Sáng 10/12, trong chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Phòng bệnh. Đây được xem là bước tiến lớn nhằm hoàn thiện khung khổ pháp lý, đáp ứng các yêu cầu cấp bách về chuyển đổi chính sách nâng cao năng lực phòng ngừa bệnh tật trong bối cảnh mới.
Sau hơn 17 năm kể từ Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm 2007, bức tranh bệnh tật tại Việt Nam đã thay đổi rõ rệt. Không chỉ đối mặt với nguy cơ từ các dịch bệnh truyền nhiễm, gánh nặng bệnh không lây nhiễm như ung thư, đái tháo đường, tim mạch và rối loạn sức khỏe tâm thần đang gia tăng nhanh chóng.
Ông Dương Chí Nam, Phó cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết, điểm mới nổi bật trong Luật Phòng bệnh là mở rộng phạm vi, đổi mới tư duy và tăng chủ động trước dịch bệnh. Theo đó, luật mở rộng trọng tâm từ phòng chống bệnh truyền nhiễm sang phòng bệnh nói chung bao gồm: Bệnh truyền nhiễm; bệnh không lây nhiễm (ung thư, tim mạch, đái tháo đường...); rối loạn sức khỏe tâm thần; dinh dưỡng và các yếu tố môi trường, hành vi nguy cơ.
Luật Phòng bệnh quy định nhà nước bảo đảm kinh phí cho hoạt động phòng bệnh và thành lập quỹ phòng bệnh nhằm tạo nguồn lực ổn định, linh hoạt để triển khai các chương trình dự phòng quy mô lớn hoặc ứng phó nguy cơ dịch.
Một thay đổi quan trọng được giới chuyên môn đánh giá cao là đưa hoạt động tiêm chủng chiến dịch chủ động vào luật.
Theo ông Nam, Việt Nam vẫn dựa chủ yếu vào chương trình Tiêm chủng mở rộng thường xuyên. Tỷ lệ tiêm các vắc xin như sởi đạt 90-95%, nhưng vẫn còn 5-10% trẻ chưa được tiêm mỗi năm. Nhóm này tích lũy theo thời gian tạo ra “khoảng trống miễn dịch”, dẫn đến các chu kỳ dịch 5 năm/lần.
Việc luật hóa tiêm chủng chiến dịch giúp chủ động tổ chức chiến dịch tiêm khi cần thiết. Khi đó sẽ có ngân sách riêng để tiêm bổ sung, ngăn ngừa nguy cơ bùng phát dịch trở lại, tăng khả năng ứng phó trước các bệnh có xu hướng quay lại như sởi, bạch hầu…
Trong thời gian tới, ông Nam cho biết Cục Phòng bệnh sẽ cùng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đưa ra các kế hoạch cụ thể và bổ sung nhiều vắc xin mới vào chương trình tiêm chủng. Bộ Y tế đang nghiên cứu và thử nghiệm để đưa thêm nhiều loại vắc xin vào Tiêm chủng mở rộng giai đoạn 2026-2030, gồm:
- Vắc xin phế cầu: đang triển khai tại một số tỉnh từ tháng 2 năm nay.
- Vắc xin HPV: dự kiến đưa vào chương trình từ năm 2026 nhằm phòng ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, quy mô còn nhỏ hẹp, thí điểm ở một số địa phương và chưa có con số cụ thể bao nhiêu trẻ sẽ được tiêm miễn phí.
- Vắc xin cúm mùa: dự kiến triển khai khoảng năm 2030.
Các loại vắc xin này sẽ được triển khai thử nghiệm và đánh giá hiệu quả, khả năng cung ứng và ngân sách địa phương trước khi mở rộng toàn quốc.
Ông Nam nhận định Luật Phòng bệnh là cơ sở để ngành y tế đẩy mạnh truyền thông dự phòng bệnh tật; thực hiện các chương trình dài hạn về sức khỏe tâm thần, dinh dưỡng, môi trường; nâng cao năng lực hệ thống y tế dự phòng.
|
Theo ông Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), trước đây Việt Nam có Luật bảo vệ sức khỏe nhân dân năm 1989 bao quát nhiều lĩnh vực nhưng ở mức sơ khai. Sau đó, luật được tách thành Luật Khám bệnh, chữa bệnh và Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm (2007). Tuy vậy, lĩnh vực phòng bệnh nói chung vẫn thiếu một cơ sở pháp lý thống nhất, đặc biệt với những vấn đề nổi lên như bệnh không lây nhiễm, sức khỏe tâm thần, dinh dưỡng hay chăm sóc sức khỏe suốt đời. Luật Phòng bệnh mới đã lấp khoảng trống này. Luật dành chương quan trọng cho chế độ, chính sách với cán bộ y tế dự phòng như cơ chế chi, tiêu, tổ chức thực hiện không phụ thuộc cơ chế tự chủ; hỗ trợ đào tạo, nâng cao năng lực và củng cố hệ thống y tế cơ sở. Đây sẽ là nền tảng để thực hiện các chính sách nhằm phòng bệnh từ sớm, từ xa cho người dân, ông Phu nhận định. |
.svg){kind=icon}
