Quá trình tái cấu trúc hệ thống ngân hàng đã lộ ra những mắt xích tưởng chừng rất tốt nhưng thực tế lại yếu. Nhiều tồn tại chưa được giải quyết, mâu thuân âm ỉ rồi bức xúc bùng nổ như câu chuyện tại Eximbank đang là nỗi thất vọng lớn cho cổ đông.

Số phận các đại gia ngân hàng trong đại án bầu Kiên


Cuộc chiến nhân sự

Đã qua gần nửa năm với nhiều lần chậm trễ, một lần nữa, vào 24/5 vừa qua đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) Eximbank lại đổ vỡ, cho thấy sự bế tắc chưa có điểm dừng của ngân hàng (NH) này. 

Có mặt ở ĐHĐCĐ, nhiều nhà đầu tư (NĐT) ngao ngán vì chưa bao giờ thấy một đại hội nào lộn xộn như thế. Sau cả buổi sáng tranh cãi này lửa, ĐHĐCĐ buộc phải tạm dừng bởi lý do khách quan khi khách sạn tạm dừng cho thuê phòng họp.

Tuy nhiên, ở Eximbank, câu chuyện nhân sự cấp cao vẫn là cuộc tranh giành chưa có hồi kết mà rõ nhất là sự bất mãn của một số nhóm cổ đông với ban lãnh đạo và về tương lai của Eximbank.

{keywords}
Nhiều ngân hàng gặp khó khăn trong vấn đề nhân sự cấp cao.

Hết lần này đến lần khác, Eximbank tổ chức đại hội không thành công. Trước đó, ĐHĐCĐ bất thường cuối 2015, ông Lê Minh Quốc và Lê Văn Quyết đã được trao 2 chiếc ghế nóng Chủ tịch hội đồng quản trị (HĐQT) và tổng giám đốc (TGĐ) sau những cuộc khẩu chiến tưởng chừng bất tận giữa các nhóm cổ đông.

Tuy nhiên, đến ĐHĐCĐ lần 2 năm 2016 của Eximbank cho thấy, tình hình nhân sự của NH này vẫn là một vướng mắc chưa thể giải quyết. Chính HĐQT Eximbank cũng cho biết, hiện 2 nhóm cổ đông lớn có yêu cầu đưa vào chương trình đại hội việc bầu bổ sung 2 thành viên HĐQT. Các đề xuất nhân sự cao cấp đều chưa có được sự thống nhất cuối cùng khiến cho Eximbank rơi vào cuộc chiến nhân sự giữa các nhóm cổ đông.

Sự thay đổi chóng vánh của các cổ đông trong danh sách nhân sự HĐQT trước đó rồi những làn sóng chuyển nhượng cổ phiếu EIB với khối lượng lớn khủng khiếp trong vài năm gần đây và những lần đại hội bất thành… khiến nhiều NĐT đặt ra câu hỏi về sự chuyển đổi quyền lực trong NH này thực sự như thế nào?. Tại sao một NH lớn mạnh lại rơi vào sư bất ổn nhân sự và thua lỗ nặng trong thời gian gần đây.

Lộ trình đổ dốc

Từ một NH nằm trong "câu lạc bộ nghìn tỷ lợi nhuận", Eximbank “tụt dốc không phanh” trong 5 năm qua và nhanh chóng rớt xa khỏi tốp 5 NHTM cổ phần lớn nhất. Do trích lập dự phòng nhiều, tính tới cuối 2015, Eximbank còn lỗ lũy kế gần 820 tỷ đồng và không chia cổ tức 2015.

{keywords}
Sở hữu chéo chưa được giải quyết triệt để.

Năm 2015, Eximbank chứng kiến tổng tài sản giảm 22% so với cuối 2014 do giảm huy động vốn trên thị trường liên ngân hàng. Bên cạnh đó, huy động vốn của NH này cũng giảm 3%. Hoạt động kinh doanh của Eximbank lãi gần 1,5 ngàn tỷ, nhưng phải dành ra tới hơn 1,43 ngàn tỷ để trích lập dự phòng...

Với hàng loạt các chi phí kinh doanh, dự phòng nợ quá hạn tăng lên...Eximbank đã thua lỗ 2 năm liên tiếp và cổ phiếu NH này đã bị đưa vào diện cảnh báo trên TTCK kể từ ngày 8/4.

Theo giải trình của Eximbank, lý do khiến cổ phiếu EIB bị đưa vào diện cảnh báo là do thực hiện theo kết luận thanh tra do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành ngày 19/10/2015. Eximbank phải ghi giảm thu nhập do bán các tài sản không đúng quy định và ghi giảm các khoản lợi nhuận này cùng các chi phí liên quan khác để khôi phục giá trị tài sản về giá trị ban đầu. Do đó, Eximbank đã thực hiện điều chỉnh hồi tố đối với số liệu so sánh cho năm kết thúc ngày 31/12/2014.

Trong vài năm gần đây, quá trình tái cấu trúc hệ thống NH đã làm lộ ra những "cục nợ" trong hệ thống. Không ít NĐT đã tìm cách rút khỏi cổ phiếu NH, nhưng bán rẻ nhiều khi cũng không thoát khỏi cục nợ do đa số NH đã qua thời hoàng kim, NH gặp nhiều trục trặc mang tính hệ thống.

TS Vũ Thành Tự Anh, thuộc Chương trình Giảng dạy Fulbright, trước đó đã cho rằng, sở hữu chéo là một trong những nguyên nhân quan trọng gây ra những trục trặc kéo dài trong hệ thống NH kéo dài từ 2008 sau một giai đoạn tăng trưởng mạnh về số lượng cũng như vốn trong lĩnh vực này.

Tình trạng sở hữu chéo đã được xử lý nhiều trong vài năm gần đây. Tuy nhiên, vẫn còn không ít trường hợp chưa xử lý được hoặc xử lý trên hình thức. Trong trường hợp này, một nhóm cổ đông của Eximbank đề cử đại diện vào HĐQT lại từng là một lãnh đạo của một NH khác. Eximbank, trong khi đó, đang nắm giữ gần 8,8% vốn tại Sacombank.

Sở hữu chéo được xem là một trong những yếu tố hàng đầu dẫn tới tình trạng nợ xấu cao trong vài năm qua. Thực trạng này cho thấy, để các NH sớm thoát ra khỏi khủng hoảng, có lợi nhuận, trả cổ tức cao là điều không dễ.  TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính NH cho rằng, xử lý giảm sở hữu chéo thực sự khó nhưng phải làm triệt để.

M. Hà