Tại phiên thảo luận về báo cáo của Tòa án quốc tế về Luật biển (ITLOS), đoàn Việt Nam phát biểu nhấn mạnh ITLOS đã hoàn thành tốt vai trò cơ quan xét xử được thành lập theo UNCLOS.
Hội nghị lần thứ 33 các Quốc gia thành viên Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) diễn ra trong các ngày từ 12-16/6/2023, tại Trụ sở Liên Hợp Quốc tại New York, Hoa Kỳ.
Tại phiên thảo luận về báo cáo của Tòa án quốc tế về Luật biển (ITLOS), đoàn Việt Nam phát biểu nhấn mạnh ITLOS đã hoàn thành tốt vai trò cơ quan xét xử được thành lập theo UNCLOS, và ghi nhận những chương trình đào tạo, nâng cao năng lực của Toà cho các nước đang phát triển. Đồng thời, trong bối cảnh ngày càng có nhiều thách thức và vấn đề mới nổi trên biển, vai trò của ITLOS với tư cách người bảo vệ sự toàn vẹn và toàn diện của Công ước ngày càng trở nên quan trọng hơn.
Trên cơ sở đó, Việt Nam mong muốn Toà sẽ xem xét nghiêm túc đề nghị của Uỷ ban các quốc đảo Thái Bình Dương xin ý kiến tư vấn về vấn đề biến đổi khí hậu và luật pháp quốc tế, qua đó làm sáng tỏ nghĩa vụ của các quốc gia về bảo vệ môi trường biển, trên cơ sở cân nhắc quyền và lợi ích chính đáng của các nước đang phát triển. Đoàn Việt Nam cũng thông báo với Hội nghị ý định đệ trình quan điểm quốc gia lên ITLOS về vấn đề này.
Liên quan đến báo cáo của Uỷ ban Ranh giới ngoài thềm lục địa (CLCS), đoàn Việt Nam nhấn mạnh sự cần thiết cải thiện quá trình CLCS xem xét các đệ trình về ranh giới thềm lục địa ngoài 200 hải lý để thực thi đầy đủ và hiệu quả UNCLOS, đặc biệt trong bối cảnh cần thiết xác định “vùng ngoài quyền tài phán của quốc gia” để tiến tới thực hiện Hiệp định về Bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học vùng ngoài quyền tài phán quốc gia (BBNJ) sau khi Hiệp định được thông qua và có hiệu lực trong thời gian tới.
Trong dịp này, các quốc gia thành viên UNCLOS bầu 7 vị trí thẩm phán ITLOS nhiệm kỳ 2023-2032. 07 ứng viên trúng cử vị trí thẩm phán ITLOS bao gồm: Frida María Armas Pfirter (Argentina); Konrad Jan Marciniak (Ba Lan); Tomas Heidar (Icealand); Zha Hyoung Rhee (Hàn Quốc); Thembile Elphus Joyini (Nam Phi); Horinouchi Hidehisa (Nhật Bản); và Osman Keh Kamara (Sierra Leone).
Năm 1958, Liên hợp quốc đã tổ chức Hội nghị Luật Biển lần thứ nhất và đạt được khuôn khổ pháp lý quốc tế đầu tiên điều chỉnh các vấn đề về biển và đại dương thông qua bốn Công ước về lãnh hải và vùng tiếp giáp lãnh hải, thềm lục địa, biển cả, đánh cá và bảo tồn các tài nguyên sinh vật của biển cả và một Nghị định thư về giải quyết tranh chấp. Đây là một bước tiến lớn nhằm thiết lập một trật tự pháp lý quốc tế đầu tiên trên biển, điều hòa các lợi ích khác biệt giữa các quốc gia ven biển và lợi ích chung của cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên, các Công ước năm 1958 bộc lộ nhiều điểm hạn chế.
Năm 1982, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) chính thức được ký kết. Trải qua hơn 40 năm, UNCLOS không chỉ là một văn kiện pháp lý quốc tế có giá trị phổ quát, giúp các quốc gia thiết lập được trật tự pháp lý toàn diện, công bằng, hòa bình trên biển, mà còn có giá trị hướng về tương lai, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững của nhân loại.