Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình: Đổi mới tổ chức tòa án là xu thế
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, việc đổi mới tổ chức tòa án là xu thế, "hôm nay chúng ta không làm thì con cháu chúng ta cũng sẽ làm".
Sáng 28/5, thảo luận về Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi), việc thu thập tài liệu, chứng cứ trong giải quyết vụ án hình sự, hành chính, vụ việc dân sự thuộc thẩm quyền của tòa án, được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm.
Nhiều ý kiến tán thành dự thảo luật về việc tòa án không có nghĩa vụ thu thập chứng cứ. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến không tán thành và đề nghị quy định trong một số trường hợp cần thiết, tòa án thu thập chứng cứ.
Đại biểu Vũ Thị Liên Hương (Quảng Ngãi) cho rằng, việc điều chỉnh như dự thảo luật sẽ đảm bảo cho tòa án thực hiện đúng nguyên tắc xét xử độc lập, nguyên tắc vô tư, khách quan.
Việc tòa án xem xét, thẩm định tại chỗ, trưng cầu giám định, giám định lại, định giá tài sản, ủy thác, thu thập tài liệu, chứng cứ là các biện pháp để tòa án kiểm tra, thẩm định tính xác thực của tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án làm cơ sở để ra phán quyết đúng đắn.
Dự thảo luật cũng đã quy định tòa án trực tiếp thu thập chứng cứ thông qua việc yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, chứng cứ theo quy định của pháp luật. Cơ quan, tổ chức, cá nhân đang quản lý, lưu trữ tài liệu, chứng cứ có trách nhiệm cung cấp tài liệu, chứng cứ khi có yêu cầu của tòa án.
Đại biểu Nguyễn Hữu Chính (Chánh án TAND TP Hà Nội) cho biết, dự thảo có 6 khoản, trong đó khoản 1 quy định: "Các bên tự thu thập chứng cứ, giao nộp tài liệu, chứng cứ cho tòa án theo quy định của pháp luật".
Tại khoản 4 dự thảo luật nêu: Tòa án hỗ trợ thu thập tài liệu, chứng cứ bằng việc yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, chứng cứ trong vụ án. Trường hợp các bên thực hiện các biện pháp cần thiết nhưng không thu thập được thì đề nghị tòa án hỗ trợ. Về nội dung này, ông Chính "hoàn toàn nhất trí".
Theo ông Chính, quy định phù hợp với thực tiễn và xu thế, phù hợp với các nguyên tắc pháp luật và quy định tố tụng hiện hành. Việc thu thập tài liệu, chứng cứ thuộc về trách nhiệm của các bên trong vụ án dân sự, kinh doanh thương mại... Theo nguyên tắc, đương sự khởi kiện thì phải cung cấp tài liệu, chứng cứ chứng minh cho yêu cầu của mình.
Tòa án xét xử theo hướng chứng cứ tới đâu xét xử tới đó, tòa án không tự mình thu thập chứng cứ mà chỉ đóng vai trò hướng dẫn các cơ quan, tổ chức, cá nhân thu thập, giao nộp tài liệu, chứng cứ; yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, chứng cứ theo quy định của pháp luật.
Tranh luận lại với đại biểu Liên Hương và đại biểu Nguyễn Hữu Chính sau đó, đại biểu Nguyễn Thanh Sang (TP.HCM) cho rằng, quy định tại thời điểm này chưa chín muồi, chưa phù hợp.
Ông nêu lý do: "Thứ nhất, chúng ta chưa có cơ chế để cho người dân tự thu thập chứng cứ. Ví dụ, tôi là nguyên đơn trong vụ kiện dân sự, tôi yêu cầu bị đơn và người có quyền, nghĩa vụ liên quan cung cấp tài liệu, chứng cứ nhưng không ai cung cấp, tôi không làm được gì. Bởi vì đây là quy định mà những người khác không thực hiện thì không làm được gì.
Thứ hai, tôi yêu cầu ngân hàng sao kê tài khoản của bị đơn là người nợ tôi, ngân hàng cũng không thực hiện, tôi cũng không làm được gì.
Thứ ba, tôi yêu cầu Phòng Tài nguyên và Môi trường cung cấp tài liệu, chứng cứ cho tôi thì cũng không ai cung cấp. Lý do là tôi không phải là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để các cơ quan này cung cấp chứng cứ trong vụ án hành chính tôi kiện cơ quan Nhà nước. Mà cơ quan Nhà nước thì làm sao cung cấp chứng cứ cho bị đơn là tôi để tôi thực hiện quyền của mình được cho nên rất khó khăn. Hiện tại thì quyền này khó cho người dân thực hiện...".
Giải trình sau đó, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết dự thảo đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng toà án hướng dẫn, hỗ trợ các bên thu thập chứng cứ. Cụ thể thế nào sau này sẽ có hướng dẫn.
Dẫn lại ý kiến đại biểu cho rằng các vụ án không có luật sư, tòa phải có trách nhiệm đi thu thập chứng cứ cho người dân, ông Nguyễn Hòa Bình khẳng định “không có nước nào làm".
“Đi kiện, anh phải có chứng cứ để bảo đảm anh thắng, chứ không phải anh mang đơn đến, toà phục vụ nhân dân nên tòa phải đi thu thập chứng cứ. Nguyên đơn cũng là nhân dân, bị đơn cũng là nhân dân", Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nói.
Theo ông, nếu toà phục vụ nhân dân là nguyên đơn đi thu thập chứng cứ, rồi toà lại phục vụ bị đơn tiếp tục đi thu thập chứng cứ thì "sẽ sinh ra một vụ án kỳ cục” là 2 bên kiện nhau, còn tòa án đi thu thập chứng cứ và xử theo tài liệu của mình, đây là loại án không có một nước nào làm.
Ông Bình nhấn mạnh quan điểm: "Tòa án phục vụ nhân dân là phải đảm bảo công lý, phán xử cho đúng, tuân thủ đúng pháp luật chứ không phải việc đi thu thập chứng cứ".
.svg){kind=icon}
