Phát biểu tại Hội thảo khởi động Dự án FAO TCP/VIE/4001 “Hỗ trợ phát triển kinh tế vườn tuần hoàn thích ứng với biến đổi khí hậu tại miền Bắc Việt Nam” diễn ra mới đây, bà Cầm Thị Phong, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La cho biết, chế biến sâu và đa dạng hóa thị trường chính là nền tảng để Sơn La giảm phụ thuộc vào tiêu thụ tươi và đưa nông sản lên tầm quốc tế.
Với hơn 73.000 ha cây ăn quả, sản lượng trên 430.000 tấn mỗi năm, cùng gần 12.700 ha rau, Sơn La đứng đầu Tây Bắc về quy mô sản xuất nông nghiệp. Khối lượng nông sản lớn này đòi hỏi một chuỗi chế biến và tiêu thụ chặt chẽ để tránh tình trạng “được mùa mất giá”.
Những năm qua, tỉnh đã hình thành mạng lưới 560 cơ sở chế biến nông sản, trong đó có 17 nhà máy hiện đại của các doanh nghiệp lớn như Đồng Giao, Nafoods, TH, IC Food và 543 cơ sở quy mô nhỏ. Hệ thống 40 kho lạnh và 2.994 cơ sở sấy long nhãn, mận, dâu giúp kéo dài thời vụ, giảm tổn thất sau thu hoạch và nâng cao giá trị nông sản. Việc đầu tư chế biến sâu đã biến Sơn La từ một tỉnh miền núi sản xuất nhỏ lẻ thành trung tâm cung ứng nông sản hàng hóa quy mô lớn.
Song song đó, kênh tiêu thụ trong nước được mở rộng mạnh mẽ. Sản phẩm Sơn La hiện có mặt tại các chuỗi siêu thị lớn như BigC, VinMart, Lotte, Hapro, hệ thống Saigon Co.op, WinCommerce và các sàn thương mại điện tử Postmart, Voso, Shopee. Một số sản phẩm đặc sản còn được giới thiệu trên các chuyến bay thương mại, nâng tầm thương hiệu nông sản Sơn La. Các hợp đồng tiêu thụ dài hạn với nhà hàng, khách sạn, trường học tại các đô thị lớn cũng góp phần đảm bảo đầu ra ổn định cho người nông dân.
Năm 2025, tỉnh xuất khẩu khoảng 31.560 tấn nông sản, đạt giá trị 35,9 triệu USD. Các thị trường chính gồm Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ và EU. Để đáp ứng yêu cầu khắt khe, Sơn La đã cấp 218 mã số vùng trồng và 8 mã số cơ sở đóng gói, đảm bảo truy xuất nguồn gốc và chất lượng sản phẩm. Đây không chỉ là điều kiện để xuất khẩu chính ngạch mà còn tạo niềm tin cho người tiêu dùng trong nước.
Hệ thống chế biến và xuất khẩu nông sản của Sơn La được xây dựng dựa trên sự phối hợp ba bên: doanh nghiệp, hợp tác xã và chính quyền. Doanh nghiệp đầu tư công nghệ chế biến, hợp tác xã tổ chức sản xuất theo chuẩn VietGAP, GlobalGAP, trong khi chính quyền hỗ trợ về hạ tầng kho lạnh, tín dụng và chính sách xúc tiến thương mại. Sự gắn kết này tạo nên chuỗi giá trị bền vững, từ khâu sản xuất đến thị trường.
Công nghệ bảo quản sau thu hoạch như kho lạnh di động, màng bao sinh học, hệ thống sấy hiện đại đang được áp dụng rộng rãi, giúp kéo dài tuổi thọ sản phẩm và mở rộng cơ hội xuất khẩu. “Mỗi sản phẩm ra thị trường là đại diện cho hình ảnh nông nghiệp Sơn La, vì vậy tiêu chuẩn và truy xuất nguồn gốc luôn là yêu cầu bắt buộc”, bà Cầm Thị Phong nhấn mạnh.
Định hướng đến năm 2030, Sơn La đặt mục tiêu chế biến sâu ít nhất 20% sản lượng rau quả, 10% diện tích áp dụng mô hình tuần hoàn và mở rộng mạng lưới vùng trồng đạt chuẩn xuất khẩu. Tỉnh cũng thu hút thêm đầu tư vào nhà máy chế biến, hạ tầng logistics và đẩy mạnh thương mại điện tử, xây dựng thương hiệu “Rau quả Sơn La” thành nhãn hiệu uy tín trong và ngoài nước.
Từ một tỉnh miền núi với sản xuất nông nghiệp manh mún, Sơn La đã từng bước hình thành chuỗi giá trị khép kín, chuyển từ sản xuất tự phát sang sản xuất theo tiêu chuẩn thị trường. Việc đầu tư vào chế biến, tiêu thụ hiện đại và xuất khẩu chính ngạch đã giúp tỉnh không chỉ nâng cao giá trị nông sản mà còn mang lại sự ổn định cho người dân và doanh nghiệp, đưa Sơn La trở thành một trung tâm nông sản chiến lược của Việt Nam.
.svg){kind=icon}
