Hiện nay, Việt Nam có tổ hợp năng lượng tái tạo lớn nhất Đông Nam Á. Tổ hợp năng lượng tái tạo này đặt ở Ninh Thuận gồm trang trại điện gió và điện mặt trời có tổng diện tích 900ha, sản lượng điện đạt được gần 1 tỉ kWh mỗi năm.

Cuối năm ngoái, Hội nghị AMEM 38 có chủ đề hợp tác năng lượng là: “Chuyển dịch năng lượng hướng đến phát triển bền vững trong khu vực ASEAN”. Đây cũng là một trong những định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam.

Về vấn đề chuyển dịch năng lượng hướng đến phát triển bền vững Việt Nam đã có những bước đi chủ động, tích cực, qua đó có những đóng góp vào nội dung hợp tác trong khu vực ASEAN. Trang energyvoice.com dẫn kết quả nghiên cứu mới nhất của IHS Markit (Anh) cho thấy Australia, Nhật Bản và Việt Nam đang dẫn đầu trong lĩnh vực chuyển đổi sang năng lượng tái tạo ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

{keywords}
Việt Nam ưu tiên phát triển năng lượng bền vững và bảo vệ môi trường. Ảnh minh họa

Mặc dù đã có bước phát triển mạnh mẽ, tương đối đồng bộ trong tất cả các lĩnh vực và phân ngành năng lượng, bám sát định hướng phát triển năng lượng của Đảng và Nhà nước, tuy nhiên, theo các chuyên gia, năng lượng Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, mục tiêu đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia đối mặt với nhiều thách thức, vì vậy việc chuyển dịch cơ cấu năng lượng là cần thiết. Chuyển dịch năng lượng là sự thay đổi chính sách, cơ cấu, công nghệ ngành năng lượng từ sản xuất, tiêu thụ các nguồn nhiên liệu hóa thạch truyền thống như than, dầu, khí tự nhiên sang các nguồn năng lượng tái tạo bền vững như gió, mặt trời, sinh khối...

Theo báo cáo của Bộ Công thương, tổng cung cấp năng lượng sơ cấp trong nước liên tục tăng trưởng, bình quân đạt 4,64%/năm, tương đương 71,903 triệu TOE (tấn dầu quy đổi), cơ bản đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Cơ cấu nguồn cung năng lượng sơ cấp đã thay đổi theo hướng tích cực, năng lượng sinh khối phi thương mại đã giảm nhanh, thủy điện tăng... Tổng công suất các nguồn điện tăng, tổng sản lượng điện sản xuất và nhập khẩu tăng.

Tuy nhiên, hiện nay, do sự phát triển kinh tế xã hội, các nguồn cung năng lượng trong nước không đủ đáp ứng yêu cầu dẫn đến phải nhập khẩu năng lượng ngày càng lớn; một số chỉ tiêu đảm bảo an ninh năng lượng đang biến động theo chiều hướng bất lợi. Công tác quản lý, khai thác nguồn tài nguyên năng lượng còn một số hạn chế. Hiệu quả khai thác, sử dụng năng lượng còn thấp, vì vậy cần đẩy mạnh việc đa dạng hóa nguồn năng lượng.

Thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt các cơ chế khuyến khích đối với các dự án năng lượng tái tạo gồm: Thủy điện nhỏ (công suất từ 30MW trở xuống), điện gió, điện mặt trời và chất thải rắn... Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng đang hoàn thiện để ban hành Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia; Quy hoạch điện VIII nhằm chuyển đổi cơ cấu ngành năng lượng, đa dạng hóa nguồn năng lượng theo hướng phát triển bền vững, đặt ra các mục tiêu phù hợp về tỉ trọng các nguồn năng lượng bao gồm năng lượng tái tạo theo từng giai đoạn… Đặc biệt, với Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về “Định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã đề ra những mục tiêu quan trọng để bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển nền kinh tế nhanh và bền vững, tăng cường khả năng tiếp cận năng lượng với dịch vụ và giá cả hợp lý…

Không chỉ Việt Nam, mà các nước trong khu vực cũng đang hướng đến mục tiêu chuyển dịch năng lượng và phát triển bền vững. Vì vậy, hồi năm ngoái, tại Hội nghị Bộ trưởng Năng lượng ASEAN lần thứ 38, các Bộ trưởng, trưởng đoàn năng lượng ASEAN đã thảo luận triển khai Chương trình hợp tác năng lượng ASEAN (APAEC) giai đoạn 2 với chủ đề: “Thúc đẩy chuyển dịch năng lượng và tăng cường khả năng phục hồi thông qua đổi mới và hợp tác hơn”.

Các nước đã thống nhất đưa mục tiêu tỉ lệ năng lượng tái tạo đạt 23% và giảm cường độ năng lượng xuống 32% vào năm 2025. Các nước thành viên tiếp tục xây dựng lộ trình phát triển năng lượng tái tạo và giảm cường độ năng lượng tại khu vực vào năm 2030 thông qua triển khai các chương trình, kế hoạch nhằm đạt được mục tiêu đề ra.

Phan Thân