Thời gian qua, mặc dù nhận thức về công tác hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và thực thi FTA nói riêng của một số cơ quan, địa phương đã được cải thiện nhưng công tác dự báo, sự quan tâm và đánh giá đúng mức phạm vi tác động của hội nhập và thực thi FTA còn nhiều hạn chế, chưa có tính hệ thống và kịp thời. Nhiều địa phương chưa thực sự chủ động vào cuộc trong việc xây dựng định hướng, chiến lược tận dụng FTA cho các doanh nghiệp tại địa phương mình.

Đáng chú ý, Quốc hội đã thực hiện vai trò giám sát thực thi FTA, nhưng đến nay chưa có các báo cáo đánh giá chi tiết và cụ thể về kết quả thực hiện của từng tỉnh, thành. Theo Bộ Công Thương, nếu có các chỉ số được xây dựng độc lập, khoa học và khách quan về việc thực hiện các FTA của các tỉnh, thành sẽ giúp cho công việc giám sát thực thi FTA hiệu quả hơn rất nhiều.

Ngoài ra, để giúp cho người dân nâng cao nhận thức và các doanh nghiệp có sự chuẩn bị đầy đủ, từ đó tận dụng tốt thời cơ và các cơ hội mà các Hiệp định FTA thế hệ mới mang lại, việc xây dựng Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các FTA là rất cần thiết.

Ngày 30/8/2021, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 99/NQ-CP ban hành Chương trình hành động của Chính phủ nhiệm kỳ 2021- 2026 thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025, trong đó giao Bộ Công Thương thực hiện Đề án xây dựng bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các Hiệp định thương mại tự do (FTA Index) hàng năm của các địa phương. Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương đã xây dựng dự thảo Đề án xây dựng bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các FTA hàng năm của các địa phương. 

Theo Bộ Công Thương, Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các FTA chính là thước đó khách quan để đánh giá kết quả thực hiện các FTA của các địa phương so với chương trình hành động do Chính phủ ban hành, cũng như các chương trình hành động mà chính các địa phương xây dựng, nhằm thực thi các FTA. 

Ngoài ra, Bộ chỉ số này còn tạo động lực tăng trưởng quan tâm và triển khai thực hiện các nhiệm vụ đã được nêu trong kế hoạch thực thi, cũng như biện pháp cần thiết để tận dụng hiệu quả các FTA.

Bên cạnh đó, FTA Index là công cụ để phản ánh mức độ hiệu quả của các FTA đem lại tới các địa phương; là thông tin bổ sung tin cậy giúp các nhà đầu tư, doanh nghiệp nhận định tiềm năng đầu tư vào các ngành sản xuất hàng hóa, ngành dịch vụ, địa phương có nhiều ưu đãi. Đặc biệt FTA Index là cơ sở quan trọng để Chính phủ và Quốc hội chỉ đạo và giám sát việc thực hiện FTA của các địa phương.

Duy Khánh, Nguyễn Doanh, Minh Hưng