Trình bày tại Hội thảo khởi động Dự án FAO TCP/VIE/4001 với chủ đề “Hỗ trợ phát triển kinh tế vườn tuần hoàn thích ứng với biến đổi khí hậu tại miền Bắc Việt Nam” mới đây, bà Cầm Thị Phong, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La nhấn mạnh: “Kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp không chỉ giảm chi phí, nâng giá trị sản xuất mà còn mở ra cơ hội để Sơn La trở thành trung tâm nông nghiệp xanh, thích ứng biến đổi khí hậu”.
Sơn La sở hữu hơn 408.000 ha đất nông nghiệp, với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phong phú. Năm 2024, diện tích cây ăn quả đạt hơn 73.000 ha, sản lượng vượt 430.000 tấn, dẫn đầu Tây Bắc về xoài, nhãn, mận. Diện tích trồng xoài và nhãn đều hơn 19.000 ha, vượt xa các tỉnh lân cận. Bên cạnh đó, Sơn La còn có vùng rau lớn nhất khu vực, khoảng 12.670 ha, cung cấp hơn 185.000 tấn mỗi năm cho thị trường trong nước, tạo nền tảng phát triển sản xuất hàng hóa quy mô lớn.
Những năm gần đây, tỉnh đã xây dựng 262 chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn, trong đó có hơn 200 chuỗi quả, gần 40 chuỗi rau. Hệ thống 17 nhà máy chế biến hiện đại, hàng trăm kho lạnh và gần 3.000 cơ sở sấy long nhãn, mận, dâu góp phần giảm tổn thất sau thu hoạch và kéo dài thời vụ tiêu thụ. Tỉnh hiện có 218 mã số vùng trồng và 8 cơ sở đóng gói đạt chuẩn xuất khẩu chính ngạch, chủ yếu với xoài, nhãn, chuối và chanh leo.
Theo bà Cầm Thị Phong, cách làm chuỗi giá trị giúp thay đổi tư duy sản xuất, từ bán thô sang chế biến sâu, từ sản xuất đại trà sang theo đơn đặt hàng. “Chuỗi giá trị không chỉ giúp sản phẩm Sơn La đạt chuẩn quốc tế mà còn mang lại lợi ích trực tiếp cho nông dân và hợp tác xã”, bà Phong nói.
Song song với xây dựng vùng nguyên liệu, Sơn La cũng tập trung đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao. Tỉnh hiện có 8 vùng sản xuất công nghệ cao, áp dụng nhà màng, tưới nhỏ giọt, bao quả và truy xuất bằng QR. Gần 5.600 ha đạt chuẩn VietGAP và hơn 260 ha sản xuất hữu cơ, từng bước hình thành vùng sản xuất sạch, minh bạch. Sơn La cũng xây dựng thương hiệu bài bản với 31 sản phẩm được bảo hộ, gồm xoài Yên Châu, nhãn Sông Mã, chè Shan Tuyết. Sản phẩm đặc sản Sơn La đã có mặt tại hệ thống siêu thị lớn, sàn thương mại điện tử và trên các chuyến bay thương mại.
Điểm nhấn trong chiến lược phát triển nông nghiệp Sơn La là áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn để tối ưu hóa tài nguyên. Nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã đã biến phụ phẩm thành sản phẩm giá trị. Đơn cử như Công ty Cà phê Minh Tiến chế biến vỏ cà phê thành trà Cascara, bã cà phê thành bao bì sinh học và phân hữu cơ; Công ty CP Mía đường Sơn La tận dụng 120.000 tấn bã mía mỗi năm để sản xuất điện, phân cải tạo đất và nguyên liệu viên nén xuất khẩu; Hợp tác xã Nông nghiệp Sơn La xây dựng chuỗi tuần hoàn khép kín từ chăn nuôi đến trồng trọt, xử lý phân bò bằng nuôi trùn quế để tạo phân hữu cơ, giúp tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường.
Theo bà Phong, kinh tế tuần hoàn không chỉ gia tăng giá trị mà còn giảm phát thải, góp phần thích ứng biến đổi khí hậu, mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp miền núi. Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2030 mở rộng diện tích cây ăn quả lên 90.000 ha, rau 15.000 ha, đưa 20% sản lượng vào chế biến sâu và 10% diện tích áp dụng mô hình tuần hoàn, xây dựng 10 vùng sản xuất công nghệ cao và 5 mô hình mẫu vườn tuần hoàn cấp tỉnh.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, tỉnh kiến nghị ban hành nghị quyết chuyên đề về kinh tế tuần hoàn, ưu tiên tín dụng xanh, đầu tư công nghệ, đào tạo kỹ thuật sản xuất hữu cơ và tuần hoàn cho nông dân, phát triển thương hiệu “Rau quả tuần hoàn Sơn La” và mở rộng kênh tiêu thụ trên các sàn thương mại điện tử.
Từ một tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn, Sơn La đang viết lại câu chuyện nông nghiệp Tây Bắc bằng những vùng nguyên liệu quy mô lớn, chuỗi giá trị khép kín và mô hình tuần hoàn tiên tiến. Hướng đi này không chỉ nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần vào mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh và bền vững, đưa Sơn La trở thành hình mẫu mới của nông nghiệp miền núi Việt Nam.
.svg){kind=icon}
