Hội thảo quốc tế về Biển Đông lần thứ 16: Định hướng tư duy, phát huy chuẩn mực

Hội thảo có sự tham dự của PGS. TS. Lê Hải Bình, Uỷ viên dự khuyết Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt và gần 300 đại biểu tham dự trực tiếp và hơn 250 đại biểu đăng ký tham dự trực tuyến.

Đồng thời, Hội thảo lần này quy tụ gần 50 diễn giả là các chuyên gia uy tín từ 23 quốc gia và các tổ chức quốc tế; gần 100 đại biểu từ các cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam, 22 Đại sứ trong đó nhiều Đại sứ trực tiếp tham gia điều phối các phiên hội thảo. Nhiều phóng viên đến từ các hãng thông tấn, truyền hình trong và ngoài nước đã tham dự trực tiếp đưa tin về Hội thảo.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Quyền Giám đốc Học viện Ngoại giao, Đại sứ, Tiến sĩ Phạm Lan Dung đã chia sẻ lý do lựa chọn địa điểm tổ chức Hội thảo năm nay tại thành phố Hạ Long xinh đẹp, cũng là Di sản thiên nhiên Thế giới của UNESCO, là minh chứng cho sự vĩ đại và bền bỉ của thiên nhiên. Giống như huyền thoại về Hạ Long, Ban tổ chức mong muốn truyền tải thông điệp về sứ mệnh bảo vệ điều quý giá, đó là hoà bình, ổn định và thịnh vượng chung ở Biển Đông, cũng như thể hiện quyết tâm tìm ra những giải pháp bền vững cho khu vực.

Đại sứ, Tiến sĩ Phạm Lan Dung cho biết sau nhiều năm thảo luận, Biển Đông vẫn là điểm nóng, với các vấn đề tranh chấp lãnh thổ và khác biệt về yêu sách biển, cùng với tình hình quân sự hoá tại khu vực. Tuy nhiên, bà cho rằng giống như những hòn đảo đứng vững trước sóng gió, các bên vẫn phải kiên định trong nỗ lực theo đuổi hoà bình và ngoại giao; và cũng giống như quá trình mài giũa đá, những bước tiến trong ngoại giao đòi hỏi thời gian, kiên nhẫn và sự lạc quan.

Tại Phiên khai mạc, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt đã có bài phát biểu chính, trong đó đánh giá thế giới đang đứng trước bước ngoặt lớn, quá trình chuyển dịch sang cục diện đa cực, đa trung tâm nhiều bất ngờ, khó đoán định và nếu không được kiểm soát tốt, có thể dẫn đến thảm hoạ; cho biết lòng tin đối với những thiết chế và quy tắc hiện hành đang dần giảm và khi đó các hành vi đơn phương sẽ thắng thế, bỏ qua lợi ích chính đáng của các bên và của cộng đồng quốc tế. Thứ trưởng Đỗ Hùng Việt đánh giá xu hướng này đã và đang làm thu hẹp không gian dành cho đối thoại, ngoại giao và hợp tác; đẩy chạy đua vũ trang và các biện pháp răn đe lên tuyến đầu trong chiến lược của nhiều quốc gia. Thứ trưởng cho biết cạnh tranh giữa các nước lớn ngày nay không chỉ đơn thuần nhằm tranh giành lãnh thổ, vùng biển giành giật tài nguyên, nhằm kiểm soát thương mại, công nghệ và năng lực quân sự mà quan trọng hơn cả là để chi phối quan điểm và tầm nhìn sẽ định hình hệ thống quốc tế trong tương lai. Do đó, Thứ trưởng đánh giá cao chủ đề “Định hướng tư duy, Phát huy chuẩn mực” thể hiện tính thời sự và cấp thiết hiện nay.

Trong bối cảnh đó, Thứ trưởng Đỗ Hùng Việt khẳng định việc tuân thủ các nguyên tắc và chuẩn mực được thừa nhận rộng rãi là nền tảng đảm bảo hoà bình và ổn định quốc tế; và cũng là khuôn khổ chung cho các quốc gia giải quyết tranh chấp hoà bình và hợp tác; đánh giá dịp kỷ niệm 30 năm Công ước Liên hợp quốc về luật biển năm 1982 (UNCLOS) chính thức có hiệu lực là cơ hội tái khẳng định tầm quan trọng của UNCLOS là khuôn khổ pháp lý toàn diện điều chỉnh tất cả các hoạt động trên biển và đại dương và là cơ sở cho các hành động và hợp tác trên biển ở cấp độ quốc gia, khu vực và toàn cầu; do đó, tính toàn vẹn của UNCLOS cần phải được duy trì. Thứ trưởng cũng cho biết việc Việt Nam đề cử ứng cử viên đầu tiên vào vị trí Thẩm phán ITLOS giai đoạn 2026-2035 tái khẳng định khẳng định Việt Nam sẵn sàng cống hiến vào hoạt động của ITLOS; đồng thời thể hiện cam kết mạnh mẽ, kiên định đối với UNCLOS nói riêng và tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế nói chung.

Nhân dịp này, Thứ trưởng Đỗ Hùng Việt cũng cho biết Văn kiện vì Tương lai của Liên Hợp quốc vừa được ký kết tiếp tục khẳng định quyết tâm toàn cầu trong đối phó với các thách thức của nhân loại thông qua hợp tác đa phương; nhấn mạnh ASEAN nên được tin tưởng và giao phó vai trò trung gian và kết nối, vì các nguyên tắc cởi mở, bao trùm, minh bạch và tôn trọng luật pháp quốc tế của ASEAN sẽ gắn kết tất cả các bên.

Hội thảo quốc tế về Biển Đông lần thứ 16 diễn ra trong hai ngày 23-24/10/2023 với 7 phiên về các chủ đề đa dạng: (1) Hướng tới trật tự đa cực: “Hòa bình nóng”, “Chiến tranh lạnh” hay “Cùng tồn tại Hòa bình”?; (2) Vai trò trung tâm của ASEAN trong thách thức: Tích cực chủ động hay ẩn mình chờ thời?; (3) An toàn và tự do hàng hải từ Biển Đỏ tới Biển Đông: Trách nhiệm thuộc về ai?; (4) UNCLOS sau 30 năm: Vẫn nguyên giá trị?; (5) Xem xét lại nghĩa vụ không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong giải quyết và ngăn ngừa xung đột; (6) Phương tiện tự hành trên biển: Liệu trí tuệ nhân tạo có thể tự sửa sai?; (7) Ngoại giao, Phòng thủ hay Răn đe: Lựa chọn nào cho hòa bình?.

Năm nay, bên lề Hội thảo chính, Ban Tổ chức tiếp tục tổ chức Chương trình Lãnh đạo trẻ để tìm kiếm những gương mặt trẻ, thế hệ kế cận trong nghiên cứu vấn đề Biển Đông và dành một Phiên đặc biệt Thế hệ trẻ và An ninh biển. Đáng chú ý, lần đầu tiên, Ban Tổ chức cũng tổ chức Bàn tròn ASEAN nhằm kết nối các chuyên gia hàng đầu của Đông Nam để thảo luận về các cơ hội thúc đẩy hợp tác khu vực.

Đại diện lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh đánh giá việc được lựa chọn là địa điểm tổ chức Hội thảo quan trọng này trong bối cảnh vừa trải qua cơn bão lớn nhất trong vòng 30 năm trở lại đây; là cơ hội quảng bá hình ảnh, tiềm năng của địa phương và cũng là dịp để khẳng định sự ủng hộ và cam kết của tỉnh Quảng Ninh đối với các nỗ lực thúc đẩy hợp tác quốc tế, bảo vệ chủ quyền biển đảo và phát triển kinh tế biển cũng như minh chứng cho sự hồi sinh mãnh liệt của Quảng Ninh sau những khó khăn thách thức.