Chung tay phòng tránh tai nạn thương tích, bảo vệ an toàn cho trẻ em

Giáo dục kỹ năng sống – nền tảng để trẻ tự bảo vệ mình

Tai nạn thương tích là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và thương tật ở trẻ em. Từ đuối nước, tai nạn giao thông đến bỏng, điện giật, ngộ độc, té ngã… đều có thể xảy ra bất cứ lúc nào nếu thiếu sự quan tâm, hướng dẫn và kỹ năng phòng tránh. Bảo vệ an toàn cho trẻ không đơn thuần là trách nhiệm của riêng ai, mà cần sự chung tay của gia đình, nhà trường và toàn xã hội.

Tại nhiều trường học trên địa bàn Hà Nội, các hoạt động tuyên truyền, giáo dục kỹ năng sống đã được lồng ghép khéo léo trong các tiết học và sinh hoạt tập thể.

Mỗi sáng thứ Hai đầu tuần, học sinh được lắng nghe chia sẻ về văn hóa ứng xử, kỹ năng giao tiếp, phòng chống bạo lực học đường và tai nạn thương tích. Bên cạnh đó, các trường còn mời chuyên gia đến nói chuyện chuyên đề về kỹ năng tự vệ, phòng cháy chữa cháy, an toàn giao thông, đuối nước, nhận biết nguy cơ lừa đảo trên không gian mạng... Mỗi buổi sinh hoạt là một “bài học cuộc sống” giúp học sinh chủ động hơn trong việc bảo vệ bản thân và bạn bè xung quanh.

Theo hiệu trưởng một trường THCS tại Hà Nội, việc đưa giáo dục kỹ năng sống, phòng chống tai nạn thương tích vào chương trình học chính khóa là điều cần thiết. “Trẻ em đang phải đối mặt với quá nhiều nguy cơ từ môi trường sống. Khi có kiến thức và kỹ năng, các em sẽ biết cách phản ứng trước tình huống nguy hiểm, tránh rủi ro và giúp đỡ người khác một cách an toàn”, vị này chia sẻ.

Gia đình - nhà trường - xã hội là điểm tựa của trẻ

Không ít vụ tai nạn thương tích xảy ra ngay tại nhà, nơi tưởng chừng an toàn nhất. Từ bình nước sôi, ổ điện, cầu thang, hồ nước đến vật sắc nhọn, tất cả đều tiềm ẩn nguy cơ nếu người lớn thiếu cảnh giác. Trẻ em cần được người lớn dạy cách nhận biết và tránh xa mối nguy.

Gia đình là “trường học đầu đời”, nơi hình thành những thói quen an toàn cho trẻ. Cha mẹ nên dành thời gian quan sát, trò chuyện, hướng dẫn con xử lý tình huống, dạy con cách gọi trợ giúp khi gặp sự cố. Đặc biệt, thay vì quát mắng, cấm đoán, hãy tạo môi trường giao tiếp cởi mở để trẻ tin tưởng chia sẻ.

Chị Đinh Thị Quỳnh (Phường Kiến Hưng, Hà Nội) chia sẻ, trước đây, chị từng chủ quan, nghĩ rằng con biết bơi thì sẽ an toàn dưới nước. Nhưng sau một lần chứng kiến vụ tai nạn ở hồ bơi, chị mới thấy cần dạy con thêm kỹ năng xử lý tình huống khi bị chuột rút, khi có người gặp nạn hoặc khi nước sâu bất ngờ. Những trải nghiệm thực tế như vậy giúp phụ huynh nhận ra vai trò quan trọng của giáo dục an toàn cho con trẻ.

Cùng với gia đình, nhà trường đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao nhận thức, hình thành kỹ năng phòng tránh tai nạn thương tích cho học sinh. Nhiều trường đã xây dựng phòng tham vấn tâm lý học đường với đội ngũ giáo viên được đào tạo chuyên môn, phối hợp cùng chuyên gia để tư vấn, hướng dẫn kỹ năng tự bảo vệ.

Bên cạnh đó, ngành giáo dục còn đẩy mạnh phối hợp với công an, đoàn thanh niên, hội phụ nữ trong việc tổ chức các buổi ngoại khóa, diễn tập thoát hiểm, thực hành cứu hộ, cứu nạn. Hoạt động thực tế giúp các em ghi nhớ lâu hơn, biến kiến thức thành phản xạ.

Theo PGS.TS Hồ Thị Kim Thanh, Giám đốc Trung tâm Y học gia đình và Chăm sóc sức khỏe cộng đồng (Đại học Y Hà Nội), giáo dục sức khỏe, giới tính và kỹ năng sống cần được xem là một phần chính thức trong chương trình học chứ không phải hoạt động phụ trợ. “Trẻ em Việt Nam đang lớn lên trong một môi trường nhiều nguy cơ. Khi được trang bị kiến thức và kỹ năng phù hợp độ tuổi, các em sẽ biết cách chăm sóc bản thân, ứng xử an toàn và hình thành lối sống tích cực”, bà Thanh nhấn mạnh.

Lan tỏa ý thức phòng ngừa từ trường học ra cộng đồng

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, mỗi năm Việt Nam có hàng nghìn trẻ em bị thương tích, trong đó tỷ lệ đuối nước và tai nạn giao thông chiếm cao nhất. Mỗi sự cố là một lời cảnh báo, thôi thúc các cấp, ngành và cộng đồng hành động quyết liệt hơn.

Các địa phương đang triển khai mô hình “Ngôi nhà an toàn”, “Trường học an toàn”, “Cộng đồng an toàn”, với mục tiêu giảm tối đa thương tích trẻ em. Mỗi ngôi trường, mỗi khu dân cư trở thành “pháo đài” bảo vệ trẻ nhỏ thông qua việc lắp đặt biển cảnh báo, rào chắn, tổ chức lớp học kỹ năng định kỳ.

Song song đó, truyền thông, báo chí và mạng xã hội cần phát huy vai trò lan tỏa thông tin tích cực, chia sẻ kiến thức an toàn, câu chuyện cảnh báo và gương người tốt việc tốt trong công tác bảo vệ trẻ em. Mỗi bài viết, mỗi video, mỗi chiến dịch truyền thông sẽ góp phần hình thành nhận thức đúng đắn trong toàn xã hội.

Phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ em là nhiệm vụ lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì và phối hợp chặt chẽ. Khi gia đình, nhà trường và xã hội cùng chung sức, trẻ em sẽ được sống, học tập và trưởng thành trong một môi trường an toàn, hạnh phúc.