Làm NƠXH khó hơn nhà thương mại

Những năm qua, nhà ở xã hội (NƠXH) tại TP.HCM luôn trong tình trạng lệch pha cung – cầu. Dù nhu cầu của người dân rất lớn nhưng nguồn cung phân khúc này lại rất nhỏ giọt. 

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, cả năm 2022, trên địa bàn Thành phố có 5 dự án NƠXH đang triển khai, với tổng số 3.367 căn hộ nhưng chỉ có 2 dự án hoàn thành, cung ứng 1.252 căn hộ và không có dự án nào được cấp phép mới. 

Ngoài lợi nhuận bị khống chế, những vướng mắc về thủ tục pháp lý được xem là nguyên nhân chính khiến nhiều doanh nghiệp không mặn mà đầu tư NƠXH. 

Những vướng mắc khi thực hiện pháp lý dự án nhà ở xã hội khiến cho nhiều doanh nghiệp không mặn mà đầu tư loại hình nhà ở này. (Ảnh: Anh Phương)

Đại diện một công ty BĐS tại TP.HCM cho biết, công ty ông đang có sẵn quỹ đất và dự tính xây NƠXH. Tuy nhiên, khi bắt tay làm thủ tục thì nhận thấy có nhiều vướng mắc. 

Theo vị này, Luật Nhà ở hiện nay quy định, đất để xây NƠXH gồm: Đất được Nhà nước giao, cho thuê; đất trong các dự án nhà ở thương mại; và đất ở hợp pháp để xây NƠXH. 

Nếu doanh nghiệp có quyền sử dụng đất hợp pháp, phù hợp quy hoạch xây nhà ở, đủ điều kiện làm chủ đầu tư thì mới được giao làm chủ đầu tư dự án NƠXH. 

“Ngoài đất được Nhà nước giao, cho thuê và đất trong dự án nhà thương mại, doanh nghiệp muốn đầu tư dự án NƠXH thì phải có đất ở. Tức là, nếu doanh nghiệp đi nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nhưng không phải đất ở thì cũng không đáp ứng điều kiện”, đại diện công ty này cho biết. 

Nói về thủ tục đầu tư dự án NƠXH, luật sư Nguyễn Đức Chánh (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho rằng, điều kiện đầu tư dự án NƠXH hiện nay thậm chí còn khó hơn nhà ở thương mại. 

Bởi theo Luật Nhà ở, trường hợp nhà đầu tư vừa có đất ở vừa có đất khác, tức không phải đất ở, nhưng đáp ứng điều kiện cho phép chuyển mục đích sử dụng đất thì vẫn đủ điều kiện đầu tư dự án nhà thương mại. 

Trong khi đó, Luật Đầu tư và Luật Đất đai đã có quy định cho phép thực hiện dự án nhà ở nói chung và NƠXH nói riêng trong trường hợp nhà đầu tư có quyền sử dụng đất, gồm đất ở và đất khác không phải đất ở, hoặc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất. 

Dự án NƠXH ít đi, giá bán tăng 

Theo lãnh đạo một công ty BĐS tại TP.Thủ Đức, ngoài điều kiện về đất, Nhà nước còn có công cụ khác để quản lý việc phát triển nhà ở, đó là quy hoạch và kế hoạch. 

Các công cụ này sẽ xác định khu vực nào được xây dự án NƠXH và trong giai đoạn nào sẽ được phát triển bao nhiêu NƠXH? Điều này sẽ ngăn chặn tình trạng mua gom đất, xây NƠXH ồ ạt. 

Vị này cho rằng, nếu không cho phép thực hiện dự án NƠXH do hiện trạng đất không phải là đất ở sẽ dẫn đến lãng phí đất đai. 

Cụ thể, nếu nhà đầu tư tiếp tục sử dụng đất theo mục đích cũ hoặc làm dự án mới phù hợp với mục đích sử dụng đất hiện hữu thì không được chấp thuận vì không phù hợp với quy hoạch được duyệt. 

Còn nếu nhà đầu tư xin chuyển mục đích sử dụng đất để làm dự án nhà ở thì sẽ không phù hợp với quy định phải có đất ở mới được đầu tư nhà ở thương mại, NƠXH theo Luật Nhà ở. 

“Việc yêu cầu phải có đất ở mới được thực hiện NƠXH đang khiến các khu đất đủ điều kiện làm NƠXH ít đi, làm tăng chi phí đầu vào cho doanh nghiệp trong việc huy động quỹ đất, qua đó làm tăng giá NƠXH”, vị này nói.

Thực tế thời gian qua, UBND TP.HCM đã nhận được nhiều hồ sơ xin chấp thuận chủ trương đầu tư, chấp thuận nhà đầu tư dự án nhà ở thương mại, NƠXH. 

Trong hồ sơ, nhà đầu tư chứng minh có nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất không phải là đất ở để đầu tư dự án NƠXH hoặc nhà đầu tư có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hợp đồng thuê đất, quyết định giao đất nhưng mục đích sử dụng đất hiện hữu không phải là đất ở. 

Với những trường hợp này, căn cứ vào Điều 23 và Điều 56 của Luật Nhà ở thì nhà đầu tư không đáp ứng được điều kiện về đất để phát triển nhà ở thương mại, NƠXH. 

Theo UBND TP.HCM, quy định nhà đầu tư phải có đất ở mới được phát triển NƠXH như hiện nay khiến cho Luật Nhà ở không đồng bộ với Luật Đầu tư, Luật Đất đai. 

Tại dự thảo thay thế Nghị quyết số 54/2017/QH14 của Quốc hội về cơ chế, chính sách thí điểm tạo động lực phát triển Thành phố vừa trình Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định mới đây, UBND TP.HCM đề xuất gỡ vướng nội dung trên.

Theo đó, cho phép TP.HCM được chấp thuận chủ trương đầu tư, chấp thuận nhà đầu tư, chủ đầu tư các dự án NƠXH khi nhà đầu tư có quyền sử dụng đất khác không phải là đất ở đáp ứng điều kiện cho chuyển mục đích sử dụng và các quy định của Luật Đầu tư năm 2020.

Đồng thời, cho TP.HCM được chấp thuận chủ trương đầu tư, chấp thuận nhà đầu tư thực hiện dự án NƠXH khi nhà đầu tư nhận chuyển nhượng, nhận góp vốn quyền sử dụng đất khác không phải là đất ở.