Trong nhiều năm qua, rác thải sinh hoạt luôn là bài toán nan giải đối với nhiều địa phương. Lượng rác phát sinh ngày càng tăng, trong khi các phương pháp xử lý phổ biến vẫn là chôn lấp hoặc đốt, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.
Trước thực trạng này, ông Trần Văn Trường, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp và Môi trường xanh Trường Phát (xã Xuân Hưng, tỉnh Ninh Bình), đã tìm ra hướng giải quyết sáng tạo. Cách làm này giúp tận thu tài nguyên từ rác thải, đưa rác quay trở lại phục vụ đời sống và sản xuất.
Ông Trường chia sẻ, đầu năm 2015, HTX bắt đầu nhận cải tạo bãi rác xã Thọ Nghiệp, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định cũ, nay là xã Xuân Hưng, tỉnh Ninh Bình.
Sau khi khảo sát, tính toán lượng rác thải sinh hoạt phát sinh trên địa bàn, ông đã đầu tư lắp đặt lò đốt rác với công suất thiết kế 1 tấn/giờ.
Tuy nhiên, trong quá trình vận hành, những bất cập dần bộc lộ khi lượng rác dồn về ngày càng tăng. Đặc biệt vào mùa mưa, rác ướt, đọng nước khiến công suất lò đốt chỉ đạt khoảng 350 kg/giờ, phần còn lại tồn đọng kéo dài, gây khó khăn cho công tác xử lý.
Theo ông Trường, để lò đốt vận hành hiệu quả, rác cần được phân loại trước. Thế nhưng, việc phân loại rác khi đó chủ yếu dựa vào sức người, vừa tốn thời gian, vừa không hiệu quả.
“Phân loại rác bằng tay rất vất vả và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Đã có lần công nhân trong lúc làm việc không may bị đứt tay, từ đó tôi quyết tâm đi tìm hiểu các loại máy phân loại rác để thay thế sức người.
Tuy nhiên, thị trường lúc đó chỉ có các dòng máy nhập khẩu từ nước ngoài với chi phí đầu tư, vận hành lớn và chỉ phù hợp với rác thải đã được phân loại tại nguồn, không phù hợp với rác thải thực tế tại Việt Nam. Khi ấy, tôi nghĩ mình đã gắn bó nhiều năm với nghề cơ khí, tại sao không tự nghiên cứu, chế tạo một chiếc máy phù hợp để tận thu hết tài nguyên từ rác?”, ông nói.
Thời gian đầu, quá trình nghiên cứu gặp vô vàn khó khăn, những phiên bản thử nghiệm chưa đạt hiệu quả như mong muốn khiến ông đôi lúc cảm thấy thất vọng. Tuy vậy, ông Trường vẫn kiên trì nghiên cứu, điều chỉnh và hoàn thiện từng chi tiết kỹ thuật.
Thành quả đến khi chiếc máy phân loại rác cỡ nhỏ, công suất khoảng 10 tấn/ngày chính thức ra đời và cho thấy hiệu quả rõ rệt khi đưa vào vận hành thực tế.
Từ thành công bước đầu, ông Trường tiếp tục cải tiến và phát triển dàn máy có công suất lớn hơn. Năm 2021, ông chế tạo thành công dàn máy phân loại rác kết hợp máy chém rác, đạt công suất từ 30-50 tấn/ngày.
Theo ông Trường, quy trình phân loại rác của dàn máy này bắt đầu từ việc rác thải sinh hoạt được thu gom từ các địa phương, xử lý sơ bộ rồi đưa lên băng tải để dẫn vào máy chém rác.
Tại đây, máy chém rác sẽ xé mở các túi bọc rác, sau đó cho vào hệ thống phân loại để tách riêng rác hữu cơ và vô cơ. Rác sau phân loại tiếp tục được xử lý theo các quy trình kỹ thuật phù hợp với từng nhóm.
Ưu điểm nổi bật của dàn máy này là khả năng phân loại, tách lọc tối đa từng thành phần trong rác, qua đó biến rác thải thành nhiều sản phẩm có giá trị kinh tế như phân hữu cơ, hạt nhựa tái chế, vật liệu xây dựng và viên đốt sinh học. Sau khi phân loại, chỉ còn lại khoảng 20% lượng rác không thể tái chế được đưa vào lò đốt để xử lý, giúp giảm tải lò đốt, hạn chế phát thải ra môi trường.
Với những lợi ích thiết thực trong xử lý rác thải, sáng chế của ông Trường đã được ứng dụng rộng rãi tại nhiều địa phương của tỉnh Ninh Bình, Phú Thọ, Quảng Ninh... Sáng chế này đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp bằng độc quyền.
Điều khiến ông Trường tự hào nhất là những bãi rác cũ từng gây ô nhiễm, nhờ có dàn máy phân loại rác nay đã được “hồi sinh”. Khu sân bóng hiện tại của xã Thọ Nghiệp cũ (nay thuộc xã Xuân Hưng) chính là nơi từng là bãi chôn lấp lớn, sau khi được cải tạo bằng hệ thống của ông đã trở thành không gian sinh hoạt cho người dân.
Ông Vũ Trường Khánh, Chủ tịch UBND xã Xuân Hưng, cho biết, công tác thu gom và xử lý rác thải trên địa bàn xã từ lâu đã đi vào nề nếp. Hiện rác thải của địa phương được thu gom 3 lần/tuần, tỷ lệ thu gom đạt khoảng 98%, không còn tình trạng rác tồn đọng.
Theo ông Khánh, so với việc trước đây xã chỉ thu gom rác thải rồi chôn lấp, mô hình thu gom, xử lý rác của HTX do ông Trường triển khai có nhiều ưu điểm hơn nhờ có hệ thống phân loại rác tự động, qua đó nâng cao hiệu quả xử lý, giúp giảm đáng kể lượng rác phải đốt hoặc chôn lấp.
Thời gian tới, địa phương tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân nâng cao ý thức, trách nhiệm trong bảo vệ môi trường, đặc biệt là thực hiện tốt việc phân loại rác thải tại nguồn, qua đó nâng cao hiệu quả xử lý rác thải trên địa bàn.
.svg){kind=icon}
