Không khéo lại nâng đỡ cho tham nhũng ở giai đoạn trước ‘cất cánh’

 - ĐB Lưu Bình Nhưỡng cảnh báo việc đánh thuế 45% với tài sản chưa rõ nguồn gốc sẽ khiến cho cán bộ ồ ạt hợp thức hoá tài sản để khỏi bị đánh thuế, dẫn đến tình trạng trước khi luật ra đời lại là cơ hội nâng đỡ cho sự cất cánh của tham nhũng ở giai đoạn trước.

Tại thảo luận tại tổ về dự luật Phòng chống tham nhũng sửa đổi chiều nay, ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng bày tỏ băn khoăn về đề xuất đánh thuế 45% với tài sản chưa rõ nguồn gốc của cán bộ.

Đã đánh thuế thì phải luật thuế

“Nếu xác định đó là tài sản chưa nộp thuế để đánh thuế thì ai xác định, ai chứng minh tài sản đó chưa nộp thuế?”, ĐB tỉnh Bến Tre đặt vấn đề.

Ông nêu dẫn chứng có nhiều trường hợp được tặng quà có giá trị và món quà đó đã được đóng thuế lúc mua nhưng vì lí do tế nhị họ không nêu nguồn gốc tài sản ấy do ai tặng thì làm sao chứng mình tài sản đó chưa đánh thuế.

Ảnh: Minh Đạt

“Người dân khi nhìn vào khối tài sản cán bộ thường không đánh giá hết được biến động qua từng thời kì nhưng hay chỉ trích ngay là tài sản bất minh”, ông Nhưỡng nêu thực tế và cho rằng, “đã đánh thuế thì phải luật thuế chứ không phải luật Phòng chống tham nhũng”.

Ông cũng bày tỏ lo ngại, có khả năng trước khi luật này được thông qua thì cán bộ sẽ ồ ạt khai ra rất nhiều tài sản cho là được thừa kế, tặng cho từ bố mẹ, cụ, kị để hợp thức hoá nguồn gốc để khỏi bị đánh thuế. Theo nguyên tắc luật không thể hồi tố, không thể xử lý đối với những tài sản đã có trước khi luật ban hành.

“Như vậy dễ dẫn đến tình trạng trước khi luật này ra đời lại là cơ hội nâng đỡ cho sự cất cánh của tham nhũng ở giai đoạn trước”, ĐB tỉnh Bến Tre cảnh báo.

Đồng quan điểm, Phó trưởng đoàn chuyên trách tỉnh Thanh Hoá Mai Sỹ Diến cho rằng, có những tài sản vì vấn đề tế nhị không kê khai.

“Ví dụ phụ nữ có quyền sinh con, người cha tặng cho đứa con nhà nhiều tỉ đồng bằng tài sản hợp pháp của mình. Vì tế nhị, người phụ nữ đó không kê khai ai là người tặng và họ có quyền với tài sản của mình. Thế thì tài sản này không rõ nguồn gốc. Vậy việc xác minh là trách nhiệm của nhà nước, của cơ quan phải chứng minh tài sản đó là hợp pháp hay không hợp pháp”, ông Diến nói.

Phó trưởng đoàn ĐB chuyên trách tỉnh Thanh Hoá Mai Sỹ Diến. Ảnh: Thu Hằng

Theo ĐB Mai Sỹ Diến, nếu nhà nước không chứng minh được đó là tài sản bất hợp pháp thì tài sản đó thuộc quyền của công dân. Thuế cũng không đánh được, thu hồi cũng không.

Vì vậy đánh thuế những trường hợp mà không có cơ sở sẽ xảy ra nhiều tình huống phức tạp.

ĐB Hoàng Thanh Tùng, Phó chủ nhiệm UB Pháp luật cho rằng việc đánh thuế 45% tài sản chưa rõ nguồn gốc là cách tiếp cận hơi dễ cho nhà nước mà chưa thể hiện sự tôn trọng hợp lý đối với quyền sở hữu tài sản của công dân - một quyền được hiến định.

“Chưa nói, truyền thống văn hóa, lịch sử của ông cha ta, tài sản để lại cho con cháu. Tài sản đó có thể là rất hợp pháp nhưng vì việc quản lý tài sản của nhà nước chưa chặt chẽ nên trong một số trường hợp khó giải trình được một cách hợp lý để tự chứng minh tài sản của mình là hợp pháp”, ĐB Tùng phân tích.

Ông cũng lưu ý chưa kể, nếu chúng ta tiếp cận theo cách thức này thì vô hình trung, nếu tài sản đó đúng là tài sản do tham nhũng hoặc phạm tội mà có thì chúng ta chỉ thu được 45%. 55% còn lại sẽ lại được hợp pháp hóa thông qua hình thức thu thuế. Rồi thế nào là tài sản không giải trình được một cách hợp lý, cơ quan nào là trọng tài xem xét hợp lý hay không hợp lý?

Mua nhà do buôn chổi đót có hợp lý không?

ĐB Hoàng Văn Cường ( Hà Nội) nêu ví dụ, tôi giải trình có được cái nhà do buôn chổi đót, thì giải trình đó có hợp lý không?

"Rõ ràng chúng ta không phủ nhận điều đó được vì hoàn toàn có thể. Nhưng nếu ông buôn chổi đót thì ông có hóa đơn, chứng từ nộp thuế không. Nếu không có thì có nghĩa ông trốn thuế, mà trốn thuế thì phải truy thu thuế và phải phạt về hành vi trốn thuế, thậm chí truy tố vì tội trốn thuế", ĐB Cường phân tích.

Vì vậy ông ủng hộ phương án đánh thuế 45% đối với tài sản không rõ nguồn gốc và cho rằng như vậy vừa xử lý được về kinh tế, xử lý trách nhiệm, thậm chí có thể đi tù. 

Giải trình rõ về vấn đề này, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, hiện nay, có khoản tài sản hình thành trong điều kiện thực tế của Việt Nam không kiểm soát được hết như trường hợp cho, biếu, tặng, làm thêm…

Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái. Ảnh: Phạm Hải

Khi phát hiện có 1 khoản thu nhập, một là không kê khai hoặc có kê khai rồi nhưng chứng minh nguồn gốc không hợp lý thì loại tài sản này không khẳng định là bất hợp pháp.

“Nếu bất hợp pháp thì xử lý tịch thu chứ cần gì phải thu thuế”, Tổng Thanh tra khẳng định và cho rằng, phải có chế tài xử lý cho phù hợp.

Nếu xử lý hình sự thì phải hình sự hóa tội này nhưng luật không quy định. Còn kiện dân sự thì Nhà nước phải chứng minh được tài sản này của nhà nước và vấn đề là có chứng minh được không.

Vì vậy chỉ xử vi phạm hành chính và nộp thuế nhưng qua nghiên cứu, việc xử hành chính cũng rất khó nên Chính phủ chọn phương án xử lý xem như đó là một khoản thu nhập vãng lai và khoản thu nhập vãng lai phải đánh thuế là khả thi.

Đề xuất đánh thuế 45% với tài sản không rõ nguồn gốc

Chính phủ lựa chọn phương án yêu cầu thực hiện việc thu thuế thu nhập cá nhân 45% với tài sản không rõ nguồn gốc.

Đề nghị phong toả tài sản đảng viên có dấu hiệu tham nhũng

Hội nghị TƯ 7 sẽ bàn việc tăng cường kiểm soát quyền lực, trong đó có việc cấm xuất cảnh, phong toả tài sản nếu đảng viên có dấu hiệu tham nhũng.  

Tịch thu tài sản bất minh ngay lập tức là không khả thi

Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long cho rằng việc tịch thu tài sản không rõ nguồn gốc ngay lập tức là không khả thi mà phải đưa ra toà xem xét.

Không ai muốn bày tài sản cho người khác xem

“Tài sản là vấn đề riêng tư nhưng với thân phận là cán bộ công chức phải minh bạch chứ không ai muốn bày tài sản ra cho người khác xem”, ĐB Trương Trọng Nghĩa nói.

Tài sản bất thường của quan chức bị đề nghị truy thu thuế

Chính phủ đề xuất truy thu thuế thu nhập cá nhân đối với tài sản, thu nhập kê khai không trung thực hoặc tài sản tăng thêm không giải trình hợp lý.

Thu Hằng - Hồng Nhì