Ngày 11/9/2025, tại Hà Nội, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam phối hợp cùng Đại sứ quán Na Uy và Cục Biển và Hải đảo Việt Nam (VASI) thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường, tổ chức Hội thảo tổng kết Dự án EPPIC. Sự kiện đánh dấu chặng đường 5 năm triển khai dự án (2020–2025) với nhiều kết quả nổi bật trong việc tìm kiếm, hỗ trợ các giải pháp sáng tạo để giảm thiểu ô nhiễm nhựa đại dương.
Được khởi xướng từ năm 2019, EPPIC tập trung vào mục tiêu ngăn chặn ô nhiễm nhựa ngay từ nguồn, đồng thời thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và hợp tác khu vực. Dự án đã thu hút gần 350 hồ sơ tham gia từ các nước ASEAN , lựa chọn 47 đội lọt vào vòng chung kết và hỗ trợ tài chính, đào tạo cho 12 đội xuất sắc nhất. Các sáng kiến này đã đóng góp ngăn ngừa và xử lý khoảng 3.500 tấn nhựa không để xâm nhập môi trường.
Trong phát biểu khai mạc, bà Francesca Nardini, Phó Trưởng đại diện UNDP tại Việt Nam, nhấn mạnh: “EPPIC ra đời vào thời điểm Chính phủ Việt Nam vừa phê duyệt Kế hoạch Hành động Quốc gia về Rác thải nhựa đại dương vào tháng 12 năm 2019. Sau 5 năm, sáng kiến đã xây dựng nền tảng hợp tác bền vững, đưa ra giải pháp đổi mới sáng tạo có tác động thực sự, góp phần vào mục tiêu ASEAN không rác thải nhựa”.
Ông Erlend Skutlaberg, Bí thư Thứ nhất Đại sứ quán Na Uy, đánh giá EPPIC là “minh chứng rõ ràng về vai trò của hợp tác khu vực trong giảm rác thải nhựa, quản lý bền vững đại dương và thúc đẩy chính sách đa phương”.
Từ ý tưởng đến giải pháp tác động thực tiễn
Các giải pháp của EPPIC đa dạng, sáng tạo và xuất phát từ thực tiễn tại nhiều quốc gia: ống hút cỏ GreenJoy (Việt Nam), công nghệ tái chế không dung môi CIRAC (Thái Lan), trạm nạp lại Siklus (Indonesia) hay nền tảng tái chế kỹ thuật số TrashCash (Philippines). Tại Campuchia và Lào, các nhóm trẻ đã phát triển sản phẩm thân thiện môi trường, sáng kiến tái chế và thiết bị năng lượng mặt trời ngăn nhựa đổ ra sông biển. Không chỉ dừng ở hỗ trợ tài chính – mỗi đội nhận 18.000 USD vốn hạt giống – EPPIC còn giúp các nhóm tiếp cận thêm gần 700.000 USD từ quỹ đầu tư tác động và các giải thưởng quốc tế.
Tại Hội thảo, ông Nguyễn Đức Toàn, Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam, nhận định: “Dự án đã chứng minh tiềm năng của đổi mới sáng tạo, đồng thời nâng cao vị thế Việt Nam trong các sáng kiến hợp tác khu vực và quá trình đàm phán hiệp ước toàn cầu về ô nhiễm nhựa”.
Một điểm nhấn quan trọng khác của dự án là tính bao trùm xã hội và bình đẳng giới. Trong số 46 đội vào chung kết, 22 đội do phụ nữ lãnh đạo. Các giải pháp cũng được thiết kế để không ảnh hưởng tiêu cực đến sinh kế của lao động phi chính thức – lực lượng nòng cốt trong chuỗi thu gom, tái chế.
Định hình tương lai kinh tế tuần hoàn nhựa
Hội thảo tổng kết không chỉ nhìn lại hành trình 5 năm mà còn mở ra diễn đàn kết nối giữa doanh nghiệp, nhà đầu tư, nhà khoa học và startup đổi mới sáng tạo. Nhiều sáng kiến mới được giới thiệu như Nền tảng SEA-MaP – tích hợp sàn giao dịch tài chính ứng dụng AI, chương trình tăng tốc và cộng đồng thực hành để mở rộng giải pháp từ cấp quốc gia ra khu vực.
Đặc biệt, thị trường minh bạch cho vật liệu thứ cấp được xem là bước đi chiến lược để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. Các chuyên gia từ Viện Chiến lược và Chính sách Nông nghiệp và Môi trường (ISPAE) và Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) đã chia sẻ mô hình giao dịch nhựa và dệt may tái chế trên sàn trực tuyến, tạo tiền đề để Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị nhựa toàn cầu.
“Ô nhiễm nhựa đại dương là thách thức xuyên biên giới, đòi hỏi nỗ lực đa phương và hợp tác đa bên. Việt Nam cam kết tiếp tục thúc đẩy chính sách, công nghệ và đổi mới sáng tạo nhằm xây dựng nền kinh tế biển xanh, bền vững,” ông Nguyễn Đức Toàn nhấn mạnh.
Với sự đồng hành của các đối tác quốc tế, EPPIC đã đặt nền móng cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong quản lý rác thải nhựa tại ASEAN. Từ những sáng kiến địa phương đến chính sách toàn cầu, hành trình 5 năm này là minh chứng về sức mạnh của hợp tác và sáng tạo để hướng tới một tương lai đại dương không rác thải nhựa.
.svg){kind=icon}
