Việc điều chỉnh Quy hoạch tỉnh Phú Thọ thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 đang đặt ra một bài toán lớn: làm thế nào để phát triển hệ thống khu, cụm công nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững, tránh lặp lại mô hình tăng trưởng dựa vào mở rộng diện tích và lao động phổ thông, trong bối cảnh tỉnh đã mở rộng không gian phát triển sau sáp nhập với Vĩnh Phúc và Hòa Bình.

Thay thế các nhà đầu tư không đủ năng lực

Sau khi rà soát quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của ba tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình (cũ) được Thủ tướng phê duyệt, toàn tỉnh có 58 khu công nghiệp, quy mô sử dụng đất trên 14.000ha.

Tính đến hết tháng 10/2025, 28 khu công nghiệp đã được thành lập; đến hết tháng 11/2025, tỷ lệ lấp đầy đạt 70,2% tính theo diện tích đất được giao.

Đây là tỷ lệ tích cực, phản ánh sức hấp dẫn nhất định của các khu công nghiệp trên địa bàn. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện nhiều khu công nghiệp vẫn đang vướng giải phóng mặt bằng, thiếu hạ tầng giao thông kết nối, khan hiếm nguồn đất san nền, trong khi thu hút đầu tư thứ cấp chưa đồng đều, chủ yếu tập trung vào một số khu có vị trí thuận lợi.

Thực tế này cho thấy, thách thức của Phú Thọ không nằm ở việc “có bao nhiêu khu công nghiệp”, mà là phát triển khu công nghiệp như thế nào, theo mô hình gì để khắc phục những hạn chế này.

tranduydong
Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Trần Duy Đông cùng đoàn công tác kiểm tra thực địa khu vực dự kiến triển khai giai đoạn 1 dự án KCN Đoan Hùng. Ảnh: Báo Phú Thọ

Một trong những thông điệp xuyên suốt được Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Trần Duy Đông nhấn mạnh là yêu cầu nâng chuẩn chất lượng nhà đầu tư hạ tầng khu công nghiệp.

Chủ tịch tỉnh Phú Thọ yêu cầu Ban Quản lý các Khu công nghiệp tỉnh khẩn trương hoàn thiện báo cáo quy hoạch theo hướng tổng thể, khoa học, bảo đảm tính khả thi và có lộ trình triển khai cụ thể. 

“Cần kiên quyết rà soát, thay thế các nhà đầu tư không đủ năng lực; ưu tiên lựa chọn các nhà đầu tư hạ tầng có kinh nghiệm, tiềm lực tài chính và khả năng kết nối, thu hút khách hàng”, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ nêu rõ.

Đây là một thay đổi quan trọng trong tư duy phát triển của Phú Thọ. Việc “sàng lọc” nhà đầu tư không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là đòn bẩy nâng chất lượng tăng trưởng công nghiệp.

KCN-PHUTHO

Một điểm đáng chú ý trong định hướng điều chỉnh quy hoạch là yêu cầu "không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng". Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ nhấn mạnh, các khu công nghiệp phát triển trong giai đoạn tới phải bảo đảm yêu cầu bảo vệ môi trường, ưu tiên những khu vực có quỹ đất sạch, giải phóng mặt bằng thuận lợi và không chồng lấn với đất quốc phòng – an ninh.

Thông điệp này càng có ý nghĩa trong bối cảnh Phú Thọ sau sáp nhập sở hữu nhiều không gian sinh thái, đặc biệt là khu vực liên quan đến lưu vực sông Đà – nguồn nước chiến lược của miền Bắc. Việc kiên quyết loại bỏ các quy hoạch công nghiệp nặng đe dọa an ninh nguồn nước, như định hướng đối với khu vực Hòa Bình cũ cho thấy tỉnh đang lựa chọn con đường phát triển thận trọng nhưng bền vững.

KCN-PHUTHO

Nếu khu công nghiệp là “xương sống” thu hút các dự án lớn, thì cụm công nghiệp lại đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ doanh nghiệp nhỏ và vừa, làng nghề, tạo sinh kế cho người dân địa phương.

Sau sáp nhập, Phú Thọ hiện có 140 cụm công nghiệp, trong đó 66 cụm đã được thành lập, tổng diện tích hơn 3.000ha. 35 cụm công nghiệp đang hoạt động, thu hút 930 dự án thứ cấp, tạo việc làm cho hơn 37.000 lao động, với thu nhập bình quân khoảng 7 triệu đồng/người/tháng.

Tuy nhiên, con số này cũng phản ánh một thực tế: tỷ lệ cụm công nghiệp đi vào hoạt động còn thấp, nhiều cụm dù đã quy hoạch nhưng chậm triển khai do vướng thủ tục, giải phóng mặt bằng hoặc năng lực chủ đầu tư hạ tầng hạn chế.

Chính vì vậy, Chủ tịch UBND tỉnh Trần Duy Đông yêu cầu việc phát triển các cụm công nghiệp không chạy theo số lượng; các phương án đề xuất phải bảo đảm sự đồng thuận của cấp xã và có quy mô diện tích tối thiểu 40ha.

Đồng thời, Phú Thọ cũng định hướng không phát triển các cụm công nghiệp tại các phường, xã trung tâm và trong khu vực định hướng phát triển du lịch, nghỉ dưỡng; ưu tiên bố trí các cụm công nghiệp gắn với làng nghề nhằm từng bước di dời cơ sở sản xuất ra khỏi khu dân cư, góp phần giảm ô nhiễm môi trường.

Không gian mới cho công nghiệp Phú Thọ

Theo Đề án điều chỉnh Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050, Phú Thọ hướng đến phát triển hạ tầng khu, cụm công nghiệp theo nguyên tắc phân bổ không gian bám trục – hướng tâm – lan tỏa, bám kịp các xu hướng quốc tế.

Cụ thể, Phú Thọ định hướng phát triển công nghiệp sinh thái, công nghiệp trí tuệ nhân tạo, công nghiệp thông minh trên cơ sở rà soát và kế thừa tính hợp lý của các quy hoạch đã được phê duyệt và được phân kỳ phù hợp.

Đây là tư duy phân bổ không gian công nghiệp theo trục động lực, thay vì dàn trải. Theo đó, trục cao tốc Nội Bài – Lào Cai được xác định là “xương sống” công nghệ cao, nơi Phú Thọ có thể lan tỏa công nghiệp từ Bình Xuyên sang Phù Ninh, Phú Thọ, tận dụng lợi thế sẵn có của Vĩnh Phúc (cũ) trong thu hút các "đại bàng" công nghệ, điện tử, bán dẫn.

Các trục sông Hồng – sông Đà được định hướng phát triển logistics, vật liệu xây dựng, chế biến sâu, tận dụng giao thông thủy để giảm chi phí vận tải cho khu vực Tây Bắc.

Trong khi đó, trục Hòa Lạc – Hòa Bình mở ra dư địa cho cụm công nghiệp sinh thái, dược liệu, công nghiệp hỗ trợ ít ô nhiễm, gắn với Khu công nghệ cao Hòa Lạc và vùng nguyên liệu.

KCN-PHUTHO
Tính Phú Thọ dự kiến đưa ra khỏi quy hoạch 2 khu công nghiệp

Song song với đó là chủ trương hạn chế phát triển mới các cụm công nghiệp nhỏ, kiên quyết loại bỏ những khu, cụm công nghiệp không thuộc phân vùng chức năng, không hỗ trợ làng nghề, không đóng vai trò vệ tinh cho các ngành công nghiệp chủ chốt.

Việc điều chỉnh quy hoạch khu, cụm công nghiệp của Phú Thọ không đơn thuần là việc cập nhật lại con số hay bản đồ không gian phát triển mà là quá trình chuyển dịch tư duy phát triển: từ mở rộng theo chiều rộng sang chọn lọc theo chiều sâu, từ chạy theo diện tích sang nâng chất lượng tăng trưởng, từ thu hút bằng mọi giá sang phát triển bền vững.

Nếu thực hiện nhất quán các định hướng này, Phú Thọ không chỉ tận dụng được lợi thế không gian sau sáp nhập, mà còn có cơ hội trở thành trung tâm công nghiệp mới của vùng Trung du và miền núi phía Bắc, với nền tảng tăng trưởng dài hạn và an toàn hơn.

Định hướng không gian phát triển cụm công nghiệp

• Khu vực 1: Tập trung các CCN hỗ trợ cho ngành CN cao, CN trí tệ nhân tạo, CN điện tử, CN phục vụ kinh tế tầm thấp

• Khu vực 2: Tập trung các CCN hỗ trợ cho ngành CN trí tuệ nhân tạo, CN phục vụ ngành CN xanh, chế biến nông sản và hấp thụ lan tỏa của Khu vực 1 khi khu vực 1 tới giới hạn phát triển

• Khu vực 3: Tập trung các CCN hỗ trợ cho ngành CN dữ liệu, thiết bị y tế, năng lượng sạch

• Khu vực 4: Tập trung các CCN hỗ trợ cho ngành CN dữ liệu, thiết bị y tế, năng lượng sạch; hấp thụ lan tỏa của phát triển CN từ Hà Nội.