Khi người lính trở thành hạt nhân lan tỏa tri thức số

Việc triển khai “Bình dân học vụ số” không chỉ là nhiệm vụ mang tính kỹ thuật, mà còn là yêu cầu chính trị – xã hội cấp thiết, nhằm bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình phát triển. Với chức năng “đội quân công tác”, Quân đội Nhân dân Việt Nam, đặc biệt là các đơn vị đứng chân trên địa bàn chiến lược, đã và đang tích cực tham gia vào nhiệm vụ này, coi đây là một nội dung quan trọng của công tác dân vận trong tình hình mới.

Kỹ năng số gia cố “lũy thép” biên cương

Bản Sì Choang là trung tâm giao lưu, buôn bán quan trọng của xã Sì Lở Lầu, tỉnh Lai Châu. Tại đây duy trì phiên chợ truyền thống họp vào thứ Sáu hằng tuần, trở thành điểm hẹn quen thuộc để đồng bào các bản trong vùng gặp gỡ, trao đổi, mua bán nông sản và hàng hóa thiết yếu.

Không chỉ giữ vai trò trung tâm sinh hoạt kinh tế - xã hội của khu vực, Sì Choang còn là lối mở kết nối với thôn Thập Lý, Dền Suối Thàng, huyện Kim Bình, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc). Sau hơn 5 năm tạm đóng cửa do ảnh hưởng của dịch Covid-19, lối mở này đã thông tuyến trở lại từ tháng 6/2025.

Tuy nhiên, vị trí đặc thù ấy cũng đặt ra những yêu cầu ngày càng cao trong công tác bảo đảm an ninh, trật tự an toàn xã hội khu vực biên giới. Nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số và “thế giới phẳng”, nhiều hoạt động của đời sống xã hội được thực hiện, kết nối và tác động trực tiếp thông qua chiếc điện thoại thông minh.

Để nâng cao kỹ năng số cho người dân, từ tháng 6/2025, Đồn Biên phòng (ĐBP) Vàng Ma Chải đã triển khai mô hình “Thầy giáo quân hàm xanh đẩy nhanh chuyển đổi số” ở bản Sì Choang. Đây là một sáng kiến trong kế hoạch thực hiện phong trào “Bình dân học vụ số” của Ban chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Lai Châu.

Theo Trung tá Trương Thái Bình – Đồn trưởng ĐBP Vàng Ma Chải, việc mở các lớp học số là giải pháp đạt mục tiêu “kép”. Với phương pháp “cầm tay chỉ việc”, cán bộ, chiến sĩ của Đồn đã giúp người dân biết cài đặt những ứng dụng thiết yếu phục vụ cuộc sống hằng ngày, kỹ năng nhận diện tin giả, tin xấu độc… đồng thời qua lớp học tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người dân khu vực biên giới.

“Đến nay, đơn vị đã tổ chức 17 lớp học số tại trường học và điểm bản, hướng dẫn người dân tra cứu thủ tục hành chính, gửi phản ánh vi phạm, sử dụng dịch vụ công trên điện thoại thông minh. Nhờ đó, người dân dần hình thành thói quen chủ động học hỏi, tự bảo vệ mình”, Trung tá Bình cho biết.

Trước đây, ông Chẻo Phủ Hòa, dân tộc Dao, ở bản Sì Choang, chỉ biết dùng điện thoại thông minh để nghe và gọi. “Được tham gia lớp học số, giờ tôi biết vào mạng để đăng ký thủ tục hành chính, gửi phản ánh và tìm hiểu chính sách, pháp luật”, ông Hòa chia sẻ.

Kỹ năng số của người dân được tăng cường đã góp phần gia cố “lũy thép” ở biên cương. Hiện ĐBP Vàng Ma Chải duy trì hiệu quả 5 tập thể tự quản và 13 cá nhân tự quản trên 14,2 km đường biên thuộc phạm vi quản lý. Năm 2025, Đồn đã phối hợp với lực lượng dân quân địa phương tổ chức 32 lượt/284 cán bộ, chiến sĩ tuần tra, kiểm soát đường biên, mốc giới.

Phát huy phương châm “người biết dạy người chưa biết”

Cũng như ĐBP Vàng Ma Chải, các đơn vị trong toàn quân đang tích cực mở những lớp học số, góp phần lan tỏa phong trào “Bình dân học vụ số” ở “vùng lõm” công nghệ. Đây là một giải pháp quan trọng để thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024, của Bộ Chính trị khoá XIII về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Để truyền đạt kiến thức chuyển đổi số cho đồng bào, việc xây dựng những “quân nhân số”, “quân đội số” được Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng chú trọng. Ngày 23/4/2025, Ban Chỉ đạo Quân ủy Trung ương về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong Quân đội đã ban hành Kế hoạch số 3760-KH/BCĐ về triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” trong toàn quân.

Tại hội nghị quán triệt, triển khai Kế hoạch số 3760-KH/BCĐ ngày 13/5, Thượng tướng Lê Huy Vịnh – Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, khẳng định: Trong bối cảnh chuyển đổi số đã và đang trở thành xu thế tất yếu, việc phổ cập tri thức số cho toàn dân đóng vai trò quan trọng trong việc thu hẹp “khoảng cách số”, bảo đảm “không ai bị bỏ lại phía sau”.

“Mỗi cá nhân cán bộ, đảng viên, nhân viên, chiến sĩ phải thường xuyên học tập làm chủ tri thức số, rèn luyện nâng cao năng lực số, kỹ năng số đáp ứng yêu cầu công việc được giao và là hạt nhân tuyên truyền, vận động gia đình, quần chúng nhân dân nơi cư trú và đóng quân”, Thượng tướng Lê Huy Vịnh đề nghị.

Ngay sau hội nghị này, phong trào “Bình dân học vụ số” đã được triển khai sâu rộng trong toàn quân. Phát huy phương châm “người biết dạy người chưa biết” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các lớp học số được tổ chức trong Quân đội đã và đang lan tỏa tinh thần đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Trở lại ĐBP Vàng Ma Chải (Lai Châu), theo Trung tá – Đồn trưởng Trương Thái Bình, những cán bộ, chiến sĩ có kiến thức về công nghệ được cử đi tập huấn, bồi dưỡng ở tỉnh, sau đó làm nòng cốt, hướng dẫn lại cho anh em trong đồn. Tiếp đó, đơn vị thành lập Tổ “Thầy giáo quân hàm xanh đẩy nhanh chuyển đổi số” đến từng bản, từng nhà hướng dẫn đồng bào.

“Ý nghĩa của phong trào ‘Bình dân học vụ số’ cũng đã được ĐBP Vàng Ma Chải lồng ghép tuyên truyền trong 135 buổi tại 17 bản từ đầu năm 2025 đến nay, với hơn 6.700 lượt người tham gia. Người dân sử dụng thành thạo điện thoại thông minh cũng góp phần lan tỏa 15 video, clip tuyên truyền pháp luật do Đồn xây dựng và phát hành”, Trung tá Bình cho biết.

Có thể thấy, từ những lớp học nhỏ nơi chợ phiên Sì Choang, từ bàn tay “cầm tay chỉ việc” của người lính biên phòng Vàng Ma Chải, phong trào “Bình dân học vụ số” trong Quân đội không phải là khẩu hiệu, mà là một hành động được triển khai bền bỉ, với nhiều hình thức sáng tạo. Khi mỗi cán bộ, chiến sĩ trở thành một “hạt nhân số”, mỗi đơn vị trở thành một điểm lan tỏa tri thức, thì chuyển đổi số không còn là khoảng cách, mà trở thành sức mạnh gắn kết quân – dân, củng cố thế trận lòng dân nơi biên cương Tổ quốc.