Bộ Xây dựng cho biết, vừa qua, Bộ nhận được phiếu chất vấn của Đại biểu Quốc hội Tạ Minh Tâm, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Tiền Giang với nội dung kiến nghị liên quan đến loại hình nhà trọ, phòng trọ. 

Đại biểu phản ánh, số liệu cho thấy còn nhiều vấn đề đặt ra về kết quả phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho đối tượng thu nhập thấp: Diện tích xây dựng đến nay mới đạt 62,32% theo yêu cầu; căn hộ bình dân (có giá từ 25 triệu đến 30 triệu đồng mét vuông) chỉ có một số ít tại các dự án nhà ở thương mại…Đang có tình trạng thiếu nguồn cung đối với phân khúc nhà ở thu nhập thấp, thu nhập trung bình.

Một khu nhà trọ ở Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Trong điều kiện đó, loại hình phòng trọ do cá nhân, hộ gia đình đầu tư đang đáp ứng đáng kể nhu cầu ăn nghỉ cho lực lượng thu nhập thấp, nhất là công nhân lao động các khu công nghiệp, lao động dịch chuyển cơ học vào các đô thị. Tuy nhiên đối với loại hình này còn nhiều vấn đề đặt ra về nguồn cung, về tiện ích, diện tích, về khả năng đáp ứng tiêu chuẩn quy chuẩn tối thiểu, về an ninh, an toàn về trật tự xã hội…

“Xin Bộ trưởng cho biết quan điểm về vấn đề này, trách nhiệm của Bộ trưởng và giải pháp trong thời gian tới nhằm mở rộng, nâng chất, chuẩn hóa loại hình phòng trọ, nhà trọ; giúp lực lượng lao động quan trọng tham gia phát triển công nghiệp, phát triển kinh tế đô thị ổn định cuộc sống; yên tâm lao động sản xuất” – Đại biểu nêu kiến nghị.

Trả lời vấn đề này, Bộ Xây dựng cho biết, trong thời gian qua, pháp luật về nhà ở đã có nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân lao động tại các khu công nghiệp, tạo ra hành lang pháp lý tương đối đầy đủ, đảm bảo hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào phát triển nhà ở xã hội.

Đến nay, trên cả nước đã hoàn thành 301 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng 155.800 căn, với tổng diện tích hơn 7.780.000 m2. Đang tiếp tục triển khai (bao gồm các dự án đã được chấp thuận đầu tư và đang triển khai đầu tư xây dựng) 401 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 454.360 căn, với tổng diện tích khoảng 22.720.000 m2, giúp cho hàng trăm nghìn hộ gia đình thu nhập thấp và hàng trăm nghìn công nhân được cải thiện nhà ở, có chỗ ở an toàn.

“Mặc dù việc phát triển nhà ở xã hội đã đạt được một số kết quả quan trọng, tuy nhiên việc triển khai chưa đạt mục tiêu đề ra, thiếu nguồn cung dẫn đến nhiều đối tượng còn khó khăn trong việc tiếp cận nhà ở xã hội và phải sử dụng loại hình nhà trọ do các cá nhân, hộ gia đình xây dựng và cho thuê. Do vậy, việc nghiên cứu quản lý, nâng cao chất lượng loại hình nhà trọ do các hộ gia đình, cá nhân xây dựng như kiến nghị của đại biểu Tạ Minh Tâm là cần thiết” – Bộ Xây dựng cho biết.

Cũng theo Bộ này, hiện nay, pháp luật về nhà ở chưa quy định khái niệm nhà trọ hoặc phòng trọ. Tuy nhiên, Luật nhà ở 2014 đã có quy định khuyến khích các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân tham gia phát triển nhà ở để cho thuê, cho thuê mua, bán theo cơ chế thị trường (khoản 2 Điều 13); 

Đồng thời yêu cầu việc phát triển nhà ở phải tuân thủ quy định của pháp luật về nhà ở; tiêu chuẩn, quy chuẩn, chất lượng xây dựng; thực hiện đúng các yêu cầu về phòng, chống cháy, nổ; bảo đảm kiến trúc, cảnh quan, vệ sinh, môi trường, an toàn trong quá trình xây dựng và có khả năng ứng phó với thiên tai, biến đổi khí hậu; sử dụng tiết kiệm năng lượng, tài nguyên đất đai (khoản 3 Điều 14).

Bộ Xây dựng nhận thấy mô hình nhà trọ do các hộ gia đình, cá nhân xây dựng đã phát triển mạnh và hỗ trợ cho rất nhiều công nhân người lao động tại các khu, cụm, công nghiệp, khu đô thị có chỗ ở trong thời gian vừa qua. Tuy nhiên, còn nhiều khu nhà trọ hiện nay chưa đảm bảo chất lượng sống của người lao động (nhiều khu nhà là những dãy phòng cấp bốn, diện tích mỗi phòng chỉ rộng khoảng 9-10m2, thiếu nước sạch, môi trường ô nhiễm, không có hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật kèm theo).

“Bộ Xây dựng hiện đang triển khai xây dựng tiêu chuẩn về nhà ở riêng lẻ, theo đó Bộ Xây dựng xin được ghi nhận ý kiến của Đại biểu Quốc hội Tạ Minh Tâm để nghiên cứu bổ sung các quy định chung về tiêu chuẩn thiết kế, hạ tầng kỹ thuật, quy mô, chất lượng mô hình nhà ở do hộ gia đình, cá nhân xây dựng để cho thuê (nhà trọ) đảm bảo đáp ứng nhu cầu chỗ ở cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp, sinh viên và người nhập cư” – Bộ Xây dựng thông tin.

Kiến nghị quy định rõ diện tích xây dựng

Liên quan đến vấn đề này, trước đó, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đã có văn bản gửi Bộ Xây dựng đề nghị bổ sung tiêu chuẩn thiết kế phòng trọ vào Dự thảo Tiêu chuẩn Việt Nam Nhà ở riêng lẻ - Yêu cầu chung về thiết kế.

HoREA cho rằng tại Thông tư số 20/2016/TT-BXD, quy định về tiêu chuẩn tối thiểu đối với phòng ở, gồm diện tích sử dụng không được nhỏ hơn 10m2; phòng ở phải có cửa đi, cửa sổ bảo đảm yêu cầu thông gió và chiếu sáng tự nhiên; diện tích sử dụng bình quân không nhỏ hơn 5m2/người.

Tuy nhiên, Thông tư 09/2021/TT-BXD thay thế Thông tư số 20/2016/TT-BXD không quy định cụ thể về tiêu chuẩn tối thiểu đối với phòng ở. Cho đến nay, vẫn chưa có quy định pháp luật về “tiêu chuẩn tối thiểu đối với phòng ở”, nhất là “tiêu chuẩn tối thiểu đối với phòng ở cho thuê” thuộc các khu phòng trọ, nhà trọ. Chỉ duy nhất Quyết định số 2787/2021 của Bộ Y tế yêu cầu về điều kiện nhà trọ đảm bảo không nhỏ hơn 5m2/người.

“Do vậy, đang thiếu quy định của Bộ Xây dựng về “tiêu chuẩn tối thiểu đối với phòng ở”, nhất là “tiêu chuẩn tối thiểu đối với phòng trọ thuộc khu nhà trọ cho thuê” để “chuẩn hóa” và nâng cao chất lượng phòng trọ, khu nhà trọ cho thuê do cá nhân, hộ gia đình đầu tư kinh doanh” – HoREA đánh giá.

Từ đó, Hiệp hội kiến nghị bổ sung “tiêu chuẩn tối thiểu đối với phòng trọ thuộc khu nhà trọ cho thuê” vào “Dự thảo TCVN Nhà ở riêng lẻ - Yêu cầu chung về thiết kế”. 

“Chúng tôi đề xuất diện tích sử dụng phòng ở không được nhỏ hơn 10m2 hoặc 15m2, chiều rộng thông thủy từ 2,4m; cao thông thủy thấp nhất 2,7m; diện tích sử dụng bình quân thấp nhất từ 5 – 7,5m2/người. Khu nhà trọ 10 phòng ở trở lên phải có phòng sinh hoạt chung, tối thiểu 1 phương tiện nghe nhìn kết nối internet. Lối đi giữa hai dãy nhà trọ tối thiểu là 2m hoặc 2,2m”, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA nói.