Đó là Luật Phòng chống tác hại thuốc lá 2012. Xét trên góc độ luật trong nước, luật cũng đã nêu rõ đối với các sản phẩm chứa thuốc lá thì cần chịu sự kiểm soát dưới luật. Ngoài Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) 2012, còn có Luật Đầu tư 2020, Nghị định 67/2013 làm căn cứ pháp lý phục vụ cho việc quản lý thuốc lá làm nóng".

Theo ông, để quản lý sản phẩm thuốc lá thế hệ mới trên thị trường, về góc độ quản lý nhà nước, cần có biện pháp và quy định chặt chẽ như: tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, quy chuẩn sản xuất, nhập khẩu, quy định về thu thuế, người bán, người mua cũng như quy định về nguyên tắc kinh doanh có trách nhiệm của nhà sản xuất, nhà cung cấp.

Nêu ý kiến tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế cho rằng, do chưa quản lý, thuốc lá thế hệ mới gắn liền với hoạt động buôn lậu, Nhà nước không thu được thuế: “Thuốc lá thế hệ mới dưới hình thức nào đều là thuốc lá, đều là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Có chính sách quản lý, đưa thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử vào danh mục kiểm soát là cần thiết để kiểm soát chất lượng sản phẩm, hạn chế ảnh hưởng nghiêm trọng với sức khoẻ người dùng. Đặc biệt, không chỉ áp dụng chính sách thuế với thuốc lá”.

Đại diện cho Bô Công thương, ông Trần Thành Trung - Phòng Công nghiệp thực phẩm, Cục Công nghiệp cho biết, từ năm 2018-2019, Bộ Công thương đã hoàn thiện đề tài nghiên cứu và đề xuất chính sách quản lý đối với mặt hàng này. Cụ thể, Bộ dự kiến trình Chính phủ trong thời gian tới trên cơ sở tiếp tục trao đổi để thống nhất với Bộ Y tế về dự thảo Nghị định 67 sửa đổi về kinh doanh thuốc lá, đề xuất quản lý thuốc lá làm nóng theo luật hiện hành như khuyến nghị của WHO.

Đối với thuốc lá điện tử do tính chất đa dạng về sản phẩm có thể có hoặc không có nicotine, cũng như không có nguyên liệu thuốc lá nên cần thẩm định về tính pháp lý trước khi thống nhất phương án kiểm soát phù hợp.

Dưới góc độ quyền lợi người tiêu dùng, bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ - Pháp luật, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhìn nhận: “Nếu đã đặt mục tiêu con người trên lợi ích thì chúng ta cần sớm bàn đến hướng triển khai làm sao để hệ thống quản lý đạt mục tiêu này. Nếu Luật hiện hành đã bao hàm thì tận dụng luật và tăng mức độ xử phạt để tăng tính nghiêm minh, đồng thờ kiểm soát nguồn cung để làm sao thuốc lá mới đừng bán đại trà như thuốc lá điếu. Chúng ta cũng ngăn chặn nguồn cầu từ giới trẻ, mềm mỏng thì bằng biện pháp tuyên truyền, cứng rắn thì áp dụng hình thức xử phạt nhằm cảnh báo đến phụ huynh, nhà trường. Đồng thời, chúng ta cũng cần làm thế nào để giám sát các bên cung cấp, các nguồn cung sản phẩm kinh doanh có trách nhiệm, áp đặt những nguyên tắc ngăn chặn việc tiếp cận sai đối tượng”.  

Nhấn mạnh tầm quan trọng của cơ quan quản lý trong việc kiểm soát toàn bộ các sản phẩm thuốc lá mới trên thị trường, ông Lưu Bình Nhưỡng, Phó trưởng Ban Dân nguyện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng: “Hiện nay chưa có sản phẩm thuốc lá nào là không độc hại, thì phải có các chính sách để quản lý. Thứ nhất là chính sách bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Thứ hai là chính sách bảo vệ giới trẻ. Thứ ba là chính sách quản lý hàng hóa. Thứ tư là chính sách về đối ngoại, phải thực hiện những cam kết về nhân quyền, về môi trường theo luật pháp quốc tế mà Việt Nam đã ký kết”.

Đại diện các Bộ, ngành liên quan đều nhấn mạnh việc đưa các sản phẩm thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử chịu chế tài của pháp luật, không đặt lợi ích kinh tế, nguồn thu của Nhà nước làm trọng tâm. Thay vào đó, mục tiêu chính là để kiềm chế sự lan rộng các sản phẩm này bằng hàng rào pháp lý trên cơ sở bảo vệ cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ.