Lương giáo viên châu Âu đã thay đổi như thế nào trong thập kỷ qua?

Đầu tháng 9 vừa qua, hàng ngàn giáo viên đã tuần hành ở Budapest (Hungary) để kêu gọi tăng lương. Các giáo viên ở Anh cũng đang có kế hoạch đình công để được trả lương cao hơn.

Vậy mức lương cơ bản của giáo viên các nước Châu Âu là bao nhiêu? Những quốc gia nào trả lương cho giáo viên cao nhất và thấp nhất? Và lương giáo viên Châu Âu đã thay đổi như thế nào trong thập kỷ qua?

Theo dữ liệu của EACEA và Eurydice, tổng mức lương khởi điểm hàng năm chính thức của các trường công lập ở bậc trung học cơ sở (ISCED 2) dao động từ khoảng 4.233 euro ở Albania đến 69.076 euro ở Luxembourg vào năm 2020/2021. Mức lương trung bình cho giáo viên ở các quốc gia thuộc Liên minh Châu Âu (EU) là 25.055 euro.

Mức lương khởi điểm cho giáo viên cao nhất được ghi nhận trên 50.000 euro ở 2 quốc gia là Thụy Sĩ (66.972 euro) và Đức (54.129 euro). Trong khi đó, Bulgaria có mức lương khởi điểm hàng năm cho giáo viên thấp nhất trong số các nước EU, chỉ ở mức 7.731 euro. Giáo viên tại các nước Latvia, Slovakia, Hungary, Romania và Ba Lan cũng có mức lương dưới 10.000 euro.

Cơ quan Thống kê Châu Âu (Eurostat) dùng “sức mua tiêu chuẩn” (PPS) để so sánh mức lương giáo viên giữa các quốc gia Châu Âu. PPS là “một đơn vị tiền tệ nhân tạo”, trong đó một đơn vị PPS về mặt lý thuyết có thể mua cùng một lượng hàng hóa và dịch vụ ở mỗi quốc gia. Nhìn vào mức lương ở PPS cho thấy một số chênh lệch về chi phí sinh hoạt giữa các quốc gia.

Theo đó, lương giáo viên dao động từ thấp nhất là 7.824 PPS ở Albania đến cao nhất là 50.357 PPS ở Đức. Trong khi tổng mức lương khởi điểm hàng năm của giáo viên các nước Châu Âu đạt 20.000-30.000 PPS, có 10 quốc gia EU vẫn ghi nhận dưới 20.000 PPS bao gồm: Estonia, Malta, Czech, Romania, Hy Lạp, Bulgaria, Ba Lan, Hungary, Latvia và Slovakia.

Các quốc gia Balkan nằm ngoài EU như Montenegro và Bắc Macedonia có mức lương giáo viên theo PPS cao hơn một số quốc gia EU. Đáng chú ý, Thổ Nhĩ Kỳ xếp hạng tốt hơn về PPS (đứng thứ 11 với 28.455 PPS) trong khi mức lương danh nghĩa chỉ đạt 8.330 euro, xếp thứ 28/36 quốc gia.

Tỷ lệ giữa lương giáo viên trên lương tối thiểu cao nhất ở Đức đạt 2,8 lần trong khi Ba Lan có tỷ lệ thấp nhất với 1,1. Nói cách khác, mức lương khởi điểm của giáo viên ở Ba Lan rất gần với mức lương tối thiểu, trong khi ở Đức kiếm được gần gấp 3 lần mức lương tối thiểu. Tỷ lệ trung bình trên 21 quốc gia EU là 1,86 trong khi ở Pháp và Hy Lạp chỉ là 1,4.

Ở hầu hết các nước Châu Âu, thu nhập của giáo viên bắt đầu làm việc tại các trường công lập thấp hơn đáng kể so với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trên đầu người. Chỉ 7 trong 36 quốc gia có tổng mức lương khởi điểm theo luật định hàng năm cao hơn GDP bình quân đầu người. Con số cao nhất được ghi nhận ở Bắc Macedonia đạt 1,28, trong khi tỷ lệ này thấp nhất ở Ireland với 0,45.

Trong khi Đức là một trong những quốc gia có GDP bình quân đầu người cao nhất Châu Âu, tỷ lệ này là 1,26, có nghĩa là giáo viên vẫn kiếm được nhiều hơn GDP bình quân đầu người. Ngược lại, tỷ lệ này ở Pháp chỉ là 0,71.

Báo cáo mới nhất của Eurydice cũng cung cấp số liệu cho giai đoạn 2009/2010. Vào thời điểm đó, tổng mức lương khởi điểm hàng năm của giáo viên dao động từ 2.743 euro ở Romania đến 63.895 euro ở Luxembourg.

Mức trung bình trên 26 quốc gia EU là 19.563 euro trong năm 2009/2010. Tuy nhiên, 6 quốc gia EU ghi nhận dưới 5.000 euro, đó là Slovakia (4.824 euro), Ba Lan (4.462 euro), Lithuania (4.275 euro), Latvia (4.166 euro), Bulgaria (2.761 euro) và Romania (2.743 euro).

Ở các nước EU khác, con số này thường dao động từ 18.000 euro đến 30.000 euro trong khi mức lương khởi điểm ở Đức và Đan Mạch là hơn 35.000 euro.

Sự thay đổi trong tổng tiền lương khởi điểm hàng năm của giáo viên từ năm 2009/2010 đến 2020/2021 là cao nhất ở Lithuania, nơi tiền lương đã tăng 269%. Các quốc gia thành viên EU khác là Romania và Bulgaria cũng đã chứng kiến mức lương giáo viên tăng đáng kể trong thập kỷ qua, lần lượt là 193 và 180%.

Mức lương khởi điểm của giáo viên cũng tăng 42% ở Đức, quốc gia đã có mức lương cao thứ hai trong giai đoạn 2009/2010. Sự thay đổi dưới 10% diễn ra ở 6 quốc gia EU - Cyprus, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Ý, Slovenia và Luxembourg.

Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia duy nhất trong danh sách có mức lương giáo viên giảm trong thập kỷ vừa qua, giảm 876 euro, tương đương 10%. Nguyên nhân có thể là do sự sụp đổ của đồng lira trong những năm gần đây.