“Chìa khóa” đáp ứng các cam kết quốc tế quan trọng

Phát triển khí thiên nhiên không chỉ là định hướng chiến lược đảm bảo an ninh năng lượng mà còn là "chìa khóa" để thực hiện các cam kết quốc tế quan trọng về khí hậu và môi trường.

Việc phát triển khí thiên nhiên là "chìa khóa" để Việt Nam đáp ứng các cam kết quốc tế quan trọng như: Cam kết Net Zero (phát thải ròng bằng 0) vào năm 2050 đã được Chính phủ Việt Nam tuyên bố tại Hội nghị COP26; Cam kết giảm phát thải khí Methane toàn cầu với mục tiêu giảm ít nhất 30% lượng phát thải khí methane vào năm 2030 so với mức năm 2020; Cam kết chuyển đổi điện than sang điện sạch, trong đó có mục tiêu không xây dựng mới các nhà máy điện than sau năm 2030...

Được biết, Việt Nam đã ký thỏa thuận JETP (Đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng) với đối tác quốc tế để huy động nguồn lực tài chính cho quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch, thu hút dòng vốn xanh từ các định chế tài chính quốc tế vốn đang thắt chặt cho vay đối với nhiên liệu hóa thạch truyền thống.

Các chuyên gia cho rằng, phát triển thị trường khí sẽ giúp Việt Nam tham gia vào mạng lưới năng lượng nội khối ASEAN, hướng tới một thị trường gắn kết, tăng cường sức mạnh đàm phán khi mua năng lượng từ các thị trường lớn trên thế giới.

Bai 2 Khi thien nhien.png
Ảnh minh họa.

Đặt thị trường khí trong tổng thể chiến lược Net Zero 2050

PGS.TS Ngô Trí Long - chuyên gia kinh tế lưu ý, khí thiên nhiên (đặc biệt LNG) chỉ có thể phát huy vai trò nếu đặt trong lộ trình chuyển dịch năng lượng tổng thể: Giai đoạn 2025–2035, khí thiên nhiên là nhiên liệu cầu nối, thay thế dần than, hỗ trợ tích hợp năng lượng tái tạo; Giai đoạn 2035–2050, từng bước chuyển sang khí xanh, hydrogen, các dạng nhiên liệu không carbon, kết hợp công nghệ thu giữ và lưu trữ carbon (CCUS/CCS).

Vì vậy, mọi quyết định đầu tư, quy hoạch, cơ chế giá cho khí hôm nay đều cần được thiết kế với tầm nhìn không chỉ “lợi ích 5 – 10 năm”, mà là “khả năng thích ứng 20–30 năm” trong bối cảnh Net Zero.

Theo lộ trình Net Zero 2050, Việt Nam đang đối mặt với bài toán kép: vừa phải đảm bảo tăng trưởng điện năng phục vụ kinh tế, vừa phải cắt giảm triệt để phát thải. 

Nhiều chuyên gia chung nhận định rằng, việc phát triển thị trường khí sẽ tạo ra một "bộ giảm chấn" cho quá trình chuyển dịch năng lượng. Khí thiên nhiên với đặc tính linh hoạt, khả năng khởi động nhanh sẽ bù đắp cho tính bất định của năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời). Nếu không có một thị trường khí vận hành theo cơ chế thị trường, việc đạt tới Net Zero sẽ trở nên vô cùng tốn kém và rủi ro về an ninh cung ứng điện. 

Hơn nữa, các hạ tầng khí được đầu tư bài bản hôm nay chính là tiền đề cho nền kinh tế hydrogen trong tương lai; các đường ống và kho cảng có thể được tận dụng để lưu trữ và vận chuyển nhiên liệu xanh khi công nghệ chín muồi.

“Thị trường khí thiên nhiên Việt Nam và ASEAN đang ở thời khắc bản lề. Nếu chúng ta chậm chân, có thể bỏ lỡ cơ hội lớn và rơi vào tình thế bị động. Nhưng nếu đi nhanh mà không có luật chơi chuẩn mực, thị trường có thể méo mó, rủi ro sẽ dồn vào Nhà nước và người dân. Con đường đúng là phát triển thị trường khí trên nền tảng nguyên tắc thị trường, trong khung khổ pháp lý hiện đại, gắn với mục tiêu Net Zero và hội nhập sâu với khu vực ASEAN và thế giới”, ông Long bày tỏ.

Các chuyên gia lưu ý, phát triển khí thiên nhiên không chỉ là câu chuyện của ngành năng lượng, mà là một phần quan trọng trong chiến lược nâng cao năng lực cạnh tranh và sức chống chịu của nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn tới. Nếu không sớm xây dựng được một thị trường khí minh bạch và hiệu quả, chúng ta sẽ lỡ nhịp trong hành trình chuyển dịch năng lượng xanh của nhân loại.