Nếu như trước đây, việc thanh toán không dùng tiền mặt chỉ dừng lại ở sử dụng thẻ ATM hoặc các giao dịch trực tiếp tại ngân hàng, thì nay người tiêu dùng có thể sử dụng ứng dụng ngân hàng số trên điện thoại thông minh để quản lý tài khoản và thanh toán nhanh chóng bằng các giải pháp như xác thực sinh trắc học vân tay, khuôn mặt. Tính năng thanh toán trên nền mã phản hồi nhanh (QR Code) ngày càng phổ biến vì tính thuận tiện, đơn giản. Bên cạnh đó, các hình thức thanh toán không tiếp xúc được nhiều cửa hàng, đơn vị áp dụng.
Nhiều gia đình đã hình thành thói quen thanh toán các khoản chi tiêu hàng ngày, chi phí điện nước Internet, đóng học phí, khám chữa bệnh… mà không cần dùng tiền mặt. Việc mua hàng và thanh toán không dùng tiền mặt thường xuyên rất thuận lợi và tiết kiệm chi phí bởi nhiều ngân hàng, ví điện tử hay sàn thương mại điện tử thường xuyên có các chương trình khuyến mãi hoàn tiền, miễn phí vận chuyển hay ưu đãi giảm giá...
Hiện nay, người dân đã hiểu được những lợi ích mà thanh toán không dùng tiền mặt đem lại. Các siêu thị, quán cafe, nhà hàng,... chuẩn bị sẵn những thiết bị cần thiết để người tiêu dùng có thể thanh toán bằng nhiều phương thức khác nhau giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho cả người bán và người mua. Mỗi một phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đều có những ưu điểm, nhược điểm riêng. Người bán dựa trên đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của mình cũng như thói quen của khách hàng mục tiêu để đưa ra các phương thức thanh toán phù hợp cho cả hai bên.
Thanh toán không dùng tiền mặt đã và đang trở thành một xu hướng mạnh mẽ tại Việt Nam. Hiện cả nước có hơn 20.000 cây ATM, hơn 347.000 máy POS và hơn 100.000 điểm chấp nhận thanh toán QR Code. Đến tháng 4/2022, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng 69,7% về số lượng, 27,5% về giá trị; giao dịch qua Internet cũng tăng tương ứng 48,39% và 32,76%; qua điện thoại di động tăng tương ứng 97,65% và 86,68%; qua QR code tăng tương ứng 56,52% và 111,62% so với cùng kỳ năm 2021; tổng số ví điện tử đã kích hoạt tăng 10,37% so với cuối năm 2021.
Cũng theo nghiên cứu Chỉ số thanh toán mới của Mastercard năm 2021, mối quan tâm đối với nhiều công nghệ thanh toán đã và đang gia tăng ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, với 94% người dân cho biết sẽ cân nhắc sử dụng ít nhất một phương thức thanh toán mới nổi như mã QR, ví điện tử, ví di động, trả góp, tiền mã hóa, sinh trắc học…. trong năm 2022.
Công nghệ mới đã thúc đẩy Việt Nam tiến gần đến một xã hội không tiền mặt khi thanh toán thông minh đang ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng; đặc biệt là dành cho các khoản chi tiêu nhỏ lẻ. Một tương lai không tiền mặt khi người tiêu dùng đang gia tăng tần suất sử dụng nhiều hình thức thanh toán số để thực hiện các giao dịch mua sắm, chi tiêu hằng ngày.
Khi nhu cầu của người dân tăng lên, các doanh nghiệp thuộc mọi quy mô sẽ phải đối mặt với kỳ vọng lớn hơn trong việc cung cấp nhiều phương thức mua sắm và thanh toán một cách dài hạn. Không chỉ có nhu cầu sử dụng đa dạng các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt, nghiên cứu của Mastercard cũng chỉ ra, an toàn và bảo mật là mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng khi thanh toán điện tử.
Do đó, các doanh nghiệp bán lẻ và tổ chức cung cấp dịch vụ thanh toán cần ưu tiên đảm bảo và duy trì an toàn và bảo mật trong mọi giao dịch tài chính điện tử. Điều này yêu cầu sự đồng hành và nỗ lực chung của Ngân hàng Nhà nước, cũng như các bộ, ban ngành và doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực tại Việt Nam.
Nhanh chóng hoàn thiện các tiêu chuẩn kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu quốc gia về căn cước công dân, cho phép ngành ngân hàng khai thác thông tin trên chip thẻ căn cước công dân, đặc biệt là các yếu tố sinh trắc học, qua đó hỗ trợ định danh, xác thực khách hàng bằng phương thức điện tử.. Bộ Tài chính và Bộ Công Thương phối hợp mở rộng sử dụng hóa đơn diện tử, chữ ký điện tử, giao dịch thương mại điện tử.