Nếu như ngày 9/7/1960 là dấu son lịch sử đánh dấu sự ra đời của ngành Du lịch Việt Nam, giai đoạn 1975-1990 du lịch Việt Nam đi lên từ chiến tranh bước vào thời kỳ bắt đầu mở cửa, thì từ những năm 1990 cho đến nay là thời kỳ chuyển mình phát triển mạnh mẽ.

Khởi đầu với Chỉ thị 46-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng khoá VII tháng 10 năm 1994 đã khẳng định “Phát triển du lịch là một hướng chiến lược quan trọng trong đường lối phát triển kinh tế - xã hội nhằm góp phần thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nuớc”.

 Ngày 11/11/1998, Bộ Chính trị ra Thông báo kết luận số 179-TB/TW, định hướng phát triển trong giai đoạn mới, tạo bước ngoặt quan trọng cho ngành Du lịch. Trên cơ sở đó, Ban Chỉ đạo Nhà nước về Du lịch lần đầu tiên được thành lập. Pháp lệnh Du lịch và sau này, là Luật Du lịch được thông qua. Chương trình hỗ trợ đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng du lịch và Chương trình hành động quốc gia về Du lịch được phê duyệt, triển khai trên toàn quốc. Du lịch Việt Nam đã chặn được đà giảm sút, khôi phục và duy trì tốc độ tăng trưởng cao, từng bước hội nhập du lịch khu vực và thế giới, góp phần tích cực vào công cuộc đổi mới đất nước, tạo tiền đề lý luận và thực tiễn để khẳng định vai trò của ngành Du lịch trong văn kiện Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc các khóa IX, X và XI.

Đặc biệt, ngày 16/01/2017, lần đầu tiên Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TW, xác định rõ “Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn là định hướng chiến lược quan trọng để phát triển đất nước, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển của các ngành, lĩnh vực khác”. Đồng thời, Nghị quyết số 08-NQ/TW quán triệt rõ quan điểm “Phát triển du lịch là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, của toàn xã hội, có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của các cấp ủy đảng; phát huy mạnh mẽ vai trò động lực của doanh nghiệp và cộng đồng dân cư, sự quản lý thống nhất của Nhà nước; tập trung nguồn lực quốc gia cho phát triển du lịch”.

Xe bus hai tầng tại thành phố Hồ Chí Minh

Từ khi Việt Nam mở cửa nền kinh tế, ngành du lịch đã có những bước phát triển rất nhanh chóng cả về lượng khách và nguồn thu từ du lịch. Du lịch đóng góp ngày càng lớn vào kinh tế xã hội của đất nước. Duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh trong nhiều năm. Về khách du lịch quốc tế, năm 1990 mới chỉ có 250 nghìn lượt khách quốc tế đến Việt Nam thì chỉ 5 năm sau đã tăng hơn 4 lần, đạt trên 1,3 triệu lượt; đạt mốc 5 triệu lượt vào năm 2010 và hơn 18 triệu lượt vào năm 2019 – tăng 72 lần so với năm 1990. Tốc độ tăng trưởng hàng năm thường đạt mức 2 con số, đặc biệt là giai đoạn 2015-2019 đạt 22,7% mỗi năm - được Tổ chức Du lịch thế giới xếp vào hàng cao nhất trên thế giới. Đến nay, Việt Nam đã trở thành một điểm đến hấp dẫn trong con mắt cộng đồng quốc tế, được các tổ chức, báo chí quốc tế uy tín tôn vinh bằng những giải thưởng danh giá tầm khu vực và thế giới.

Khách du lịch nội địa tăng 85 lần từ 1 triệu lượt vào năm 1990 lên 85 triệu lượt vào năm 2019. Cùng với sự phát triển của đất nước trong thời kỳ mở cửa, hội nhập quốc tế, đời sống người dân Việt Nam ngày càng được cải thiện, nhu cầu và khả năng đi du lịch ngày càng cao, góp phần nâng cao đời sống tinh thần và thúc đẩy hoạt động kinh tế trong nước. Cùng với lượng khách du lịch quốc tế và nội địa ngày càng nhiều, du lịch mang lại nguồn thu ngày một lớn cho nền kinh tế.

Năm 1990, tổng thu từ du lịch mới đạt 1.340 tỷ đồng thì đến năm 2019, con số đó là 755.000 tỷ đồng (tương đương 32,8 tỷ USD), trong đó tổng thu từ khách du lịch quốc tế đạt 421.000 tỷ đồng (18,3 tỷ USD), tổng thu từ khách du lịch nội địa đạt 334.000 tỷ đồng (14,5 tỷ USD). Tỷ lệ đóng góp trực tiếp của du lịch vào GDP cũng ngày càng tăng. Năm 2015 đạt 6,3%; năm 2016: 6,9%; năm 2017: 7,9%; năm 2018: 8,3% và năm 2019: 9,2%. Du lịch đang từng bước hướng tới trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn theo mục tiêu Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 16/01/2017 của Bộ Chính trị.

Giai đoạn 2015-2019, du lịch Việt Nam chứng kiến sự phát triển sôi động của thị trường với sự ra đời hàng loạt khách sạn, khu nghỉ dưỡng cao cấp, hiện đại nhờ sự tham gia của nhiều tập đoàn lớn, các nhà đầu tư chiến lược như Sun Group, Vingroup, FLC, BIM, BRG…Tính đến hết năm 2019, có 484 cơ sở lưu trú du lịch được xếp hạng từ 4-5 sao trên toàn quốc với hơn 100.000 buồng. Ở một số điểm du lịch như Đà Nẵng, Hội An, Nha Trang, Phú Quốc,... đã xuất hiện những khu nghỉ dưỡng sang trọng đẳng cấp hàng đầu thế giới, là điểm đến của những người nổi tiếng có nhu cầu trải nghiệm sản phẩm độc đáo, chất lượng cao. Cùng với đó là xu hướng hình thành các tổ hợp/quần thể nghỉ dưỡng, giải trí quy mô lớn cung cấp hoàn chỉnh các dịch vụ cho khách từ ăn, nghỉ, vui chơi giải trí, tham quan... nhằm kéo dài thời gian lưu trú và chi tiêu của khách. Nhiều khách sạn, khu nghỉ dưỡng cao cấp của Việt Nam đã vinh dự được nhận những giải thưởng danh giá trên thế giới như World Travel Awards, World Luxury Hotel Awards…, được nhiều du khách lựa chọn thông qua các website tư vấn du lịch quốc tế

Vị thế du lịch Việt Nam trên thế giới được khẳng định với nỗ lực mở rộng hợp tác quốc tế, đến nay du lịch Việt Nam đã ký kết trên 100 điều ước, thỏa thuận  hợp tác quốc tế về du lịch với các nước, tạo điều kiện và cơ sở pháp lý tăng cường hợp tác với các đối tác quốc tế. Ngành du lịch Việt Nam tích cực tham gia vào công tác phục vụ các sự kiện quốc tế lớn tại Việt Nam, tiêu biểu như Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC 2006 và 2017), Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới (IPU-132) năm 2015, Hội nghị Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN 2018, Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều năm 2019... góp phần khẳng định vị thế, khả năng của Việt Nam trong việc đăng cai tổ chức các sự kiện lớn của thế giới và thể hiện là một đối tác, điểm đến thân thiện, tin cậy và hòa bình.

Với những nỗ lực không ngừng nâng cao chất lượng, Du lịch Việt Nam vinh dự nhận hàng loạt giải thưởng danh giá từ các tổ chức quốc tế uy tín trên toàn cầu, tiếp tục khẳng định thương hiệu du lịch Việt Nam trong khu vực và trên thế giới. Nổi bật nhất là các giải thưởng do World Travel Awards trao tặng, được ví như giải thưởng Oscar của ngành du lịch. Cụ thể:

Năm 2019 đạt các giải thưởng: (1) Việt Nam - Điểm đến di sản hàng đầu thế giới; (2) Việt Nam - Điểm đến Golf hàng đầu thế giới và châu Á; (3). Việt Nam - Điểm đến hàng đầu châu Á; (4) Việt Nam - Điểm đến văn hóa hàng đầu châu Á; (5) Việt Nam - Điểm đến ẩm thực hàng đầu châu Á.

Năm 2020  Ngành du lịch cũng đạt được nhiều giải thưởng quan trọng: (1) Điểm đến Di sản hàng đầu châu Á; (2) Điểm đến Văn hóa hàng đầu châu Á; (3) Điểm đến Ẩm thực hàng đầu châu Á; (4) Khu nghỉ dưỡng sang trọng hàng đầu châu Á (khu nghỉ dưỡng InterContinental Danang Sun Peninsula); (5) Khu nghỉ dưỡng Xanh hàng đầu châu Á (khu nghỉ dưỡng InterContinental Danang Sun Peninsula);…

Vừa qua, giải thưởng “Oscar của du lịch thế giới” World Travel Awards vừa công bố danh sách đề cử giải thưởng khu vực Châu Á năm 2022, trong đó Việt Nam được đề cử ở 61 hạng mục giải thưởng hàng đầu Châu Á. Đáng chú ý, là các hạng mục giải thưởng danh giá như: Điểm đến hàng đầu châu Á, Điểm đến du lịch biển hàng đầu châu Á, Điểm đến văn hóa hàng đầu châu Á, Điểm đến di sản hàng đầu châu Á, Điểm đến thiên nhiên hàng đầu châu Á; Điểm đến du lịch trẻ hàng đầu châu Á. Tổng cục Du lịch Việt Nam được đề cử ở hạng mục Cơ quan quản lý du lịch hàng đầu châu Á. Cùng với đó, các địa phương, khu, điểm du lịch nổi tiếng của Việt Nam cũng nằm trong danh sách đề cử của giải thưởng năm nay như: Hà Nội, Hội An, Huế, Đà Nẵng, Vịnh Hạ Long, Vườn quốc gia Cúc Phương... Rất nhiều thương hiệu nổi tiếng của Việt Nam trong các lĩnh vực khách sạn, khu nghỉ dưỡng, hãng hàng không, sân bay, cảng biển… cũng vinh dự được đề cử cho các hạng mục giải thưởng của WTA 2022.

Tuyết Nhung, Trần Sâm, Lan Anh