Cuốn sách “Hà Nội -Tiểu sử một đô thị” (tên tiếng Anh là “Hanoi: Biography of a city”) được viết bởi tác giả William Stewart Logan (sinh năm 1942), là Giáo sư - Tiến sĩ giảng dạy tại Đại học New South Wales (Sidney, Australia), Chủ tịch Quỹ Di sản và quy hoạch của UNESCO. Ông là một chuyên gia có kinh nghiệm và đã viết nhiều tác phẩm về lịch sử kiến trúc, quy hoạch đô thị, bảo tồn đô thị, đặc biệt là đô thị ở các nước đang phát triển của châu Á.
Cuốn sách được Nhà xuất bản Hà Nội xuất bản lần đầu năm 2010, nằm trong Tủ sách “Thăng Long - Hà Nội nghìn năm văn hiến”. Năm 2023, Nhà xuất bản Hà Nội quyết định tái bản cuốn sách này để đáp ứng nhu cầu của các độc giả, nhà nghiên cứu.
Với biểu thời gian được xác định từ triều đại các vua Hùng (2879 trước công nguyên) đến kỷ niệm Hà Nội nghìn năm tuổi (2010), hơn 400 trang với 8 chương từ “Ý thức hệ, ký ức và ý nghĩa di sản”, “Thăng Long, thành phố Rồng bay, Hà Nội thời kỳ tiền thuộc địa và những dấu ấn Trung Hoa”... cho tới “Đổi mới và Hà Nội những năm 1990”, “Hà Nội đối mặt với thiên niên kỷ mới”.
Công việc nghiên cứu, khảo sát và sưu tầm tư liệu phục vụ cho việc biên soạn sách được tiến hành ở nhiều địa điểm (Hà Nội, Paris, Aix-en Provence, Moscow, Melbourne...) trong nhiều năm, với sự hỗ trợ của các chuyên gia kiến trúc, lịch sử... thuộc các tổ chức hữu quan của Việt Nam, sự ủng hộ, khuyến khích của Tổ chức UNESCO, đại sứ quán, trường đại học nhiều nước. Có thể nói, tác giả đã có công biến Hà Nội thành tâm điểm chú ý, nghiên cứu của nhiều nhà khoa học, nhiều tổ chức văn hóa thế giới, qua đó tăng cường sự hiểu biết của thế giới về Hà Nội.
Dư luận quốc tế đánh giá đây là “cuốn sách đầu tiên vạch ra lịch sử của kết cấu một đô thị từ nguồn gốc của nó cách đây một ngàn năm trước”.
Thông qua góc nhìn của một nhà khoa học nghiêm túc và nhiệt huyết, một người “quan sát từ bên ngoài”, cuốn sách đem đến nhiều thông tin bổ ích và trải nghiệm mới cho độc giả yêu Hà Nội.
Chia sẻ về cuốn sách, Giáo sư – Tiến sĩ Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng: “Hà Nội -Tiểu sử một đô thị” đề cập đến lịch sử hơn 1.000 năm của Hà Nội, với sự kết hợp hài hòa giữa nhiều nguồn tư liệu của trong nước và nước ngoài. Góc nhìn của người nước ngoài về Hà Nội đem đến nhiều điều mới mẻ, độc đáo đối với độc giả Việt.
“Đọc cuốn sách này vừa dễ vừa khó. Khó là ở chỗ những vấn đề cuốn sách đề cập đến mang tính chất khoa học, trải dài. Dễ là bởi cuốn sách tái hiện hơn 1000 năm Hà Nội trong 400 trang sách với những hình ảnh, sơ đồ rất thú vị, cùng với giọng văn phá cách, phi truyền thống, không quá hàn lâm nên rất thú vị, cuốn hút bạn đọc”, ông Tuấn nhận định.
Bản dịch tiếng Việt của “Hà Nội - Tiểu sử một đô thị” là tâm huyết của Phó Giáo sư – Tiến sĩ – Nhà giáo ưu tú Nguyễn Thừa Hỷ, nguyên Phó Chủ nhiệm Bộ môn Lịch sử Việt Nam cổ trung đại, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn.
Cuốn sách đề cập đến các vấn đề rất đa ngành nên việc dịch cuốn sách không hề đơn giản. Người giỏi ngoại ngữ mà không am hiểu chuyên sâu về chuyên môn cũng khó chuyển tải trọn vẹn nội dung từ bản gốc sang tiếng Việt.
Đánh giá cao kiến thức và tâm huyết của dịch giả, Giáo sư – Tiến sĩ Hoàng Anh Tuấn chia sẻ hình ảnh ví von: “Trái tim lớn của người viết hòa vào trái tim lớn của người dịch để làm thành một công trình, một di sản cho những người yêu quý Hà Nội có thêm một tư liệu quý báu về Thủ đô yêu quý”.
Một thông tin thú vị được biên tập viên Nhà xuất bản Hà Nội tiết lộ: Tác giả William Stewart Logan rất nhiệt tình hợp tác trong suốt quá trình chuyển bản quyền và các hoạt động để cuốn sách có thể xuất bản tại Việt Nam. Ngoài việc không lấy tiền nhuận bút, ông còn mua tặng Nhà xuất bản Hà Nội bản gốc của cuốn sách và gửi về Việt Nam.