Điện Biên định hướng ưu tiên trong xây dựng nông thôn mới nâng cao

Nghị quyết Đại hội lần thứ XV Đảng bộ tỉnh Điện Biên đã đề ra mục tiêu tổng quát: phấn đấu đến năm 2030, đưa Điện Biên trở thành tỉnh phát triển theo hướng kinh tế xanh, thông minh, bền vững; là một trong những trung tâm du lịch của vùng và trở thành tỉnh phát triển khá trong khu vực. Trong đó, xây dựng nông thôn mới nâng cao và tái cơ cấu nông nghiệp được coi là nền tảng quan trọng, gắn chặt với phát triển kinh tế – xã hội, giảm nghèo bền vững và củng cố sinh kế nông thôn.

Nhìn lại giai đoạn 2021 – 2025, Điện Biên đạt được những bước tiến đáng kể. Tốc độ tăng trưởng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản ước đạt 4,1%/năm, đóng góp hơn 13% GRDP toàn tỉnh. Các vùng sản xuất hàng hóa tập trung hình thành, tạo “thương hiệu vùng miền” cho nông sản địa phương: gạo Điện Biên, cà phê Mường Ảng, chè Tủa Chùa, mắc ca Tuần Giáo…

Cùng với đó, Chương trình OCOP đã chứng nhận 138 sản phẩm từ 3 sao trở lên, trong đó 5 sản phẩm đạt 4 sao, góp phần nâng cao giá trị gia tăng, cải thiện bao bì, truy xuất nguồn gốc và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Diện mạo nông thôn của tỉnh thay đổi rõ rệt. Trước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp (1/7/2025), toàn tỉnh Điện Biên có 2 đơn vị cấp huyện đủ điều kiện công nhận hoàn thành nhiệm vụ nông thôn mới, 2 xã đạt chuẩn kiểu mẫu, 5 xã đạt chuẩn nâng cao, 26/115 xã đạt chuẩn cơ bản (22,6%), 267 thôn, bản đạt chuẩn nông thôn mới hoặc kiểu mẫu.

Hạ tầng nông thôn được cải thiện với 100% xã có đường ô tô đến trung tâm, hơn 760 km đường giao thông nông thôn được làm mới, nâng cấp; hầu hết xã có công trình thủy lợi, 93 – 95% hộ dân sử dụng điện lưới quốc gia. Trường học, trạm y tế, nhà văn hóa và chợ nông thôn được đầu tư nâng cấp, nâng cao chất lượng dịch vụ và đời sống người dân.

Thu nhập bình quân khu vực nông thôn năm 2024 ước đạt 19,5 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ lao động qua đào tạo trên 62%.

Điện Biên xác định tái cơ cấu nông nghiệp phải gắn chặt với xây dựng nông thôn mới nâng cao, hướng tới mô hình “kinh tế nông nghiệp xanh, tuần hoàn, gắn chuỗi giá trị”. Trọng tâm là phát triển vùng sản xuất hàng hóa tập trung theo lợi thế địa sinh thái: lúa đặc sản gắn cánh đồng Mường Thanh, cà phê Mường Ảng, mắc ca vùng cao Tuần Giáo, chè chất lượng cao Tủa Chùa, cây ăn quả đặc sản. Hình thức sản xuất kết hợp chăn nuôi gia súc, gia cầm theo hướng an toàn sinh học, nông nghiệp hữu cơ và thông minh, tạo ra sản phẩm có giá trị kinh tế cao và an toàn.

Chương trình OCOP giai đoạn 2026 – 2030 được xem là “bệ phóng” cho tái cơ cấu nông nghiệp. Tỉnh phấn đấu đạt từ 200 sản phẩm trở lên, tập trung vào lương thực, thực phẩm đặc sản, đồ uống, thảo dược, hàng thủ công mỹ nghệ gắn với bản sắc văn hóa dân tộc. Nông dân sẽ tham gia sâu hơn vào khâu chế biến, thiết kế, bao bì, xây dựng thương hiệu, tăng giá trị giữ lại ở nông thôn.

Chuyển đổi số là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả sản xuất và thương mại nông thôn. Điện Biên đang xây dựng cơ sở dữ liệu vùng trồng, truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, kết nối sàn thương mại điện tử, hỗ trợ hộ sản xuất, hợp tác xã đưa sản phẩm lên môi trường số. Việc này giúp nông dân tiếp cận thị trường rộng lớn, từ tỉnh đến quốc gia, đồng thời mở ra cơ hội xuất khẩu.

Tỉnh cũng xác định ba hướng ưu tiên trong xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Thứ nhất, phát triển sản xuất nông nghiệp gắn chuỗi giá trị, chuyển từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp”, coi nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp nông thôn là chủ thể. Các mô hình liên kết “4 nhà”, mô hình làng nghề OCOP – du lịch cộng đồng, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn được nhân rộng.

Thứ hai, hoàn thiện hạ tầng nông thôn theo hướng sáng – xanh – sạch – đẹp, thích ứng biến đổi khí hậu, bao gồm giao thông, điện, nước, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa và các tiêu chí về hạ tầng số, phủ sóng 4G/5G, dịch vụ công trực tuyến.

Thứ ba, phát huy vai trò chủ thể của người dân và cộng đồng trong mọi khâu, từ quy hoạch, lựa chọn công trình, giám sát thi công đến quản lý, duy tu, bảo dưỡng, đóng góp ngày công, hiến đất, vật liệu, đồng thời thụ hưởng trực tiếp kết quả.

Để hoàn thiện các mục tiêu, tỉnh Điện Biên tiếp tục lồng ghép ba Chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số) theo hướng tập trung, trọng tâm, ưu tiên xã khó khăn và vùng biên giới. Bộ tiêu chí nông thôn mới nâng cao được cụ thể hóa, nhấn mạnh chất lượng hạ tầng, dịch vụ, môi trường và thu nhập, tránh chạy theo số lượng xã đạt chuẩn nhưng thiếu bền vững.