Trong tiến trình điều tra luận tội ông Trump tại Hạ viện, một nhóm 3 học giả về hiến pháp đã trình bày trước Ủy ban Tư pháp rằng Tổng thống đã có các vi phạm có thể luận tội khi gây sức ép với Ukraina hòng đạt được lợi ích chính trị trong nước.

Tuy nhiên, chuyên gia pháp lý thứ 4 không đồng tình, nói rằng phe Dân chủ đang hành động quá nhanh và nên xây dựng một nền tảng bằng chứng rộng hơn nữa nếu họ muốn phế truất ông.

{keywords}
Các chuyên gia pháp lý tham gia buổi điều trần luận tội Tổng thống Trump tại Ủy ban Tư pháp Hạ viện Mỹ ngày 4/12. (Ảnh: AP)

"Trên cơ sở lời khai và bằng chứng đã được trình ra Hạ viện, Tổng thống Trump đã phạm các tội nặng nhẹ có thể luận tội khi lạm dụng chức vụ tổng thống" Noah Feldman, giáo sư luật tại Trường Luật Harvard trình bày với Ủy ban Tư pháp Hạ viện. "Đặc biệt, Tổng thống Trump đã lạm dụng chức vụ khi thúc giục một cách sai trái Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskyy mở cuộc điều tra nhằm vào các đối thủ chính trị của ông hòng giành được lợi thế cá nhân, bao gồm lợi thế trong cuộc bầu cử Tổng thống 2020", ông Feldman nói.

Hạ viện Mỹ hiện đang hành động rốt ráo hướng tới một cuộc bỏ phiếu nhằm luận tội ông Trump vào cuối tháng này. Chủ tịch Nancy Pelosi, vốn là một thành viên hàng đầu của đảng Dân chủ, đã gặp riêng các nhân vật cùng đảng trong sáng 4/12 để vận động họ ủng hộ luận tội, một ngày sau khi báo cáo điều tra dài 300 trang mô tả chiến dịch ông Trump gây áp lực lên Ukraina được công bố.

Trong khi đó, Phó Tổng thống Mike Pence đã gặp các thành viên Cộng hòa tại Hạ viện, kêu gọi họ chỉ trích phe Dân chủ quyết liệt hơn. Cố vấn Nhà Trắng Pat Cipollone thì gặp gỡ những người Cộng hòa ở Đồi Capitol để bàn cách bảo vệ Tổng thống trong một phiên xử nếu có ở Thượng viện.

Ở London, ông Trump đột ngột hủy buổi họp báo đã định tại hội nghị lãnh đạo khối NATO và trở về Washington sớm, nơi ông đang đối mặt với thách thức luận tội ngày càng lớn. Chủ nhân Nhà Trắng khẳng định ông không làm gì sai và gọi cuộc điều tra luận tội của Hạ viện là "săn phù thủy". 

Tâm điểm điều tra là cuộc điện đàm ngày 25/7 của Tổng thống Trump với người đồng cấp Ukraina, trong đó ông muốn Kiev mở các cuộc điều tra đối với cha con Joe Biden, một ứng viên sáng giá của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2020. Con trai ông Joe Biden là Hunter, từng giữ một vị trí trong hội đồng điều hành của tập đoàn khí đốt Ukraina Burisma. Không có bằng chứng cha con ông Biden làm sai.

Vào thời điểm thực hiện cuộc gọi, chính quyền Trump đang tạm giữ lại 391 triệu USD tiền viện trợ tài chính – quân sự mà Quốc hội Mỹ đã nhất trí cấp cho Ukraina.

Sau các phiên điều trần công khai của 12 nhân chứng trong 35 giờ đồng hồ, ngày 3/12, các thành viên Dân chủ của Ủy ban Tình báo Hạ viện đã ra báo cáo cho rằng ông Trump lạm dụng quyền lực khi thúc ép Ukraina rồi tìm cách che đậy vụ việc bằng cách ngăn cản Quốc hội tiếp xúc với các nhân chứng và thông tin.

"Bằng chứng cho thấy một tổng thống lợi dụng chức vụ để yêu cầu một chính phủ nước ngoài tham gia phá một ứng viên cạnh tranh chức Tổng thống", Pamela Karrlan – giáo sư luật tại Trường Luật Đại học Stanford – nói trước Ủy ban Tư pháp Hạ viện hôm 4/12. "Nó thể hiện tổng thống đã trì hoãn gặp gỡ một nhà lãnh đạo nước ngoài và cung cấp viện trợ mà Quốc hội và các cố vấn của ông ấy đã nhất trí vì lợi ích quốc gia của chúng ta trong thúc đẩy dân chủ và để hạn chế sự hung hăng của Nga".

Trong khi đó, Doug Collins, thành viên Cộng hòa cấp cao trong Ủy ban Tư pháp, than phiền về tiến trình của Ủy ban này và cho rằng phe Dân chủ muốn luận tội Tổng thống vì các lý do chính trị. "Chúng ta ở đây, không phải các nhân chứng thực tế, chỉ đơn giản là một con dấu bằng cao su", ông Collins mỉa mai.

Các thành viên Dân chủ trong Ủy ban bác bỏ yêu cầu của phe Cộng hòa đòi Chủ tịch Ủy ban Tình báo Adam Schiff (Dân chủ) và người tố giác ông Trump phải ra làm chứng. Trong khi đó, các luật sư của Tổng thống Trump được mời tới dự buổi điều trần ngày 4/12 nhưng họ từ chối.

Jonathan Turley, giáo sư luật hiến pháp tại Trường Luật Đại học George Washington, ủng hộ quan điểm của phía Cộng hòa về lời chứng thực của ông. Theo giáo sư này, cuộc điện đàm Trump – Zelenskyy "không có gì ngoài sự hoàn hảo", và cuộc điều tra luận tội đến nay chỉ có một mớ bằng chứng  "mỏng tang" còn tiến trình thì "lắt léo".

"Đây không phải là cách thức các ông, bà luận tội một tổng thống Mỹ", ông Turley tuyên bố.

Nhưng Turley thuộc phần thiểu số trong trong nhóm các chuyên gia pháp lý ra chứng thực trước Ủy ban Tư pháp hôm 4/12 trong phiên điều trần đánh dấu điểm rẽ trong cuộc điều tra luận tội ông Trump.

Ủy ban Tư pháp hiện đang xác định xem liệu có đưa ra và thông qua các điều khoản luận tội hay không; nếu có thì danh sách các điều khoản sẽ được đem ra bỏ phiếu trước toàn thể Hạ viện. Trong trường hợp kết quả chống lại ông Trump, một phiên xử sẽ được tiến hành tại Thượng viện.

Thanh Hảo