Các chuyên gia nhận định, 2 mặt hàng chủ lực là tôm và cá tra đang rơi vào thế khó khiến xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam năm nay khó mang về 10 tỷ USD như mục tiêu đề ra.

Thuỷ sản đuối sức, xuất khẩu sụt giảm

Sau một thời gian dài tăng trưởng ổn định, trở thành lĩnh vực xuất khẩu chủ lực trong ngành nông nghiệp khi đem về hơn 9 tỷ USD năm 2018, xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam những tháng gần đây đang dần đuối sức và bắt đầu sụt giảm.

Theo báo cáo của Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản (Bộ NN-PTNT), giá trị xuất khẩu thủy sản 9 tháng năm 2019 chỉ đạt 6,23 tỷ USD, giảm 2% so với cùng kỳ năm 2018. Nhật Bản, Hoa Kỳ, Trung Quốc và Hàn Quốc là 4 thị trường nhập khẩu hàng đầu của thủy sản Việt Nam trong 8 tháng đầu năm 2019, chiếm 56,8% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản.

Cũng theo đơn vị này, bên cạnh những mặt hàng có giá trị xuất khẩu tăng mạnh trong 8 tháng đầu năm nay, một số mặt hàng có xu hướng giảm so với cùng kỳ năm trước như tôm, cá tra và mực do gặp sự cạnh tranh gay gắt từ các nước Ấn Độ, Ecuador, Indonesia, Thái Lan.

{keywords}
Giá cá tra đang giảm xuống mức thấp nhất trong trong vòng 12 năm qua

Cụ thể, tính hết tháng 8/2019, giá trị xuất khẩu tôm sú đạt 449,7 triệu USD giảm 15,3% so với cùng kỳ năm 2018; tôm chân trắng đạt 1.467 triệu USD giảm 6%; cá tra đạt 1.304 triệu USD giảm 7,7%; mực và bạch tuộc đạt 386 triệu USD giảm 7,4%.

Trong nước, sau khi nhích nhẹ, giá cá tra nguyên liệu tại ĐBSCL tháng 9/2019 có xu hướng giảm do tốc độ cung tăng nhanh hơn cầu.

Đặc biệt, thị trường giao dịch trầm lắng, các công ty hiện nay hầu như rất ít bắt cá ngoài mà ưu tiên thu hoạch cá trong vùng nuôi của doanh nghiệp và thu mua theo hợp đồng liên kết với các hộ nuôi cá.

Suốt 9 tháng qua thị trường cá tra nguyên liệu tại ĐBSCL không thuận lợi đối với cả người nuôi và nhà xuất khẩu. Giá cá tra có xu hướng suy yếu dần sau một năm liên tục tăng nóng. So với thời điểm giá cá tra tăng cao kỷ lục trong năm 2018, mức giá hiện tại giảm gần 10.000 đồng/kg so với hồi đầu năm nay và đang ở mức thấp nhất trong 2 năm qua. Có thời điểm giá xuống thấp, người chăn nuôi thua lỗ nặng.

Nguyên nhân là do ảnh hưởng bởi đầu ra xuất khẩu có phần chậm so với trước, nhất là xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc đang giảm đáng kể từ đầu năm 2019 đến nay, thị trường Hoa Kỳ cũng giảm mạnh.

Trong khi đó, với măt hàng tôm nửa đầu năm nay thời tiết khá thuận lợi, tình hình thị trường cung ứng tôm từ các nước nuôi tôm có sản lượng lớn như Ấn Độ, Ecuador, Indonesia, Thái Lan đều tăng hơn năm 2018 ảnh hưởng đến mặt bằng giá chung của thị trường thế giới, trong đó có Việt Nam.

Cũng may, sang quý III/2019, giá tôm đã có sự cải thiện, hiện nay sản lượng tôm nuôi ở các nước lân cận cũng giảm mạnh, trong khi đó các doanh nghiệp chế biến đang đẩy mạnh thu mua chuẩn bị hàng phục vụ dịp lễ, Tết, thị trường cuối năm khiến giá tôm nguyên liệu có chiều hướng tăng cao.

{keywords}
Mặt hàng tôm của Việt Nam đang phải cạnh tranh gay gắt về giá với cái đối thủ Thái Lan, Ấn Độ

Tôm, cá vỡ mộng 10 tỷ USD?

Trước chiều hướng xuất khẩu ngày càng giảm như hiện nay, đặc biệt, 3 tháng cuối năm dự báo vẫn sẽ tiếp tục gặp khó khăn thì mục tiêu xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam đạt 10 tỷ USD được các chuyên gia đánh giá là khó hoàn thành.

Nguyên nhân được Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản nhận định là do công nghệ nuôi trồng thủy sản của các nước phát triển khá mạnh. Trung Quốc, Malaysia bắt đầu nuôi cá tra; Thái Lan, Ấn Độ ngày càng kiểm soát tốt bệnh trong nuôi tôm và trúng mùa.

Ngoài ra, ảnh hưởng của tăng trưởng kinh tế thế giới 2019 dự báo giảm và các nước trên thế giới có xu hướng quay lại tập trung đầu tư cho phát triển nông nghiệp cũng tác động không nhỏ đến giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam 3 tháng cuối năm và cả năm 2019.

Đơn vị này dự báo xuất khẩu hai mặt hàng chủ lực trong lĩnh vực thuỷ sản là tôm và cá tra sẽ giảm mạnh. Cụ thể, tôm cả năm 2019 sẽ đạt khoảng 3,4 tỷ USD, giảm 4% so với năm 2018, xuất khẩu cá tra đạt 2,23 tỷ USD giảm 3% so với năm 2018.

Ông Trần Đình Luân - Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản (Bộ NN-PTNT), cho biết, năm 2019, ngành thủy sản được Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường giao chỉ tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 10 tỷ USD.

Theo ông Luân, đây là con số khá cao. Bởi, với mục tiêu 10 tỷ USD, mức độ tăng trưởng là 13,7% so với con số đạt được năm 2018 là 8,7 tỷ USD. Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân 5 năm vừa qua là 5,5%/năm.

Chưa kể, năm 2019, xuất hiện nhiều yếu tố khó lường, tác động đến xuất khẩu thủy sản của Việt Nam như xung đột thương mại, giá cả tăng cao, đặc biệt là sự cạnh tranh giữa các quốc gia cùng xuất khẩu. Vì vậy, để đạt được chỉ tiêu kế hoạch đề ra, ngành thủy sản sẽ phải nỗ lực rất nhiều, ông Trần Đình Luân nhận định.

Bảo Phương