Trong khuôn khổ Hội nghị Đại dương lần thứ ba của Liên hợp quốc (UNOC 3), ngày 9/6 (giờ địa phương), tại Nice, Cộng hòa Pháp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã cùng các nhà lãnh đạo thế giới tham gia sự kiện đặc biệt để cổ vũ và thúc đẩy tiến trình ký kết Hiệp định về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển ở vùng biển ngoài phạm vi tài phán quốc gia (Hiệp định về biển cả), văn kiện quan trọng nhất về biển từ đầu thế kỷ đến nay.
Sự kiện "Điều ước quốc tế đặc biệt" được Liên hợp quốc tổ chức long trọng nhằm đề cao Hiệp định về biển cả cũng như thúc đẩy các nước trở thành thành viên của văn kiện quan trọng này. Sự kiện có sự tham gia của 35 quốc gia là những nước đã ký hoặc nộp lưu chiểu văn kiện phê chuẩn, phê duyệt hiệp định trong thời gian diễn ra UNOC 3.
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã trao văn kiện đối ngoại cho bà Elinor Jane Britt Hammarskjöld, Phó Tổng Thư ký kiêm Cố vấn pháp lý của Liên hợp quốc, thông báo việc Chính phủ Việt Nam phê duyệt Hiệp định về biển cả.
Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên ký hiệp định ngay ngày đầu mở ký và nằm trong nhóm những nước đi đầu trong việc hoàn thành các thủ tục nội bộ để trở thành thành viên của hiệp định. Điều này truyền đi thông điệp mạnh mẽ về một Việt Nam là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, chung tay cùng các quốc gia trên thế giới giải quyết các vấn đề toàn cầu liên quan đến biển và đại dương.
Tại Hội nghị UNOC 3, cộng đồng quốc tế thể hiện mong muốn sớm đạt được con số 60 nước hoàn thành các thủ tục phê chuẩn, phê duyệt để Hiệp định về biển cả sẽ chính thức có hiệu lực ngay trong năm nay.
Tài nguyên gene biển tại vùng biển ngoài quyền tài phán quốc gia là nguồn lợi mới đầy tiềm năng trong thế kỷ 21. Vùng biển ngoài quyền tài phán quốc gia chiếm hơn 60% bề mặt đại dương, đặc biệt phong phú về đa dạng sinh học với nhiều loại gene quý hiếm, có tiềm năng kinh tế lớn và giá trị cao về khoa học, nhất là về y dược và dược mỹ phẩm…
Hiện nay, hầu như chỉ có các nước phát triển và công ty tư nhân sở hữu công nghệ biển và công nghệ sinh học hàng đầu, với nguồn tài chính dồi dào mới có khả năng thu thập nguồn gene biển khơi và phát triển ứng dụng đem lại lợi nhuận. Trong khi đó, chưa có văn kiện quốc tế nào quy định về nghĩa vụ chia sẻ lợi ích cũng như bảo tồn nguồn lợi này. Hiệp định về biển cả là một dấu mốc lịch sử trong nỗ lực của cộng đồng quốc tế nhằm bảo vệ môi trường biển trong bối cảnh thực hiện Chương trình nghị sự 2030, đặc biệt là Mục tiêu phát triển bền vững số 14 về bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương, biển và tài nguyên biển.
Đây là hiệp định thứ ba được đàm phán và ký kết trong khuôn khổ Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, tái khẳng định vai trò, tầm quan trọng của công ước như một khuôn khổ pháp lý toàn diện, điều chỉnh mọi hoạt động trên biển và đại dương, trong đó có việc khai thác, chia sẻ lợi ích công bằng và bảo tồn nguồn gene biển tại các vùng biển quốc tế. Hiệp định sẽ có hiệu lực 120 ngày sau khi có 60 quốc gia nộp văn kiện phê chuẩn hoặc phê duyệt.
Công ước Luật biển vừa qua kêu gọi “những nỗ lực khẩn cấp” để đối phó với tình trạng “sức khỏe của đại dương bị đe dọa nghiêm trọng”. Biển cả, nơi không thuộc về quyền tài phán của quốc gia nào, nơi có những loài sinh vật đặc biệt chỉ sống ở vùng sâu hoặc xa bờ, có giá trị to lớn về đa dạng sinh học và cả về kinh tế, cũng đang bị đe doạ nghiêm trọng.
UNCLOS có quy định về tự do đánh cá và tự do nghiên cứu khoa học biển tại biển cả, song chưa có quy định điều chỉnh về phân chia nguồn lợi là nguồn gene thu thập từ biển cả, chưa có cơ chế điều phối, kiểm soát các hoạt động trên biển cả nhằm bảo vệ nguồn gene này khỏi bị suy giảm, cạn kiệt. Hiện nay, hầu như chỉ có các nước phát triển và các công ty tư nhân sở hữu công nghệ biển và công nghệ sinh học hàng đầu với nguồn tài chính dồi dào mới có khả năng thu thập nguồn gene biển và phát triển ứng dụng đem lại lợi nhuận.
Hiệp định về biển cả cụ thể hóa và phát triển Công ước Luật Biển trên khía cạnh này. Đây là hiệp định thứ ba thực thi UNCLOS (sau Hiệp định về đàn cá di cư và Hiệp định nhằm thực thi Phần XI của Công ước). Hiệp định này sẽ củng cố hơn nữa Công ước Luật Biển - bản Hiến pháp về đại dương, khuôn khổ pháp lý toàn diện cho mọi hoạt động trên biển.
Hiệp định góp phần củng cố chủ nghĩa đa phương, là một dấu mốc mới trong sự phát triển của luật pháp quốc tế và góp phần thực hiện thập kỷ Liên hợp quốc về khoa học biển phục vụ phát triển bền vững và thực hiện Mục tiêu phát triển thứ 14 về bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương, biển và nguồn tài nguyên biển phục vụ phát triển bền vững.
Việc Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự hoạt động ý nghĩa liên quan đến Hiệp định về biển cả thể hiện sự quyết tâm và hành động cụ thể của Chính phủ Việt Nam trong nỗ lực chung của cộng đồng thế giới trong việc xây dựng đại dương hòa bình, thịnh vượng và phát triển bền vững.
.svg){kind=icon}
