Năm 2022, Chính phủ ban hành Quyết định số 975/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thu thập thông tin, dự báo tình hình thị trường nông sản”.
Theo Đề án, mục tiêu đến năm 2025 là hoàn thành xây dựng trung tâm dữ liệu tập trung của ngành nông nghiệp (data warehouse) phục vụ phân tích và dự báo tình hình thị trường nông sản; đồng thời hoàn thiện các công cụ, phần mềm phục vụ thu thập thông tin, phân tích và dự báo thị trường đối với các sản phẩm nông nghiệp chủ lực quốc gia cũng như những sản phẩm có tiềm năng phát triển quy mô lớn.
Song song với đó là việc thiết lập hệ thống mạng lưới cung cấp, kết nối thông tin thường xuyên, định kỳ về trung tâm dữ liệu tập trung, bảo đảm 100% cán bộ trong hệ thống được đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu vận hành.
Là một trong những tỉnh có quy mô sản xuất nông nghiệp lớn của cả nước, với nhiều sản phẩm chủ lực như lúa gạo, mía, rau màu, chăn nuôi gia súc, gia cầm và thủy sản, Thanh Hóa chịu tác động rõ nét từ những biến động của thị trường trong nước và quốc tế. Trong bối cảnh đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin để nắm bắt thông tin thị trường, dự báo xu hướng cung - cầu trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và thu nhập cho nông dân.
Qua đó, cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời phục vụ công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của các cơ quan nhà nước, đồng thời hỗ trợ hoạt động sản xuất, kinh doanh của người dân, doanh nghiệp và hợp tác xã. Đây cũng là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh, gia tăng giá trị và phát triển bền vững các sản phẩm nông sản chủ lực của tỉnh.
Trước đây, thông tin thị trường nông sản chủ yếu được truyền tải qua các kênh truyền thống như thương lái, chợ đầu mối hoặc dựa vào kinh nghiệm cá nhân của người sản xuất. Cách tiếp cận này thường chậm, thiếu tính hệ thống và độ chính xác không cao, dễ bị chi phối bởi các khâu trung gian. Hệ quả là tình trạng sản xuất tự phát, mất cân đối cung - cầu vẫn diễn ra, dẫn đến hiện tượng “được mùa mất giá”, gây thiệt hại cho người nông dân.
Việc xây dựng và cập nhật các cơ sở dữ liệu về diện tích gieo trồng, sản lượng, cơ cấu cây trồng, vật nuôi, nhu cầu tiêu thụ và giá cả thị trường, các cơ quan chuyên môn của tỉnh sẽ có điều kiện phân tích, đánh giá và đưa ra dự báo sát với thực tiễn hơn. Cùng với đó, các nền tảng số như website chuyên ngành, ứng dụng di động và mạng xã hội được khai thác để cập nhật kịp thời thông tin về giá cả, xu hướng tiêu dùng, nhu cầu của doanh nghiệp, thị trường trong nước và xuất khẩu. Nhờ đó, nông dân và hợp tác xã có thể chủ động điều chỉnh kế hoạch sản xuất, hạn chế rủi ro dư thừa hoặc thiếu hụt nguồn cung.
Bên cạnh vai trò của cơ quan quản lý, nhiều cơ sở sản xuất, sơ chế và chế biến nông sản trên địa bàn tỉnh cũng đã mạnh dạn đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin và các giải pháp số vào quản lý chuỗi cung ứng. Việc áp dụng truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, quản lý quy trình sản xuất trên nền tảng số, kết nối tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử đã góp phần nâng cao tính minh bạch, tạo niềm tin cho người tiêu dùng và mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản Thanh Hóa.
Tiêu biểu là trang trại Thảo Hiền của chị Nguyễn Thị Hoan tại xã Quảng Ngọc, chuyên sản xuất rau, củ, quả an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP. Trang trại đã xây dựng chuỗi cung ứng hàng chục loại nông sản chất lượng, áp dụng mã QR truy xuất nguồn gốc, tích hợp đầy đủ thông tin về quy trình sản xuất, thu hoạch và đóng gói. Nhờ ứng dụng hệ thống quản lý điện tử, trang trại Thảo Hiền đã chuyển từ sản xuất nông nghiệp thuần túy sang mô hình kinh tế nông nghiệp hiện đại, đưa nhiều sản phẩm như dưa vàng, cà chua, mướp, dưa chuột baby… lên các sàn thương mại điện tử, mở rộng thị trường tiêu thụ và nâng cao giá trị sản phẩm.
Công tác thu thập thông tin và dự báo thị trường nông sản dựa trên công nghệ thông tin còn đóng vai trò quan trọng trong việc giúp chính quyền địa phương xây dựng cơ chế, chính sách và định hướng phát triển các vùng sản xuất tập trung. Các dự báo về cung - cầu, giá cả, xu hướng thị trường là cơ sở để điều chỉnh quy hoạch sản xuất, lựa chọn sản phẩm chủ lực phù hợp với nhu cầu thực tế, hạn chế rủi ro cho người dân và doanh nghiệp.
Chi cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường Thanh Hóa (Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai cấp mã số vùng trồng, phát triển tem truy xuất nguồn gốc. Đến tháng 7/2025, toàn tỉnh có 456 cơ sở áp dụng tem truy xuất; trong đó 252 cơ sở có sản phẩm OCOP với 346 sản phẩm đã gắn tem QR hoặc mã vạch. Đồng thời, 121 vùng sản xuất với 1.125 ha đã được cấp mã số vùng trồng.
Thông tin sản phẩm còn được lưu trữ, bảo mật và quản lý qua các công nghệ tiên tiến như blockchain, IoT, AI và drone, giúp giám sát quá trình sản xuất minh bạch và hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc ứng dụng công nghệ thông tin trong nông nghiệp trên địa bàn tỉnh vẫn còn những khó khăn, hạn chế nhất định. Hạ tầng số ở một số khu vực nông thôn chưa đồng bộ; trình độ, kỹ năng sử dụng công nghệ của một bộ phận nông dân và cán bộ cơ sở còn hạn chế; việc liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa các ngành, các cấp chưa thật sự đồng bộ. Do đó, để nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong thu thập thông tin và dự báo thị trường nông sản, Thanh Hóa cần tiếp tục quan tâm đầu tư hạ tầng số, đẩy mạnh đào tạo, tập huấn kỹ năng số cho người dân và đội ngũ cán bộ, đồng thời tăng cường liên kết với các doanh nghiệp công nghệ và cơ sở nghiên cứu.
Trong thời gian tới, tỉnh Thanh Hóa sẽ tập trung hoàn thiện các quy định, hướng dẫn hoạt động, từng bước hình thành mạng lưới thu thập thông tin, phân tích và dự báo thị trường nông sản. Đồng thời rà soát, đề xuất hoàn thiện hệ thống văn bản liên quan đến ứng dụng công nghệ thông tin theo thẩm quyền; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tập huấn các quy định và hướng dẫn nghiệp vụ cho các đơn vị, địa phương.
.svg){kind=icon}
