Quyền có chỗ ở thích đáng có ý nghĩa rất quan trọng, không chỉ với cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình mà còn với sự ổn định, phát triển của xã hội. Quyền có chỗ ở thích đáng được ghi nhận và bảo vệ trong nhiều văn kiện bao gồm Tuyên ngôn thế giới về nhân quyền (UDHR, 1948) và Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội, văn hoá (IESCR, 1966).
Trong hành trình xây dựng và phát triển đất nước, các chính sách phát triển, quản lý sử dụng nhà ở, chủ trương của Đảng và Nhà nước, cũng như quy định của Hiến pháp đều hướng đến đảm bảo nơi ở, chỗ ở cho mỗi công dân.
Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều cơ chế, chính sách về nhà ở, nhưng qua rà soát lại ở các địa phương vẫn còn mấy trăm nghìn hộ đang ở trong những nhà tạm, nhà dột nát, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc ít người, biên giới và hải đảo.
Tại cuộc họp về xoá nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước, chiều 1/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính, đánh giá, để không ai bị bỏ lại phía sau, phong trào thi đua "Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025" được phát động từ tháng 4/2024 đã triển khai bước đầu có hiệu quả.
Bên cạnh đó, thực tiễn triển khai phong trào cho thấy cần tiếp tục đổi mới cách làm, phân công công việc cụ thể hơn, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc để hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trên toàn quốc vào cuối năm 2025.
Thủ tướng chia sẻ, qua công tác lãnh đạo chỉ đạo, theo dõi tình hình và khảo sát thực tế gần đây cho thấy, cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước, cần phát huy mạnh mẽ tinh thần tự lực, tự cường, tự lo cho chính mình của người dân, cùng với sự giúp đỡ của làng xóm, họ hàng, các đoàn thể chính trị-xã hội, như thanh niên, phụ nữ, nông dân, cựu chiến binh… Nhờ vậy, có những hộ cận nghèo Nhà nước chỉ hỗ trợ hơn 50 triệu đã xây được nhà kiên cố với trị giá hơn 200 triệu đồng, như thực tế ở Hòa Bình mà Thủ tướng chứng kiến.
Bài học kinh nghiệm quan trọng là cần huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, với cách làm hiệu quả nhất, phát huy tính chủ động, sáng tạo của các bộ, ngành, địa phương và của cả các gia đình thụ hưởng chính sách; giảm khâu trung gian; từ đó triển khai nhanh chóng, thực chất, hiệu quả, phòng chống tiêu cực, tham nhũng, thất thoát, người dân thụ hưởng thật.
Khi bắt đầu phát động chương trình này, ước tính có khoảng 170.000 nhà tạm, nhà dột nát cần sửa chữa, xây mới, đến nay còn khoảng hơn 153.000 nhà. Thủ tướng nhấn mạnh mục tiêu trong năm 2025, phải hoàn thành cả 3 nội dung: (i) hỗ trợ nhà ở cho người có công; (ii) hỗ trợ nhà ở cho người dân theo các chương trình mục tiêu quốc gia; (iii) sửa chữa, xây mới 153.000 nhà trong phong trào xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo.
Thủ tướng giao Bộ Công an và Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội phối hợp, rà soát số liệu, thông tin về các hộ gia đình cần hỗ trợ trên cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Phương châm là Nhà nước hỗ trợ, nhân dân làm chủ, Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị-xã hội hỗ trợ, kêu gọi người dân, doanh nghiệp tham gia ủng hộ với tinh thần cả nước chung tay, "ai có gì giúp nấy, ai có công góp công, ai có của góp của, ai có ít góp ít, ai có nhiều góp nhiều".
Về tổ chức thực hiện, Thủ tướng nêu rõ cần thành lập Ban Chỉ đạo do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng Ban, chỉ đạo chung triển khai cả 3 nội dung trên toàn quốc: (i) hỗ trợ nhà ở với người có công, (ii), hỗ trợ nhà ở cho người dân theo các chương trình mục tiêu quốc gia, (iii) xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo.
Thủ tướng cũng chỉ rõ phương thức là Trung ương, địa phương cùng làm, Nhà nước, doanh nghiệp, nhân dân cùng làm. Ban Chỉ đạo sẽ phân công công việc cụ thể trên cơ sở báo cáo của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội. Tại các địa phương (tỉnh, huyện, xã, thôn) thì bí thư cấp ủy trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo. Các cơ quan báo chí, truyền thông xây dựng và thực hiện kế hoạch, đẩy mạnh truyền thông về nội dung này.
Đề nghị phát động cao điểm 450 ngày đêm hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát cho người dân trên toàn quốc, Thủ tướng nhấn mạnh, với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, có trọng tâm trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó, phân công rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, chúng ta quyết tâm chậm nhất tới 31/12/2025 sẽ xóa nhà tạm, nhà dột nát cho người dân trên cả nước.