Thực hiện Nghị quyết số 88/2019/QH14 và Nghị quyết số 120/2020/QH14, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1719/QĐ-TTg về Phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 – 2025.
Trong đó, tại Tiểu dự án 1, Dự án có nội dung “Đầu tư xây dựng, nâng cấp, cải tạo cơ sở hạ tầng tại các thôn tập trung đông đồng bào dân tộc thiểu số có khó khăn đặc thù, có tỷ lệ hộ nghèo cao; ưu tiên đầu tư các thôn đặc biệt khó khăn”.
Tuy nhiên, quá trình triển khai vướng mắc về xác định những tiêu chí hướng dẫn cụ thể. Đến nay vẫn chưa có văn bản của cấp có thẩm quyền về Tiêu chí xác định thôn có đông đồng bào dân tộc thiểu số có khó khăn đặc thù, có tỷ lệ hộ nghèo cao, làm cơ sở để phê duyệt đối tượng đầu tư tại các địa phương.
Để tháo gỡ những khó khăn này, Chính phủ đã giao cho Ủy ban Dân tộc khẩn trương xây dựng Đề án về tiêu chí xác định thôn tập trung đông đồng bào dân tộc thiểu số có khó khăn dặc thù, có tỷ lệ hộ nghèo cao, trình Chính phủ.
Sau khi hoàn thiện Dự thảo Đề án, đã qua các bước lấy ý kiến góp ý của các địa phương và bộ, ngành liên quan, đến nay, Ủy ban Dân tộc đã hoàn thiện Dự thảo Tờ trình Chính phủ.
Ủy ban Dân tộc đã dự thảo đề xuất 2 tiêu chí: Thôn có tỉ lệ hộ nghèo cao là thôn có tỉ lệ hộ nghèo từ 15% trở lên và có thêm các tiêu chí phụ; thôn tập trung đồng bào DTTS có khó khăn đặc thù đặc thù sinh sống (tỷ lệ đồng bào DTTS có khó khăn đặc thù đặc chiếm 30%/ tổng số dân của thôn).
Tại cuộc họp trực tuyến chiều 26/4, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Dân tộc và 12 điểm cầu các tỉnh có đông đồng bào dân tộc thiểu số, thôn bản đặc biệt khó khăn trong cả nước, các đại biểu tham dự đã tập trung thảo luận các phương án, những thuận lợi, khó khăn khi triển khai thực hiện áp dụng các tiêu chí mới; trao đổi về những băn khoăn, tham gia nhiều ý kiến đối với dự thảo Đề án, Tờ trình về tiêu chí xác định thôn tập trung đông đồng bào dân tộc thiểu số có khó khăn đặc thù, có tỷ lệ hộ nghèo cao và dự thảo báo cáo phương án xử lý vướng mắc đối với nội dung hỗ trợ đầu tư có thu hồi vốn theo hộ hoặc theo cộng đồng chăn nuôi, phát triển sản xuất thông qua vay vốn tín dụng chính sách với lãi suất ưu đãi đặc biệt thuộc Tiểu dự án 1, Dự án 9 Chương trình mục tiêu quốc gia dân tộc thiểu số.
Nhiều địa phương bị giảm về số lượng thôn, bản không còn được thụ hưởng đầu tư của Đề án dẫn đến giảm nguồn đầu tư, có địa phương lại tăng lên; khó khăn trong việc giải ngân vốn, các thủ tục về sau khi triển khai thực hiện; cũng như, gây xáo trộn, ảnh hưởng đến tâm tư cho đồng bào khi không còn được thụ hưởng chính sách.
Đối với các tiêu chí xác định thôn tập trung đông đồng bào có khó khăn đặc thù, tỷ lệ hộ nghèo cao, các đại biểu đã cho nhiều ý kiến đối với những nội dung còn băn khoăn, trao đổi, phân tích về cách tính tỷ lệ phần trăm (%) đồng bào khó khăn/tổng dân số của thôn sao cho bảo đảm sát với các quy định và yêu cầu xuất phát từ thực tế.
Chia sẻ tại Hội nghị, các địa phương mong muốn Thông tư hướng dẫn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia dân tộc thiểu số cần sát thực tế, dễ triển khai…
Do vậy, kiến nghị có sự điều chỉnh phù hợp với yếu tố vùng miền các địa phương, đảm bảo đầu tư có trọng tâm, trọng điểm. Đối với các tiêu chí xác định thôn tập trung đông đồng bào có khó khăn đặc thù, tỷ lệ hộ nghèo cao, các đại biểu đã cho nhiều ý kiến đối với những nội dung còn băn khoăn, trao đổi, phân tích về cách tính tỷ lệ phần trăm (%) đồng bào khó khăn/tổng dân số của thôn sao cho bảo đảm sát với các quy định và yêu cầu xuất phát từ thực tế…
Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang ghi nhận và đánh giá cao những ý kiến, đóng góp của các đại biểu tại cuộc họp. Đề nghị Ủy ban Dân tộc, các bộ, ngành, các địa phương, tiếp tục cân nhắc, giải quyết các điểm bất hợp lý, các khó khăn vướng mắc đối với từng tiêu chí để cùng Chính phủ đưa ra kết luận cuối cùng.