Công ước Chống Tra tấn và các hình thức đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục con người (Công ước Chống Tra tấn hoặc Công ước CAT) là một trong 9 điều ước cốt lõi của Liên hợp quốc về Quyền con Người, được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua vào ngày 10/12/1984 theo Nghị quyết số 39/64, bắt đầu có hiệu lực vào ngày 26/6/1987 sau khi được 20 quốc gia phê chuẩn.
Tại Việt Nam, ngày 28/11/2014, tại Kỳ họp 8, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Nghị quyết số 83/2014/QH13 về việc phê chuẩn Công ước.
Việt Nam hoàn tất các thủ tục và nộp văn kiện phê chuẩn cho Tổng Thư ký Liên hợp quốc vào ngày 5/2/2015; trở thành quốc gia thành viên thứ 158 của Công ước vào ngày 7/3/2015.
Sáng 24/8, thông tin về nỗ lực của Việt Nam trong việc thực thi, Đại tá, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Nguyên Quân, Phó Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp, Bộ Công an cho biết: Nhận thức vai trò, vị trí quan trọng của Công ước CAT, Việt Nam đã không ngừng cố gắng, nỗ lực triển khai tổng thể các biện pháp để thực hiện có hiệu quả Công ước tại Việt Nam và đạt được những kết quả đáng ghi nhận, được các quốc gia, các tổ chức quốc tế đánh giá cao, đặc biệt trên bốn khía cạnh: tuyên truyền, phổ biến pháp luật phòng, chống tra tấn và nội dung Công ước Chống Tra tấn; hợp tác quốc tế trong phòng, chống tra tấn; nội luật hóa, nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật, đáp ứng yêu cầu của Công ước; xây dựng, bảo vệ Báo cáo quốc gia lần thứ nhất và định kỳ về thực hiện Công ước Chống Tra tấn.
Trên cơ sở kế hoạch triển khai Công ước, Đề án tuyên truyền Công ước Chống Tra tấn và pháp luật Việt Nam về phòng, chống tra tấn của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, 63 địa phương đã xây dựng kế hoạch triển khai, ban hành các đề án tuyên truyền; biên soạn, phát hành sách, tài liệu tuyên truyền, tài liệu giảng dạy, tin, bài, phóng sự, chuyên đề trên các phương tiện thông tin truyền thông, báo chí.
Nhiều quy định về ngăn ngừa, trừng trị các hành vi liên quan đến tra tấn trong Công ước đã được nội luật hóa vào: Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017), Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021), Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự năm 2015, Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam năm 2015, Luật Thi hành án hình sự năm 2019, Luật Xử lý vi phạm hành chính (sửa đổi, bổ sung năm 2020)... và các văn bản hướng dẫn có liên quan đến việc khám, chữa bệnh trong các cơ sở giam giữ; trợ giúp pháp lý, bồi thường thiệt hại; quy tắc đạo đức nghề nghiệp; xử lý kỷ luật cán bộ, chiến sỹ, công chức, viên chức; cải cách tư pháp; cải cách hành chính, đơn giản thủ tục hành chính...
Bên cạnh đó, Việt Nam triển khai thực hiện dân chủ ở cơ sở, đặc biệt là thực hiện dân chủ trong cơ sở giam giữ phạm nhân, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng thuộc Bộ Công an; thực hiện dân chủ trong thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, tiếp công dân và phòng, chống tham nhũng; quy định cụ thể những thông tin được công khai, hình thức công khai; những việc nhân dân tham gia ý kiến, hình thức tham gia ý kiến, hình thức giám sát, góp phần ngăn ngừa, hạn chế tiêu cực, quan liêu, sách nhiễu, bảo đảm tốt hơn Quyền con Người, quyền của người dân, trong đó có quyền không bị tra tấn với phương châm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng."
Một trong những thay đổi tích cực của Việt Nam trong việc ngăn ngừa các hành vi tra tấn đó là triển khai lắp đặt, khai thác, sử dụng ghi âm, ghi hình trong quá trình hỏi cung bị can nói riêng và trong quá trình tố tụng hình sự nói chung, qua đó, góp phần ngăn ngừa các hành vi tra tấn. Đến nay, Việt Nam hoàn thành lắp đặt thiết bị ghi âm, ghi hình cố định tại 204 phòng hỏi cung trên toàn quốc, thiết lập 25 phòng giám sát và lưu trữ dữ liệu tại 25 trại tạm giam, nhà tạm giữ; đã trang bị hàng nghìn bộ thiết bị ghi âm, ghi hình và tủ bảo quản CD/CVC cho Công an các đơn vị, địa phương.
Mô hình phòng điều tra thân thiện để giải quyết các vụ việc liên quan đến người dưới 18 tuổi và xâm hại người dưới 18 tuổi đã được xây dựng, với thiết kế, trang trí tương tự phòng làm việc, tạo tâm lý thoải mái, gần gũi, giúp nạn nhân bớt mặc cảm, lo sợ.
Điều tra viên được tập huấn kỹ năng điều tra thân thiện, có kiến thức khoa học giáo dục đối với trẻ em, thời gian lấy lời khai không quá 2 tiếng/lần và 1 ngày không quá 2 lần theo quy định, có sự tham gia của người giám hộ trong quá trình lấy lời khai.
Đến nay, Việt Nam đã thiết lập 33 phòng điều tra thân thiện tại Cục Cảnh sát hình sự, Học viện Cảnh sát nhân dân và Công an 30 địa phương...
Công tác điều tra, truy tố, xét xử các hành vi liên quan đến tra tấn được Cơ quan điều tra Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Tòa án Nhân dân các cấp có thẩm quyền xem xét xử lý nghiêm minh, công khai, theo đúng quy định của pháp luật.
Với cam kết trở thành quốc gia thành viên có trách nhiệm của Liên hợp quốc nói chung và Công ước chống tra tấn nói riêng, vì mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, việc tham gia và tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả Công ước chống tra tấn sẽ góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật trong nước liên quan đến bảo vệ quyền con người.
.svg){kind=icon}
