Trong bối cảnh thị trường nông sản, lâm sản ngày càng đặt ra yêu cầu khắt khe về minh bạch nguồn gốc, tiêu chuẩn bền vững và quản trị dữ liệu, tỉnh Lào Cai đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu của đề án đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa trong thu thập, phân tích và dự báo thị trường nông sản. Một trong những điểm nhấn rõ nét là việc tăng tốc cấp mã số vùng trồng rừng nguyên liệu, coi đây là “hạ tầng dữ liệu” quan trọng để kết nối sản xuất với tiêu thụ, quản lý với thị trường.
Những năm gần đây, rừng trồng của Lào Cai phát triển nhanh về diện tích và sản lượng, với các cây chủ lực như quế, keo, măng Bát Độ. Tuy nhiên, phương thức quản lý truyền thống dựa nhiều vào hồ sơ giấy, thiếu dữ liệu đồng bộ khiến sản phẩm khó tham gia chuỗi giá trị lớn. Việc cấp mã số vùng trồng được xem là bước chuyển quan trọng, giúp chuẩn hóa thông tin từ diện tích, vị trí, giống cây, quy trình canh tác đến thời gian khai thác, đáp ứng yêu cầu truy xuất của các thị trường xuất khẩu như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản.
Tại thôn Yên Thái, xã Mậu A, lớp tập huấn về quy trình cấp mã số vùng trồng do Hạt Kiểm lâm khu vực Trấn Yên – Văn Yên tổ chức thu hút đông đảo hộ dân tham gia. Với người trồng rừng, mã số vùng trồng dần trở thành tấm thẻ nhận diện cho sản phẩm. Một hộ dân chia sẻ, trước đây quế, keo chủ yếu bán qua thương lái với giá bấp bênh. Khi vùng rừng có mã số, doanh nghiệp dễ kiểm chứng nguồn gốc, giá thu mua ổn định hơn, đầu ra rõ ràng hơn.
Theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh, đến nay Lào Cai đã cấp gần 4.200 ha mã số vùng trồng với 5.182 mã tại các địa bàn Yên Bình, Bảo Ái và phường Văn Phú. Riêng xã Yên Bình chiếm hơn 1.845 ha với 2.391 mã số. Năm 2025, tỉnh đặt mục tiêu mở rộng thêm khoảng 2.000 ha tại các xã Mậu A, Quy Mông, Khánh Hòa, Phúc Lợi, qua đó từng bước hình thành cơ sở dữ liệu rừng trồng tập trung, phục vụ quản lý và dự báo thị trường.
Đặc biệt, quy định chống mất rừng EUDR của Liên minh châu Âu yêu cầu truy xuất nguồn gốc gỗ trở thành điều kiện bắt buộc đối với hàng xuất khẩu. Nhờ hệ thống iTwood, chủ rừng có thể dễ dàng đăng ký và quản lý lô rừng trên nền tảng số, tạo thuận lợi cho cả người dân và cơ quan quản lý.
Gia đình ông Trương Minh Giang ở thôn Đá Chông, xã Yên Bình là một trong những hộ sớm áp dụng nền tảng iTwood để quản lý 4 ha rừng trồng. Trên điện thoại thông minh, toàn bộ thông tin lô rừng được cập nhật đầy đủ và liên tục. Theo ông Giang, từ khi quen với thao tác số, việc quản lý rừng trở nên thuận tiện, minh bạch hơn, thậm chí có thể kết nối trực tiếp với doanh nghiệp thu mua mà không cần qua nhiều khâu trung gian.
Từ góc độ quản lý, mã số vùng trồng giúp cơ quan chuyên môn theo dõi sát diễn biến diện tích rừng, chu kỳ khai thác, sản lượng dự kiến, qua đó nâng cao năng lực phân tích và dự báo cung – cầu lâm sản. Dữ liệu số hóa cũng tạo điều kiện để các doanh nghiệp chế biến yên tâm đầu tư vùng nguyên liệu, xây dựng kế hoạch sản xuất dài hạn, hình thành chuỗi giá trị lâm nghiệp bền vững.
Tại xã Mậu A, nơi có hơn 9.900 ha rừng với cây quế là chủ lực, chính quyền xác định mở rộng mã số vùng trồng là nhiệm vụ trọng tâm. Cán bộ thôn, bản được huy động hỗ trợ người dân kê khai hồ sơ, đo đạc, xác minh ranh giới, từng bước chuyển từ quản lý thủ công sang quản lý số. Cách làm này giúp rút ngắn thời gian hoàn thiện hồ sơ và nâng cao tính chính xác của dữ liệu.
Quá trình triển khai vẫn đối mặt nhiều thách thức. Tỷ lệ diện tích rừng có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất còn thấp; một số khu vực do lâm trường bàn giao chưa hoàn tất thủ tục pháp lý. Dữ liệu rừng được tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau như FRMS, bản đồ giao đất, ảnh viễn thám nên cần thời gian rà soát, chuẩn hóa. Ở vùng sâu, hạ tầng internet và kỹ năng công nghệ của người dân còn hạn chế, ảnh hưởng đến tiến độ số hóa ban đầu.
Trước thực tế đó, Lào Cai xác định giải pháp đồng bộ: tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu rõ lợi ích dài hạn của mã số vùng trồng; hỗ trợ cập nhật thông tin đất đai; chuyển dần từ hồ sơ giấy sang hồ sơ số. Chi cục Kiểm lâm phối hợp các Hạt Kiểm lâm quản lý chặt chẽ mã đã cấp, bảo đảm dữ liệu chính xác, tuân thủ Thông tư 26/2025/TT-BNNMT có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.
Việc đẩy mạnh cấp mã số vùng trồng rừng nguyên liệu cho thấy vai trò của công nghệ thông tin trong đổi mới quản trị nông nghiệp, lâm nghiệp. Khi dữ liệu được chuẩn hóa, kết nối và khai thác hiệu quả, Lào Cai có thêm công cụ để nâng cao giá trị lâm sản, tăng sức cạnh tranh và từng bước xây dựng thương hiệu quế, keo gắn với phát triển bền vững. Đây cũng là nền tảng quan trọng để tỉnh chủ động hội nhập thị trường, đưa kinh tế lâm nghiệp phát triển theo hướng hiện đại và minh bạch hơn.
.svg){kind=icon}
