Hai năm trước, thông tin về việc một nạn nhân ở Hà Tĩnh bị buôn bán người bất ngờ trở về khiến cho những người dân địa phương không khỏi bất ngờ. Nạn nhân là một người phụ nữ không bình thường, bị bệnh tâm thần phân liệt, nhưng 2 năm trước, chị vẫn không thoát khỏi sự rình rập của những kẻ buôn người.
Nghe theo lời dụ dỗ của người lạ, chị bị lừa bán sang Trung Quốc, ép làm vợ của một người đàn ông xa lạ. May mắn, trong một lần nhà chồng chủ quan, chị đã trốn về được Việt Nam. Khi trở về địa phương, người phụ nữ gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống khi bị bệnh tật và lại đang làm mẹ đơn thân.
Để hỗ trợ nạn nhân ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng, từ Dự án “Truyền thông phòng, chống mua bán người và nô lệ thời hiện đại” do Tổ chức Di cư quốc tế IOM tại Việt Nam tài trợ, tháng 2/2023 Trung tâm Phụ nữ và phát triển (Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam) đã trao tặng cho chị gói an sinh trị giá 23.450.000 đồng, bao gồm hỗ trợ xây dựng 1 nhà vệ sinh, hỗ trợ mô hình sinh kế gà giống, mua sắm các đồ dùng, thiết bị sinh hoạt trong gia đình...
Chị là một trong số những nạn nhân của nạn mua bán người được trở về và được hỗ trợ sinh kế ổn định cuộc sống.
Được biết, từ đầu năm 2022 đến nay, tình hình tội phạm mua bán người có xu hướng gia tăng. Năm 2022, số vụ mua bán người được phát hiện, điều tra tăng 17% so với năm 2021. Trong đó, tình hình mua bán người trong nội địa và nạn nhân của tình trạng mua bán người là nam giới có xu hướng tăng mạnh.
6 tháng đầu năm 2023, các cơ quan chức năng đã tổ chức tiếp nhận, xác minh 114 người; xác định 82 người là nạn nhân bị mua bán; hỗ trợ cho 65 nạn nhân, tăng 16 nạn nhân được tiếp nhận, xác minh, giải cứu, hỗ trợ so với cùng kỳ năm 2022.
Qua công tác phát hiện và xử lý các vụ mua bán người cho thấy, đây là loại tội phạm xảy ra ở hầu hết địa phương với thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt. Chúng có sự câu kết giữa các đối tượng trong nước và ngước ngoài do đối tượng chuyên nghiệp có tiền án tiền sự về tội mua bán người hay đã từng là nạn nhân của tội phạm mua bán người.
Phương thức của tội phạm mua bán người chuyển từ truyền thống sang hiện đại, lợi dụng không gian mạng để tiếp cận nạn nhân dẫn đến quá trình điều tra, triệt phá của cơ quan công an gặp nhiều khó khăn.
Sau đại dịch Covid-19, phương thức thủ đoạn của các đối tượng phạm tội ngày càng tinh vi, lợi dụng các trang mạng xã hội để đăng tải các thông tin quảng cáo tìm người làm việc, việc nhẹ lương cao. Thực tế, các đối tượng đã dụ dỗ, lừa bán nạn nhân vào các sòng bạc ở nước ngoài, cơ sở kinh doanh có điều kiện như quán karaoke, massage.
Trong năm 2023, Tổ chức Di cư quốc tế IOM tại Việt Nam đã tích cực hỗ trợ, giúp Việt Nam đẩy mạnh công tác truyền thông phòng chống mua bán người. Trong đó, các địa phương được hỗ trợ nhiều nhất là Nghệ An, Quảng Bình và Hải Phòng.
Các hoạt động hỗ trợ chủ yếu tập trung vào trao đổi thông tin về thực trạng tình hình di cư trên địa bàn; chú trọng vào nhóm dân số dễ trở thành mục tiêu của tội phạm mua bán người là học sinh phổ thông trung học và trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên và nhóm cha mẹ học sinh; các hình thức truyền thông hiệu quả…
Mặc dù vậy, trước thực trạng nạn nhân mua bán người đang có xu hướng ngày càng gia tăng, cùng với số lượng người được giải cứu, hoặc tự giải thoát trở về ngày càng nhiều đã đặt ra không ít khó khăn trong công tác hỗ trợ, giúp đỡ họ tái hòa nhập cộng đồng.
Tại địa phương có tệ nạn này nhức nhối như tỉnh Nghệ An, thực tế đã ghi nhận, có không ít người từ nạn nhân của tệ nạn này vì lợi nhuận đã trở thành tội phạm. Sau khi bị bán sang các nước láng giềng như Lào, Trung Quốc, họ đã quay trở về Việt Nam, móc nối với nhiều đối tượng khác, hình thành các đường dây khép kín, có sự cấu kết chặt chẽ từ địa bàn nội địa, khu vực biên giới và ở nước ngoài; núp bóng dưới nhiều vỏ bọc, bằng nhiều chiêu thức khác nhau để lừa bán người quen, thậm chí người thân ra nước ngoài.
Theo số liệu của Công an Nghệ An, trong thời gian 3 năm (2020 - 2022), lực lượng chức năng Nghệ An đã đấu tranh, phát hiện, bắt giữ 31 vụ, 36 đối tượng phạm tội mua bán người, mua bán trẻ em. Các lực lượng chức năng cũng đã tiến hành tổ chức tiếp nhận, xác minh 307 nạn nhân của việc mua bán người.
Trong 3 năm, các đơn vị, địa phương trên toàn tỉnh đã phối hợp, tổ chức gần 3.500 cuộc họp khối, xóm, thôn, bản, làng có lồng ghép nội dung tuyên truyền phòng chống tội phạm mua bán người. Tổ chức cho trên 13.000 lượt người cam kết, không vi phạm pháp luật, tham gia các tệ nạn xã hội, tích cực tố giác tội phạm mua bán người... Toàn tỉnh đã xây dựng và duy trì hoạt động hiệu quả gần 10.000 tổ tự quản về an ninh trật tự; 21 mô hình, điển hình tiên tiến về quần chúng tham gia bảo vệ an ninh trật tự và nhân rộng ra 320 điểm.
Hiện tại, tỉnh Nghệ An có duy nhất một cơ sở tiếp nhận và hỗ trợ nạn nhân của tệ nạn mua bán người là Trung tâm Công tác xã hội Nghệ An. Từ năm 2020 - 2022, đơn vị này chỉ tiếp nhận và hỗ trợ được 3 nạn nhân. Những người này đều là trẻ em, sau khi tiếp nhận đến nay, các cháu vẫn đang được chăm sóc và nuôi dưỡng tại Trung tâm. Số nạn nhân còn lại sau khi được giải cứu trở về chủ yếu sinh sống tại gia đình và phần lớn gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp cận, vay vốn cũng như tham gia các tổ chức, đoàn thể để tái hòa nhập cộng đồng.
Việc hỗ trợ nạn nhân bị mua bán người trở về đã được quy định cụ thể tại Nghị định số 09/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Phòng, chống mua bán người. Tuy nhiên, sau nhiều năm triển khai vào thực tiễn cuộc sống, chính sách này đã bộc lộ nhiều bất cập.
Do vậy, để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống mua bán người trong tình hình mới, cùng với việc các địa phương chú trọng công tác xóa mù chữ, phổ cập giáo dục, hỗ trợ vốn, giải quyết lao động, việc làm cho người dân vùng sâu, vùng xa, nhất là phụ nữ dân tộc thiểu số để họ có khả năng tự bảo vệ, cảnh giác trước tội phạm mua bán người thì việc sớm hoàn thiện cơ sở pháp lý về phòng, chống mua bán người, sửa đổi Luật Phòng, chống mua bán người là rất cấp bách và cần thiết.
Huỳnh Tuấn Kiệt, Phùng Thu Thủy, Nguyễn Hoàng Hà
.svg){kind=icon}
